China: belangrijkste economische partner van Afrika

Op twee decennia tijd is China de belangrijkste economische partner van Afrika geworden. Geen enkel ander land is zo geëngageerd in het continent, zowel qua handel, investeringen als bij het financieren van infrastructuur. Dit vond McKinsey na een diepgaande ondervraging van Afrikaanse leiders en een duizendtal firma’s in acht landen uit het gebied bezuiden de Sahara.

Het nieuw McKinsey rapport heet ‘Dance of the lions and dragons: How are Africa and China engaging, and how will the partnership evolve?’ en is gebaseerd op interviews met 100 zaken- en regeringsleiders en de eigenaars van meer dan duizend Chinese firma’s uit 8 landen die samen goed zijn voor twee derden van de productie in het gebied bezuiden de Sahara.
Sinds de eeuwwende groeide de Chinees-Afrikaanse handel met jaarlijks 20%. Dit cijfer wordt nog overtroffen door de aangroei van de buitenlandse investeringen die het afgelopen decennium met 40% per jaar de hoogte in schoten. McKinsey vond zelfs dat de gebruikte cijfers de werkelijke toestand onderschatten. Wanneer naast de officiële financiële stromen ook de niet officiële worden ingecalculeerd, komt McKinsey aan een cijfer dat 15% hoger ligt. Duidelijk is dat China ver de westerse partners zoals Frankrijk en het VK achter zich laat wat handel betreft. In 2015 beliep de handel 188 miljard dollar of het drievoudige van India dat de tweede Afrikaanse handelspartner is.

Spoorwerken lijn Mombassa-Nairobi

Binnen het decennium zou China aan het huidig groeiritme ook de grootste investeerder worden. De jaarlijkse groei van deze investeringen bedroeg tussen 2004 en 2014 immers 52% per jaar in Ethiopië, 59% in Zuid-Afrika en 89% in Angola. Overigens vond McKinsey dat de echte financiële stromen 15% hoger liggen dan de officiële cijfers die gebaseerd zijn op de gegevens van de banken. Kleinere bedrijven gebruiken immers meer informele transfer methoden.
China is ook al de grootste financier van infrastructuur. In 2015 beliep de Chinese bijdrage 21 miljard dollar en dat is meer dan het gecombineerd totaal van het ‘Infrastructure Consortium for Africa’.  Tussen 2012 en 2015 groeiden de investeringen met 16% jaarlijks. Zo financierde de EXIM-bank 90% van de 3,8 miljard dollar kostende spoorlijn Mombasa-Nairobi. Een recent opinieonderzoek vond dat de Afrikanen dit aspect het meest waarderen.  10 Chinese bouwmaatschappijen nemen al de helft in van de Afrikaanse markt voor internationale engineering, overheidsopdrachten en bouw.

Bedrijven

Verschil officieel aantal bedrijven (blauw) en aantal na veldwerk (oranje)

Gebaseerd op extrapolaties uit de 8 onderzochte landen raamt McKinsey dat 10.000 Chinese bedrijven actief zijn in Afrika. In de 8 onderzochte landen lag het aantal twee tot negen maal hoger dan het aantal geregistreerde firma’s bij het Chinese Ministerie van Handel. Hoewel de grote trekkers staatsondernemingen zijn, betreft het voor 90% bedrijven uit de privésector. Een derde zijn betrokken in het maakwerk, een vierde in dienstensector en een vijfde zowel in handel als in bouw en vastgoed. McKinsey schat dat 12% van de Afrikaanse industriële productie door de Chinese bedrijven verwezenlijkt wordt. De Chinese bedrijven zijn winstgevend, eerder op de Afrikaanse markt gericht dan op export en drie kwart ziet de toekomst rooskleurig in. 89 % van de tewerkgestelden zijn Afrikanen. Een derde introduceerde een nieuwe technologie. In sommige gevallen veroorzaakten de Chinese firma’s een prijsdaling tot 40% door een betere technologie en door schaalvergroting.

Positief

Samengevat vindt McKinsey de Chinese betrokkenheid in Afrika grotendeels positief. Toch geeft de studie toe dat vooral Zambia erg afhankelijk is van schuld aan China. De consultancy formuleert ook een reeks aanbevelingen voor de toekomst. Ook bij de managers zouden meer Afrikanen moeten komen, een betere naleving van de milieu- en sociale verantwoordelijkheid is nodig en voorts moet de corruptie afgebouwd want 60 tot 87% van de Chinese firma’s geven een fooi om een vergunning te krijgen.
Vermelden we nog dat McKinsey een gradatie maakt tussen de verschillende landen in hun betrokkenheid met China: bij de robuuste partners worden Zuid-Afrika en Ethiopië gerekend. Een trapje lager bevinden zich als stevige partners Kenia, Nigeria, en Tanzania. Bij de onevenwichtige partners behoren Angola en Zambia. Ivoorkust tenslotte behoort tot de ontluikende partners. De studie formuleert ook scenario’s van de relatie in de toekomst.
Bron: McKinsey   SCMP