Wij zijn inmiddels alweer bijna twee weken in Cambodja. In mijn jeugd kwam dat land geregeld in het nieuws, maar dat was gewoonlijk geen plezierig nieuws. Nadat het land in de jaren vijftig het Franse protectoraat afgeschud had, heeft het een aantal decennia van oorlog en burgeroorlog meegemaakt met als dieptepunt de regering van de Khmer Rouge. Dat was ook een dieptepunt in de opinie van de meeste Cambodjanen over China, dat de Khmer Rouge aanvankelijk steunde. We hebben echter interessante gesprekken met Cambodjanen van verschilldende komaf gehad. De manier waarop zij over China spraken bevestigde wat de auteur van het boek In the Dragon’s Shadow dat ik eerder op Chinasquare recenseerde rapporteerde. Ik laat onze lezers graag in mijn ervaring delen.
De gids van Silk Island; foto van auteur.
Eerste indrukken
Al tijdens de rit van het vliegveld naar het hotel wordt het duidelijk hoe sterk China in Cambodja aanwezig is. Veel mededelingen zijn drietalig: Khmer (de officiële taal van Cambodja), Engels en Chinees. Veel restaurants, bars, winkels, kappers, e.d., hebben Chinese namen. De menu’s in de betere restauarants zijn ook drietalig. Namen van sommige kantoorgebouwen of hotels zijn zelfs enkel in het Chinees. Het meest opvallende echter is dat de namen van veel overheidsorganisaties tweetalig zijn: Khmer en Chinees. Ooit was het Khmer en Frans. Daarvan zijn ook nog sporen te zien. De indruk dat Cambodja nu de facto een Chinees protectoraat geworden is komt snel op.
China als goede bondgenoot
In de historische musea wordt China als de natie genoemd met de vroegste beschrijving van deze regio. Chinese ontdekkingsreizigers in de derde eeuw spraken van Fu Nan, de toenmalige benaming van een regio die het huidige Cambodja, Zuid Vietnam, en Thailand omvatte. Veel later, in de 12e eeuw, heeft China het Khmerrijk geholpen in de oorlog met Champa, een land dat later een deel van Vietnam werd. Dit is vereeuwigd in een muur in het tempelcomplex van Angkor Wat. Dat was niet geheel zelfzuchtigheid. China voerde zelf ook geregeld oorlog in die regio en de Khmer vormenden een welkome bondgenoot. Na de overwinning vestigden veel Chinese soldaten zich in het rijk van de Khmer.
China als foute bondgenoot
Een bezoek aan Silk Island, een gemeenschap op een eiland in de Mekong Rivier die zich in de productie en vewerking van zijde specialiseert, werd een interessante ervaring door de uitleg van een bewoner die zich, omdat hij goed Engels spreekt, tot dorpsgids uitgeroepen had (zie de foto). Zij hadden de kennis van de zijdeproductie uit China geleerd en in zijn uitleg vergeleek hij het lokale proces geregeld met het Chinese. De uitleg wijdde uit naar de tijd van de Khmer Rouge, omdat de zijdeproductie in die jaren vrijwel tot stilstand gekomen was. China steunde de Khmer Rouge aanvankelijk, omdat Norodom Sihanouk met hen samenwerkte. Pol Pot gebruikte Sihanouk echter enkel als opstapje naar de macht en toen hij die macht in handen had, verdween Sihanouk naar de achtergrond. De gids vertelde dat de meeste Cambodjanen koningsgezind zijn en daarom China verweten dat zij hun koning hadden laten vallen. In werkelijkheid bleek achteraf dat Pol Pot ook China op het verkeerde been gezet had.
China als grote broer
Het verhaal van de dorpsgids ging echter door. Na de val van Pol Pot werd de relatie met China weer als vroeger. Juist dit dorp heeft de technische steun van Chinese experts hard nodig en Chinese bezoekers zijn van harte welkom. Chinese toeristen kwamen voor Covid in grote getale en waren gretige kopers in de dorpswinkel waar zijden producten verkocht worden. In de woorden van de gids is China voor de Cambodjanen een natie die zijn land nodig heeft. Het is wellicht niet altijd een relatie van innige vriendschap, maar wel een gebaseerd op het erkennen van het gemeenschappelijke belang. Daarmee bevestigen mijn indrukken in Cambodja de verhalen opgetekend door Sebastian Strangio in zijn boek In the Dragon’s Shadow dat ik in september j.l. op Chinasquare gerecenseerd heb. China is een vriend. Wellicht niet een waarop je blindelings vertrouwt, maar toch een vriend. Een vriend mag een keer in de fout gaan, maar krijgt dan toch een kans die fout te herstellen. De vriendschap tussen China en Cambodja is een prachtig voorbeeld van een Aziatische symbiotische relatie die zich niet direct door westerse percepties over vriendschap laat begrijpen. Inmiddels maakt Cambodja zich op voor de viering van Chinees Nieuwjaar, ondanks dat hun eigen nieuwjaar in april valt.
Bron: persoonlijke ervaring.
