Zoals bekend is het nieuws over China vlug en veranderlijk. De thema’s in het onderstaande interview met Chen Weihua, blijven echter brandend actueel.
Chen is hoofdredacteur van de Europese editie van het Chinese nieuwsmedium China Daily. Interviewer en oud-VRT journalist Ng Sauw Tjhoi is hoofdredacteur van China Vandaag, het blad dat het interview als eerste bracht*. Ziehier de verkorte versie van het ‘treffen van hoofdredacteuren’.
Ng Sauw Tjhoi
Hij twitterde soms nogal raak, kwam ermee in enkele internationale mainstreammedia terecht. Mij had-ie alvast getriggerd, want al tijdens zijn verblijf in de Verenigde Staten, waar hij als correspondent (en later als hoofdredacteur) voor China Daily vanuit Washington berichtte, deed hij opgemerkte tussenkomsten op persconferenties en schreef kritische columns. Sinds eind november 2018 is hij gestationeerd in Brussel. Corona zat er even tussen, maar nu werd het echt wel tijd voor een kennismaking.
Chen Weihua (60) is geboren en getogen in Sjanghai, ‘de grootste metropool van China’ zoals hij zijn stad zelf noemt. Hij maakte de enorme veranderingen in China mee. ‘Ik ben geen twintiger of dertiger, die alleen het China van na de opening kent, nee, ik heb nog de jaren van Mao meegemaakt. Echt waar, het is zo veranderd, compleet anders eigenlijk.’
Chen Weihua is in een programma gestapt om een nieuwe generatie journalisten voor overzee op te leiden: ‘internationale journalistiek’. De Fudan universiteit was toen een echte multidisciplinaire universiteit, en in de jaren ’80 ook gerenommeerd voor zijn faculteiten filosofie en sociale wetenschappen. Chen: ‘Ik was altijd al erg aangetrokken door filosofie en ging vaak naar filosofie-seminaries’.
Shanghai was toen in die booming jaren negentig waanzinnig, herinner ik me.
‘Ja, echt crazy! Mensen maakten vaak grapjes over Shanghai omdat er overal gebouwd werd. Het grapje was dat de stadsvogel van Shanghai de kraanvogel was, omdat er overal bouwkranen stonden. Vandaag heeft Shanghai meer hoogbouw dan New York City. Voor wat het waard is, hé. Nu ik in Europa ben, krijg ik heimwee naar die mooie, oude huizen in Shanghai. Ik zag die veel te vaak gesloopt worden. Hier in Brussel maar in veel Europese steden krijg ik die herinneringen aan het oude Shanghai!’
Wanneer en hoe ben je dan in de journalistiek gerold?
‘In de 1987 was het niet zoals vandaag dat je zelf naar een job moet zoeken. Ik heb nog één van de laatste jaren meegemaakt dat de universiteit jou een job toekende. Dat klinkt nu wat vreemd, maar ik hoefde dan ook geen collegegeld te betalen voor mijn studie. Alles was, zeg maar, gesocialiseerd. Zelfs kost en inwoon, maar ook medische zorgen. In die tijd was alles honderd procent terugbetaald of gewoon gratis. Vandaag is het meer en meer zoals in Europa. We hebben vandaag een ziektekostenverzekering en je betaalt veel zelf. Maar goed, na mijn afstuderen begon ik te schrijven voor China Daily. Dus eigenlijk (lacht smakelijk) heb ik maar één baan gehad bij één bedrijf!’
Hoe was het voor jou om in de Verenigde Staten te werken ?
‘Wel, van 2009 tot 2018, voordat ik hier kwam, was ik gestationeerd, zoals ze dat noemen, in New York City en Washington DC. Ik heb dus bijna acht jaar van de Obama-regering en het eerste jaar, misschien anderhalf jaar van de Trump-regering meegemaakt. Dat is dus mijn belangrijkste achtergrond. Ik ben hier wel al vier jaar maar voel me nog relatief nieuw in Europa en ik leer er nog steeds veel over bij. Weet je, voor ik naar de VS ging, had ik al drie perioden van studiebeurzen in de VS meegemaakt. Ik was al in Honolulu (Hawaii) voor een jaar als beursstudent geweest. Ik was daar toen nauw verbonden met het Oost-West Centrum, de draaischijf, zeg maar, van de Amerikaanse Aziatische specialisten. Ik nam ook deel aan een reisprogramma in Minnesota en kon vier maanden lang door de VS rondtrekken met een groep internationale journalisten. En ik was op de universiteit van Stanford (Californië) in 2004-2005, met een Knight beurs, de prestigieuze journalistieke beurs. Dus dat bereidde me min of meer voor op het VS-correspondentschap.
Obama’s en Trumps ‘Pivot to Asia’ heb je op de eerste rij meegemaakt. Wat vind jij van die verandering, dat de Verenigde Staten politiek-economisch en militair hun focus van het Midden-Oosten naar Azië, meer precies China, hebben verlegd?
‘Tijdens het presidentschappen van vader en zoon Bush en Clinton hadden we het al moeilijk in China. Er waren veel wrijvingen. Maar goed dat is de gang van zaken met landen die zo groot en divers zijn als China en de VS. Maar onder Obama waren er echt spanningen, fricties in de Zuid-Chinese Zee, spanningen in de veiligheidsproblematiek en natuurlijk de economische tegenstellingen. Obama lanceerde zijn TPP (Trans-Pacific Partnership) om als het ware te proberen China uit te sluiten. Hij zei dat hij wilde proberen de handelsnormen in Azië te verhogen, en zo China te dwingen te voldoen aan de internationale handelsregels. Maar, weet je, heel ironisch, nu is het China dat een aanvraag heeft ingediend om toe te treden tot CPTPP, Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership) de huidige versie van TPP, … terwijl de VS geen zin meer hebben in welke vrijhandelsovereenkomst dan ook.
Maar goed, terugkijkend. Als je de Obama-jaren vergelijkt met de Trump-jaren en de Biden-jaren nu, waren het toen tussen de VS en China, wittebroodsweken. En voor mij was het een huwelijksreis (lacht hardop). Ik heb de RIMPAC verslagen vanuit Hawaii, de militaire oefeningen van de ringlanden van de Stille Oceaan, ongeveer 27 landen namen deel. President Xi Jinping kwam op staatsbezoek in 2015 naar Washington. Ik was erbij, was als journalist op de nucleaire top, waar hij samen met president Obama een kernwapenvrije wereld propageerde. Obama kreeg wel een Nobelprijs omdat hij sprak over een kernwapenvrije wereld, maar heeft hij echt iets gedaan? Ach ja. China en de VS hebben samengewerkt op het gebied van klimaatverandering, weet je nog, de overeenkomst van Parijs (COP 2015). China en de VS hadden toen zelfs een raamovereenkomst over cyberveiligheid. Als je nu terugkijkt, … ook al zijn we het soms oneens, de rivaliteit tussen de VS en China is een beetje uit de hand gelopen zou ik zeggen! Maar als journalist beleefde ik wel echte hoogdagen.’
In 2001 werd China lid van de Wereldhandelsorganisatie. In het Westen dacht de elite dat er snel een democratie naar westers model zou komen, dat er een democratisch meerpartijenstelsel zou volgen. Wat vind je van die analyse?
‘Ik denk dat beginveronderstelling fout zit. Waarom zou je denken dat China moet worden zoals het Westen? India wordt altijd bestempeld als de grootste democratie, maar het is niet zoals Europa of de VS. Brazilië ook niet, ook al leven er veel Europese migranten. De Aziatische cultuur is niet zoals de Europese. Zelfs Singapore is niet zoals Europa. Veel Amerikaanse politici vinden Singapore niet eens een democratie, omdat het een autoritaire regering is met één partijbestuur. Ik argumenteer vaak dat het Westen, ondanks alle beschuldigingen, China veel dichter bij de rest van de wereld heeft gebracht. We zijn leergierig. Wij leren veel van Europa en de VS op het gebied van regering, bestuur, rechtspraak en samenleving. Er zijn nu ongeveer 300.000 Chinese studenten in de VS en een heleboel in Europa, in zovele landen. Maar leren is vandaag de dag niet meer zoals in de jaren tachtig, toen China zich net openstelde en de mensen alles wat Westers was geweldig vonden en alles wilden hebben wat uit het Westen kwam. Nu is het veel meer een kwestie van kiezen, wat goed is nemen we over. Ik denk niet dat China elke keer de beste keuze maakt. Maar goed, het traject van China-na-Mao is een langdurig ontwikkelingsproces.
Deng Xiaoping gaf eigenlijk al aan dat de hervorming en de openstelling geen revolutie is maar een evolutie. Het gaat niet over het omverwerpen van een regering, het is geen breuk maar een geleidelijke vooruitgang. Maar begrippen als revolutie en zelfs evolutie of hervorming zijn zulke giftige woorden in Europa en de V.S. geworden als het over China gaat. China kijkt niet naar periodes van drie weken of drie maanden, niet naar drie jaar, misschien dertig jaar. We kijken naar een volgende generatie of hun kansen beter zullen zijn. Daarom heeft men het economisch ontwikkelingsmodel omgeschakeld van meer investeringen naar milieuvriendelijker, minder vervuiling. Op korte termijn is het pijnlijk omdat het de economische output zal schaden, maar op lange termijn is het beter omdat de mensen dit vervuilingsprobleem beu zijn en dat ze willen dat hun kinderen frissere lucht kunnen inademen.’
‘Ja, het is een moeilijke kwestie. Ik kwam hier in november 2018 tijdens de jaren Trump aan. De Amerikaanse elite had de handelsoorlog al gelanceerd en de betrekkingen tussen China en de VS waren erg verslechterd. In zekere zin kijkt Europa al jaren op naar de VS, moet je vaststellen. Hun leiders zijn als broers. Europeanen volgen het VS-voorbeeld maar al te graag. In die zin is het dus niet verwonderlijk dat het groeiende anti-China-sentiment, ik noem het ‘McCarthyisme’ in de Verenigde Staten zijn weerslag heeft in Europa. In maart 2019 bovendien, vaardigde de Europese Commissie uit dat China als een ‘systemische rivaal’ moet beschouwd worden. Dat is een term waar wij Chinezen ons zeer ongemakkelijk bij voelen, ook omdat wij gedurende vele jaren probleemloos een alomvattend strategisch-economisch partnerschap hebben gehad met het Europese leiderschap. Waarom behandel je China dan ineens als een rivaal? Chinezen denken zo: als je me als een vriend behandelt, is er een mogelijkheid dat we vrienden worden, maar als je mij als een vijand bekijkt, worden we het misschien wel …’
De Aziatische retoriek in het algemeen is anders, niet zo agressief in taalgebruik zoals in het Westen. Wij houden er niet van om met een vinger te wijzen en anderen de les te lezen.
Mag ik even teruggaan naar het journalistieke veld … het is vaak moeilijk om over China evenwichtig te berichten, want meteen word je als ‘propagandist’ weggezet. En er is een zeer negatieve houding tegenover Chinese journalisten. Stereotiepe Westerse journalisten vinden dat jullie geen journalistiek bedrijven. Wat zijn uw indrukken van westerse journalistiek en bij uitbreiding van journalisten in het algemeen? En wat vindt u van het medialandschap zelf in Europa ?
‘Het medialandschap zelf hier in Europa is in mijn aanvoelen erg veranderd, het lijkt meer en meer op dat van de VS. Het is negatief en vaak ongegrond vijandig tegenover China. Het overdrijven van de zogenaamde ‘China-dreiging’ of ‘China als de slechterik’. Dat is inderdaad nogal verontrustend. Mijn taak hier is uiteraard om te proberen dat bij te sturen en een Chinees perspectief te geven op wat er in China gebeurt of om China te vertellen wat er in Europa gebeurt door het perspectief van een Chinese journalist. Weet je, zien is geloven. Ik had geluk, want de meeste mensen in China of Europa krijgen niet de kans om de andere kant te bezoeken. Er is natuurlijk toerisme, maar dat is niet hetzelfde, je ziet enkel de oppervlakkige dingen. Maar hoeveel mensen hebben de luxe om de cultuur, de mensen, de verschillen echt te begrijpen? Zoals hier nu in België? Jullie land heeft een bevolking van 11 miljoen, dat is de helft van Shanghai, half zo groot als mijn geboortestad. En toch is het zo’n ingewikkeld land, met Vlaanderen, Wallonië, Brussel hoofdstad … de politiek is zo anders. Je kan ook niet zeggen dat de 1,4 miljard Chinezen allemaal hetzelfde zijn en denken. China is tweemaal zo groot als de 27 lidstaten van de EU samen, … laten we bescheiden blijven, toch? (glimlacht)’
Xinjiang, de Oeigoeren, stond een tijdje geleden in het centrum van de Chinakritiek. Er is toen heel vaak een loopje met de waarheid genomen. Maar de grotere vraag is, hoe probeer je de stemmingmakerij en soms regelrechte leugens te weerleggen? China-bashing zit goed in elkaar en wordt vaak gepusht door (politiek gelinkte) organisaties, regeringen en (buiten-)parlementaire groepen.
‘Ik wil niet beweren dat ik een expert ben over Xinjiang. Ik heb de regio ook nog nooit bezocht. Ik heb wel wat vrienden en ook familie die daar wonen en werken. Mensen in Europa beseffen dit misschien niet, maar Xinjiang is drie keer groter dan Frankrijk. Het westerse verhaal is nogal oppervlakkig. We horen vaak dat er een genocide aan de gang is. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken publiceerde in de Trump-jaren een rapport dat er geen genocide was. Mike Pompeo als minister van Buitenlandse Zaken en later Anthony Blinken negeerden het rapport van hun eigen juridische team en gingen gewoon door met hun geopolitieke verhaal.
Er wordt altijd gesproken over culturele genocide. Maar ik weet zeker dat de mensen in Xinjiang en ook in Tibet hun eigen lokale taal spreken of Tibetaanse en Oeigoerse dialecten. Een basisprobleem is echter dat niet iedereen Mandarijn (Chinees) spreekt. Als je dit vergelijkt met de VS doen ze daar hetzelfde met mensen die alleen Spaans spreken. Ze moedigen hen aan om Engels te studeren. Je moet onder meer Engels spreken als je Amerikaans staatsburger wilt worden. Ze houden zelfs een taaltest. Waarom vindt men dan dat het verkeerd is als we Oeigoeren en Tibetaanse mensen aanmoedigen Mandarijn te studeren zodat ze onder meer een betere kans op een baan hebben? Als je alleen Tibetaans of Oeigoers spreekt, kun je in de rest van China geen goede baan vinden, omdat de mensen je taal niet verstaan.
Er zijn bovendien veel misvattingen omdat in het westerse ‘Xinjiang-narratief’ nooit over terrorisme wordt gesproken. Herinner je je de bomaanslag in de metro van 2016 in Brussel? Men bouwde nadien een monument in de buurt van het Schuman metrostation. Ik zeg altijd tegen mensen: jullie hebben hier één groot terroristisch incident en dan bouwen jullie een monument. In Xinjiang zouden er volgens die logica honderden monumenten moeten staan, omdat er zoveel terroristische aanslagen waren. Mensen waren bang om naar buiten te gaan vanwege het geweld en de aanslagen. Maar sinds 2015 ongeveer is het er veel beter. De Chinese samenleving in het algemeen is relatief veel veiliger. Als je ’s avonds laat uitgaat, hoef je je geen zorgen te maken dat je wordt neergeschoten, ook omdat de mensen geen wapens hebben natuurlijk. Stabiliteit en veiligheid zijn altijd zeer belangrijke kwesties geweest in de Chinese samenleving.’
Wat is volgens u de oorsprong van het Westerse ‘Xinjiang-narratief’?
Laten we bekijken welke oplossingen er zijn om het terrorismeprobleem aan te pakken. Hoe reageerden de VS na de Twin Tower-aanslagen van 11 september? Is dat de goede manier, oorlogen voeren wereldwijd? Kijk, als er één goede oplossing bestaat dan zal de Chinese regering zeker luisteren, denk ik, want het is een complex probleem. Maar het probleem van het terrorisme negeren, … nee, dan ben ik niet verbaasd dat de Chinese leiders niet luisteren. Als we lokale mensen uit de jongere generaties opleiden, hen kansen op werk geven, ter plekke en in heel het land, dat is een oplossing. Veel terrorisme, of het nu in Egypte, het Midden-Oosten of Centraal-Azië is, heeft te maken met jongeren die geen kansen op werk hebben, geen toekomstperspectief. Dus leven en hangen ze op straat. En zo radicaliseren ze vaak veel gemakkelijker. Xinjiang heeft hetzelfde probleem, daarom wil de Chinese regering vooral de jongere generatie opleiden en begeleiden bij het vinden van een baan. Als je een baan of een gezin hebt, ben je minder vatbaar voor radicalisme. Dat is de redenering.
Natuurlijk kun je erover twisten of de methodieken kunnen worden verbeterd en ik denk zeker dat ze misschien verstandiger en beter kunnen. In het algemeen gesteld, als je advies geeft aan iemand, moet je de gevoeligheden kennen. En het advies moet eerlijk zijn en gebaseerd op feiten. Dan zal er worden geluisterd, want China wil leren van de rest van de wereld. Maar de discussie over Xinjiang in het Westen … dat is manipulatie, dat is niet objectief.
In Europa hebben we het idee dat een echte journalist kritische artikelen of commentaren over de regering moet (kunnen) schrijven. Is dat ook het geval in China?
‘Als journalist zou ik zeggen dat de rol van de journalistiek meer gewaardeerd moet worden. Als je de huidige Chinese samenleving vergelijkt met de jaren onder Mao, heeft het volk zoveel meer vrijheid en een stem, bijvoorbeeld via de sociale media. Ik schreef onlangs een column, waarin ik schreef dat er een verkeerde veronderstelling bestaat dat 1,4 miljard Chinezen allemaal dezelfde mening zouden hebben, dat zou toch krankzinnig zijn? Er zijn veel verschillende visies en het is soms moeilijk om tot een overeenkomst te komen. Er is zoveel diversiteit, kijk maar naar posts op de Chinese Weibo, WeChat en andere sociale media. Er zijn standpunten waarmee ik het eens ben en er zijn er andere waarmee ik het grondig oneens ben. Eigenlijk praten veel mensen over het feit dat men veel te veel bezig is op sociale media, zo veel dat je vergeet een goede tijd door te brengen met vrienden. Ook dat via dit soort communicatie je soms meemaakt bepaalde vrienden na 20 jaar nog steeds radicaal andere opvattingen hebben en als je dan een verhit debat aangaat, de vriendschap echt kan worden geschaad. Dus ik wil zeggen dat er veel meningen zijn in China en dat we geen robots zijn.
Ik denk dat de rol van goede journalistiek, de pers meer gewaardeerd moet worden. Door het internet hebben de mensen zoveel toegang tot informatie. En mensen in het Westen denken dan vaak dat Chinezen zijn gehersenspoeld omdat ze alleen de propaganda van de regering te zien of te lezen krijgen. Nee hoor, dat is echt niet zo! 170 miljoen Chinezen reizen elk jaar buiten China. Die zien de wereld uit eerste hand, met eigen ogen. Als China zo verschrikkelijk is, zouden ze niet terugkeren naar China, toch? Maar je mag eigenlijk niet vergelijken. Elk land heeft zijn sterke punten. Als je kijkt naar de prestaties van China’s regering, Harvard Ash Center en Pew Research Center deden onderzoeken en de steun onder de bevolking voor de regering is hoog, ongeveer 90%.
En dat geldt eigenlijk ook voor het Chinese medialandschap. De regering stimuleert een soort toezichthoudende rol. Het westerse verhaal is altijd dat de Chinese regering nooit naar het volk luistert. Maar eigenlijk, weet je, toen ik in Washington werkte, praatte ik met veel Amerikaanse China-specialisten en die zeiden allemaal dat het Chinese politieke systeem echt goed is in de zin dat de leiders allemaal lang en grondig worden opgeleid. In China is politiek op een manier één lange scholing in beleidsvoering. Eigenlijk is de Chinese regering heel ontvankelijk voor wat de bevolking vindt en denkt. Velen in het Westen geloven dat niet. Hoe is dat mogelijk, zegt men dan, in een één-partijsysteem?
Om eerlijk te zijn denk ik dat we het in China beter doen dan in bijvoorbeeld de VS. Politici worden daar voor vier jaar verkozen, dus zijn ze gefocust op die vier jaar. In China is er geen twee (of meer) partijsysteem, maar een éénpartijstelsel, we beginnen niet om de vier jaar zomaar van nul. En dat is ook de reden waarom de Chinese buitenlandse politiek meer systematisch en consistent is.
Ik heb enkele familieleden en vrienden die 10 of 20 jaar ouder zijn dan ik en die in de jaren 1960 tijdens de culturele revolutie heel wat hebben meegemaakt. Ze zijn nu partijleden en hun steun voor de regering is veel sterker dan de mijne.
Mensen in het Westen denken dat ik gehersenspoeld ben omdat ik journalist ben. Ik steun dingen soms wel en soms niet. Maar de generatie voor mij, zij zien de verschillen. Zij zien dat zij nu niet alleen naar Zuidoost-Azië kunnen reizen, maar ook naar Europa. In de jaren ‘70 leefden ze in een economie van schaarste, alles was gerantsoeneerd. Hier denkt men dat Chinezen ’s morgens vroeg wakker worden en meteen denken aan ‘vrijheid en democratie’. Maar eigenlijk worden de meeste mensen wakker en denken ze aan dingen als hun vakantiebestemming of de gezondheidszorg, dingen die met het dagelijks leven te maken hebben. Net zoals in België of de VS, denk ik, ook daar denken de gewone mensen niet na over wat de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken of de premier nu weer doet. De meeste mensen zijn niet zo politiek. Ze houden van een veilige samenleving, goed onderwijs, efficiënte gezondheidszorg, voedselzekerheid, levensstandaard en … reizen. Naar Europa kunnen reizen, dat was voor de generatie van mijn ouders slechts een droom.’
‘Chinese journalisten zijn geen echte journalisten omdat ze gecensureerd worden’. Dat is wat ik veel collega’s van mij hoor zeggen, en : ‘je hoeft niet met Chinese journalisten te praten, want die denken altijd hetzelfde als de regering en zijn slechts een soort spreekbuis van de regering. Als hun oriëntatie maar een beetje afwijkt, worden ze gecensureerd’. Wat klopt daarvan?
‘Politieke objectiviteit is niet alleen een probleem in China. Het is een deel van elke samenleving. Als je de regering in Amerika niet volgt, word je aangevallen. Tijdens de regering-Trump en de handelsoorlog hebben veel Chinezen gezwegen, want als je ten gunste van China sprak, werd je als China-propagandist aangevallen. Ze zeggen dan dat je betaald wordt door de Chinezen. Aan de Georgetown University in Washington uitten studenten, die een jaar in China hadden gestudeerd, hun bezorgdheid omdat zij, wanneer ze naar een overheidsbaan solliciteren, het gevoel hebben dat zij niet zullen slagen voor de zogenaamde goedkeuringstest. ‘Ze zullen wel gehersenspoeld zijn of misschien zijn ze wel een Chinese spion geworden.’ Ongelooflijk die paranoia in het Westen.
Het is zo erg dat het ‘politiek objectief’ is om China aan te vallen. Je bent pas een goede politicus in de VS, en hier in Europa ook steeds meer, als je aan China-bashing doet. Als je iets positiefs over China zegt, ‘zal je wel betaald worden door de Chinezen’. In China is er ook zo’n vorm van politiek discours. Ik noem dat een nationalistisch sentiment, en ben het meestal niet eens met mensen die zeggen ‘China boven’. Maar zoals eerder gezegd, er zijn veel verschillende meningen. Er zijn gematigden en uitersten aan beide kanten van het spectrum. Er is op het Chinese publieke forum een grote diversiteit en over het algemeen is er een groot streven naar objectiviteit, dat wil ik graag benadrukken.’
Over Taiwan heerst er bij de westerse leiders grote bezorgdheid. De Chinese overheid zou het eiland binnenvallen en inlijven. Dat moet jou ook zorgen baren ?
‘Ja, ik ken die redenering en daarover ben ik inderdaad bezorgd. Als er over Taiwan wordt gesproken, vergeet men meestal te vertellen dat de relatie gedurende jaren heel goed was. Het Chinese vasteland staat voor 30% van de Taiwanese handel, veruit de grootste handelspartner. In Shanghai en de aangrenzende provincies Zhejiang en Jiangsu wonen of werken ongeveer een miljoen Taiwanezen. Al mijn vrienden en familieleden hebben Taiwan bezocht. Er is een bloeiend toerisme.
Er zijn de laatste decennia intens goede zaken gebeurd tot Tsai Ing-Wen, voorzitster van de DPP (nationalistische centrumpartij) de ‘consensus van 1992’ min of meer verbroken heeft. In die verklaring staat namelijk dat beide zijden van de zeestraat tot ‘één China’ behoren. Misschien heb je een andere mening, maar dat is wel de internationale consensus wanneer een land diplomatieke banden aanknoopt met China en wanneer China in 1971 zijn rechtmatige zetel in de Verenigde Naties heeft terug gekregen. Dus dat het vasteland de status quo heeft veranderd klopt echt niet, wel dat het leiderschap van de DPP van koers veranderd is. Tsai Ing-wen weigert de ‘consensus van 1992’ nog langer te erkennen, dat zijn de feiten waaraan hier veel te weinig aandacht wordt gegeven! Nu praten veel mensen over hoe het Chinese vasteland Taiwan zou binnenvallen, … echt waar, er is geen enkele reden om oorlog te voeren zolang de Taiwanese leiders (morgen) de onafhankelijkheid niet uitroepen, da’s nogal logisch, toch?
Beijing heeft herhaaldelijk verklaard dat het zijn uiterste best zal doen om met vreedzame middelen tot een definitieve nationale hereniging te komen. Maar men kan natuurlijk niet uitsluiten dat er geweld wordt gebruikt als het leiderschap van Taiwan met onafhankelijkheid provoceert. De mensen in Europa of in de VS zouden zich best zorgen maken en alles in het werk stellen om te voorkomen dat de DPP Taiwan ontwikkelt in de richting van een radicaal nationalisme. En al zeker niet het land aanmoedigen om dat te doen, zoals sommige Amerikaanse politici hebben gedaan (hij verwijst naar het bezoek van oud-voorzitster van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, Nancy Pelosi en daarna de Republikeinse delegatie).
Er wordt geregeld gespeculeerd over China’s claim over Taiwan alsof het Oekraïne betreft. Wat vind je daarvan ?
‘Dat is onterecht! Het fundamentele verschil is dat Taiwan deel uitmaakt van China, geen land is zoals Oekraïne, dat een onafhankelijke, soevereine natie is en geen deel uitmaakt van Rusland. Dat moet toch glashelder gesteld worden. China, het vasteland en het eiland Taiwan, is een van de laatste landen die na de Tweede Wereldoorlog gescheiden blijft. Duitsland is herenigd, Vietnam is herenigd. China en het Koreaanse schiereiland zijn de twee laatste plaatsen die zouden moeten worden herenigd. Ik hoop ten stelligste met vreedzame middelen, zodat niemand tot extreme maatregelen moet overgaan. Mijn vader vocht nog in de burgeroorlog van de jaren ’40, tussen de nationalisten van de Kuomintang en de communisten van de CPC. Dus ‘God’ verhoede, dat er weer een oorlog komt tussen Chinezen onderling. Ik wil geen Chinezen meer zien die Chinezen vermoorden. En ik ben hartsgrondig tegen alle oorlogen. Elke oorlog in de 21e eeuw, ook wanneer China erbij betrokken is, dreigt met nucleaire middelen worden gevoerd. Dat moeten we toch ten alle prijze voorkomen!
En als we niet politiek voorzichtig en behoedzaam handelen, is de kans ook groot dat het ‘triggerpoint’ in de Zuid-Chinese Zee, Taiwan, ons zover drijft. Dus ik hoop uit het diepst van mijn hart dat zoiets niet gaat gebeuren. We hebben gewerkt aan een overeenkomst. En ik denk dat ze de dingen onder controle krijgen. We zijn het niet over alles eens. China moest grensgeschillen, geschillen over landgrenzen, met de meeste van zijn buren oplossen. We hebben het geschil over de Zuid-Chinese Zee zelf. Allemaal kwesties van vroeger, bij wijze van spreken een historische erfenis. We gaan niet alles in één nacht oplossen. Ik denk niet dat we morgen met Taiwan herenigd zullen zijn. Maar we zullen proberen het uit te werken, en de dingen veranderden, we moeten naar het proces kijken, niet alleen van jaar tot jaar. Naarmate het vasteland van China zich ontwikkelt, is ook Taiwan zich aan het ontwikkelen.
Hoe beoordeel je de positie van China in de oorlog in Oekraïne? Ik persoonlijk hoopte op actieve diplomatie, oké niet alleen door China, maar China zou hierin het voortouw kunnen nemen.
‘Ikben het eens met uw argument. China vindt dat er een eerbiediging van de nationale soevereiniteit en territoriale integriteit moet zijn. In het westerse betoog ontbreekt wel de bezorgdheid van Rusland over de uitbreiding van de NAVO. De VS schildert China altijd af als een soort oorlogszuchtig land, maar China is al meer dan 50 jaar niet meer bij oorlogen betrokken geweest. China heeft geen honderden militaire bases rond de VS zoals de VS er heeft in Zuid-Korea, Japan, enz.
China is een goede vriend van zowel Rusland als Oekraïne, dus vraag ik de mensen altijd: wat doe je als je broers hebt die elkaar bevechten? Je geeft de ene broer geen mes om de andere neer te steken, toch? Je zegt dat ze onmiddellijk moeten stoppen. Om te schikken. We kunnen later de schuldigen aanwijzen. Stop. Vermoord elkaar niet langer. Dus dat is wat China hoopt, want de oorlog doet China ook veel pijn. Ik bedoel, we zijn afhankelijk van Rusland. We zijn voor veel dingen afhankelijk van Oekraïne. En ze zijn ook beiden van ons afhankelijk, natuurlijk. We willen een vreedzaam klimaat, zowel internationaal als regionaal en in eigen land. Voor de ontwikkeling van China is dat de filosofie van de afgelopen decennia geweest en dat zal het blijven in de toekomst.
Mensen in Europa zeggen dat China een constructieve rol moet spelen. Ja, helemaal eens. Maar China steunt nu al geen van beide partijen. China voorziet Rusland niet van wapens die Oekraïners doden. En China levert geen wapens aan Oekraïne om Russen te doden. Weet je, China hoopt echt op meer diplomatie. En dat is er voorlopig nog niet. Ik denk niet dat de VS zullen toestaan dat China die rol gaat spelen, want dan komen ze in een ander scenario terecht. Dan zou de invloed van China wel eens te groot worden.
We zijn eigenlijk nog niet uitgepraat. Er is nog zoveel. En dit soort uitwisseling van visies zou de wereld veel minder vijandig kunnen maken. Dus er is nog wat werk … Hahaha! (Chen Weihua lacht ronduit en knikt!)
Ik bedank je alvast voor dit enorm boeiend gesprek! Het was een waar genoegen.
Chen Weihua kan je volgen op Twitter: @chenweihua en zijn opiniestukken lees je op
http://www.chinadaily.com.cn/opinion/columnists/chenweihua
China Vandaag is het Nederlandstalige ledenblad van de VBC, de Belgische-Chinese vriendschapsvereniging. Hoofdredacteur is oud-VRT journalist Ng Sauw Tjhoi. Gratis voor leden. Jaarabonnement 10 euro.
Het volledige interview met Chen Weihua staat in het pas verschenen eerste nummer van 2023. Oud-VRT journalist Ng Sauw Tjhoi gaf toestemming aan ChinaSquare om een wat kortere versie te publiceren.
https://www.facebook.com/ChinaVandaag
ChinaSquare publiceerde in september 2022 een opiniestuk van Chen Weihua: https://www.chinasquare.be/vs-corrigeer-fouten-en-stop-propagandaoorlog-tegen-china/
