China heeft bekend gemaakt dat vanaf nu de uitvoerquota voor zeldzame aardmetalen afgeschaft zijn. Daarmee komt er een einde aan een langdurig handelsgeschil.
Er zijn 17 zeldzame aardmetalen. Deze grondstoffen zijn noodzakelijk voor een aantal hoogtechnologische producten, zoals gsm’s, flatscreens, windmolens, batterijen voor elektrische auto’s, kwikdamplampen, cameralenzen en raketten.
China begon de ontginning van zeldzame aardmetalen te stimuleren in de jaren 80 in het kader van de technologische vooruitgang. Dat gebeurde via twee staatsbedrijven. De Chinese aardmetalen bleken – ook al door de lage Chinese lonen- goedkoop te ontginnen en talrijke kleine Chinese bedrijven begonnen met steun van de lokale overheden aan de ontginning, voornamelijk voor uitvoer. De gevolgen van deze ontwikkeling waren negatief: de ontginning gebeurde milieuonvriendelijk en de Chinese reserves slonken. Aan de klantenzijde werd de concurrentie uit de markt geprijsd zodat de belangrijkste mijnen buiten China hun deuren moesten sluiten. Met slechts 23% van de wereldreserves leverde China aan 90% van de wereldmarkt. Toch had het geen vat op de wereldmarktprijs.
In 2009 trok Beijing aan de noodrem. Door quota voor de uitvoer van zeldzame aardmetalen werd die sterk verminderd van 60.000 naar 22.000 ton per jaar (waarvan een derde gesmokkeld) en men begon aan een campagne om de ontginning te rationaliseren en milieuvriendelijker te laten gebeuren in enkele grote staatsbedrijven. De prijzen op de wereldmarkt , voorheen ongeveer 15$ per ons, piekten boven de 100 $.
Dat was buiten de waard gerekend: Amerikaanse, Europese en Japanse klanten voelden zich gediscrimineerd. Zij hadden in 2010-11 moeite om zelfs tegen hoge prijzen aan grondstoffen te komen. Hun concurrenten die in China zeldzame aardmetalen verwerkten, konden zonder beperking kopen aan lagere binnenlandse marktprijzen. Discriminatie tussen producenten in China en er buiten, luidde de klacht bij de Wereldhandelsorganisatie (WTO) in 2012. Vorig jaar in maart besloot het arbitragecomité van de Wereldhandelsorganisatie dat China niet kon aantonen waarom uitvoerquota nodig waren voor zeldzame aardmetalen, wolfram, molybdeen en fluorspat, en ze dus moest schrappen. Dat is nu gebeurd.
Hoe moet het nu verder? Door de Chinese quota zijn intussen oude mijnen in het buitenland heropend; Japan probeert ook zeldzame aardmetalen te recycleren. Chinese experts verschillen van mening over de impact van de afschaffing van de quota. Nu zijn er 28 uitvoerders in het quotasysteem. Zonder quota kan iedereen uitvoeren. Meer uitvoer zal allicht de binnenlandse prijs omhoog duwen. Maar sommigen merken op dat er minder uitgevoerd wordt dan de quota toelaten. Door uitvoerheffingen van 15 tot 25% is de Chinese uitvoer immers aan de dure kant. Dat kan veranderen na juni wanneer de uitvoerheffingen geschrapt worden.
Er wordt algemeen verwacht dat China de ontginning van zeldzame aardmetalen voor uitvoer nog altijd zal proberen afremmen, nu door via grondstof- en milieuheffingen de prijs op te drijven voor iedereen. Het kan ook strikte beperkingen aan de productie opleggen en de strijd tegen de huidige smokkel van zeldzame aardmetalen opvoeren. Striktere milieueisen bij de ontginning zijn al eerder ingevoerd en samensmelten van kleine producenten met grote staatsbedrijven wordt aangemoedigd. Er blijven nog zes producentengroepen over en een verdere consolidatie is in de maak.
Bronnen: BBC,Guardian, Xinhua, China daily
