Centra in Xinjiang bezocht door buitenlandse diplomaten en reporters (UPD)

De centra in Xinjiang, volgens China plekken voor ‘beroepsopleiding en deradicalisering’, kregen bezoek van buitenlandse diplomaten en journalisten.

Shohrat Zakir, de voorzitter van de regionale regering in Xinjiang, heeft melding gemaakt van het bezoek van diplomaten uit 12 landen aan de ‘centra voor beroepsopleiding’ in de autonome Oeigoerenregio.

Diplomatiek

De diplomaten waren in Xinjiang van 28 tot 30 december 2018. Ze kwamen uit Rusland, Kazachstan, Kirgizië, Oezbekistan, Tadzjikistan, India, Pakistan, Indonesië, Maleisië, Afghanistan, Thailand en Koeweit.

Van 3 tot en met 5 januari hebben ook buitenlandse media, o.a. Reuters en TASS, enkele van die centra bezocht. Zij waren in de steden Kashgar en Hotan en in het district Karakax dat onder Hotan valt. Dat zijn plaatsen in het zuiden van Xinjiang waar overwegend Oeigoeren wonen en waar ook veel gewelddadige incidenten zijn geweest. De officiële afgevaardigden zijn verder op andere plaatsen geweest, zoals de hoofdstad Ürümqi helemaal in het noorden van Xinjiang. Ze hadden gesprekken op markten, in scholen en in bedrijven. In Kashgar gingen ze niet alleen naar het ‘centrum voor beroepsopleiding en deradicalisering’. Ze bezochten ook de plaatselijke economische ontwikkelingszone.

Islam en politiek

In de meeste van de bovengenoemde landen is de Islam veruit de belangrijkste godsdienst. Indonesië is het land met de grootste moslimbevolking in de wereld. Om twee redenen is het voor de politiek in die staten belangrijk goed geïnformeerd te zijn over de situatie in Xinjiang. De gelovigen bezien de godsdienstvrijheid en eventuele klachten over discriminatie tegen de islam met argusogen. De diplomaten hebben in Kashgar de Aidkahmoskee bezocht, de grootste moskee van China. In vele ‘islamitische landen’ moeten de regeringen ook rekening houden met het risico van extremistische stromingen die de seculiere staat willen vervangen door een islamitische staat (zoals in Iran). De aanhangers schuwen vaak geen geweld om dat doel te bereiken.

Uitwisseling

Volgens Li Wei, een Chinese expert inzake de strijd tegen het terrorisme, hadden de bezoeken van de diplomaten dus een specifieke functie. Veel van die landen kampen volgens Li met een gelijkaardige dreiging van extremisten als de Chinese regio Xinjiang. De diplomaten konden zien hoe China dit probleem aanpakt. Het is de basis voor een uitwisseling van ervaringen en ideeën. Er zijn aanslagen geweest in Thailand en Indonesië. Die landen vrezen de terugkeer van ex-Syriëstrijders en hebben rond dat probleem al samengewerkt met China, aldus de expert. Deze Li Wei is een specialist bij de China Institutes of Contemporary International Relations. Zowel de Global Times als bijvoorbeeld de SCMP vragen hem regelmatig om zijn visie.

Westerse diplomaten?

Onder de bezoekers waren geen westerse diplomaten. Het is niet duidelijk of zij de uitnodiging hebben afgeslagen of dat ze er geen hebben gekregen. De ambassadeurs van 15 westerse landen hadden eind 2018 om een onderhoud gevraagd met Chen Quanguo, het hoofd van de Communistische Partij in Xinjiang. Reuters heeft uit diplomatieke bronnen vernomen dat er daarop geen antwoord is gekomen. Li Wei zinspeelt er in de Global Times op dat het geen zin heeft westerse diplomaten uit te nodigen als ze vooringenomen blijven.

De Verenigde Naties

Op de reguliere internationale persconferentie van BuZa kreeg woordvoerder Lu Kang vragen over de bezoeken. ‘De voorzitter van de regionale regering in Xinjiang zou gezegd hebben dat experts van de Verenigde Naties welkom zijn in de autonome Oeigoerenregio. Klopt dat en heeft de VN om een bezoek verzocht?’ Lu Kang antwoordde hierop: ‘Xinjiang is open. Wij verwelkomen groepen van alle kanten, ook ambtenaren van de VN. De voorwaarde is dat zij de Chinese wetten eerbiedigen en procedures volgen die daaruit voortvloeien. Alle groepen, ook vertegenwoordigers en experts van de VN, hebben zich te houden aan de doelstellingen en principes van het Charter van de Verenigde Naties. Zij mogen zich dus niet mengen in de binnenlandse aangelegenheden van andere landen of de soevereiniteit van de landen ondermijnen. Zij horen objectief te zijn, onbevooroordeeld. Wij keuren het af als ze eenzijdige verhalen of vooropgezette meningen overnemen. Wij willen contact houden met de betrokken dienst van de VN en tot een vergelijk met hen komen’.

Succes

China ziet het feit dat er al maandenlang geen aanslagen meer zijn geweest in de Autonome Oeigoerenregio Xinjiang als bewijs van de effectiviteit van zijn aanpak. Reuters citeert een Chinese militair die in Kashgar was gestationeerd. De getuige die anoniem wil blijven heeft het over een dramatische verbetering tegenover de chaos die er heerste in 2014 en 2015, met ‘bomaanslagen en steekpartijen’. In Kashgar, Hotan en Karakax zien de reporters van Reuters ook sterk beveiligde tankstations en kleine politieposten overal in de wijken. Ze bezoeken zo’n bureau en zien dat je er ‘folders kunt krijgen over allerlei onderwerpen, onder ander over hoe je legaal van sekse kunt veranderen’.

Ervaringen van Reuters

De bezoekende journalisten, waaronder dus wel van westerse persbureaus, kregen begeleiders mee in de centra (die zij ‘kampen’ blijven noemen). Ze konden blijkbaar wel vrij rondlopen in de steden zelf. Journalisten van Reuters en van het Pakistaanse The International News hadden gesprekken met personen die een opleiding volgden. Ze konden constateren dat ze ‘niet onder slechte omstandigheden’ werden vastgehouden. Ze kregen ook behoorlijke en halal (volgens de islamitische voorschriften) maaltijden. De man van Reuters ondervond dat er met succes les werd gegeven in Mandarijn, de algemene Chinese taal. China wil dus inderdaad de mensen in Xinjiang integreren in de Chinese bevolking, de regio volop deel laten uitmaken van de Volksrepubliek.

Oprecht?

De reporter van Reuters betwijfelt of de getuigenissen van de leerlingen met wie hij gesproken heeft helemaal oprecht waren. Er was immers voortdurend iemand bij en het leek wel alsof ze een lesje opdreunden. Alle mensen die hij interviewde zeiden dat ze uit vrije wil waren gekomen. Plaatselijke ambtenaren hadden hen overtuigd dat ze met hun ideeën op een foute weg zaten. Ze zouden de opleiding kunnen verlaten als ze het Mandarijn voldoende beheersten en als ze gederadicaliseerd waren. Ook moest hun kennis van de wetgeving op peil zijn. Ze mochten bellen met hun familie, maar hadden geen mobiele telefoon. Het Chinese persbureau Xinhua citeert ambassadeurs en gezanten die aan de delegatie eind 2018 deelnamen. Zij kregen de indruk dat de centra niet alleen een corrigerende functie hebben. Met de beroepsvaardigheden geleerd tijdens opleiding kunnen de leerlingen immers ook in bedrijven aan de slag.

Laster?

Over het aantal Oeigoeren en Kazachen in het ‘systeem voor onderwijs en opleiding’, zoals de overheid het eufemistisch noemt, deed Shohrat Zakir enkele uitspraken. ‘Naarmate de tijd verstrijkt en het programma werkt zal dat aantal verminderen’. Zakir kon geen exacte cijfers geven, maar zei dat ‘een miljoen’ een onrealistisch cijfer was, laster bedoeld om de mensen angst aan te jagen.

Bronnen: Global Times, Reuters, Min. van Buitenlandse Zaken China, Wikipedia, SCMP, Xinhua