Het aantal besmettingen blijft stijgen maar zou al pieken in Beijing. Er zijn veel meldingen van knelpunten in hospitalen en tekorten van koortsmiddelen bij apothekers. Maar de toestand is globaal onder controle; de bevolking blijft rustig en ziet licht aan het eind van de tunnel. Van dag tot dag worden maatregelen aangepast om het lijden en het verlies van mensenlevens te beperken. Het aantal besmettingen, ernstig zieken en overlijdens kan alleen geschat worden; de dagelijkse rapportering is bij gebrek aan betrouwbare gegevens gestopt.
De Nationale Gezondheidscommissie is zondag gestopt met het publiceren van dagelijkse cijfers over besmettingen, ernstige ziekte en overlijdens. De commissie beschikte over correcte cijfers zolang er systematisch getest werd en het aantal ernstige gevallen gering was; dat is veranderd en de informatie waarover de Commissie beschikt is niet langer relevant. Het verspreiden van informatie over Covid-19 zal voortaan gebeuren door het Chinese Center for Disease Control and Prevention (CDC), het zal informatie verzamelen met andere middelen, zoals steekproeven en analyse van statistische data. Hoe en hoe vaak het rapport zal uitbrengen is nog niet bekend.
‘Iedereen is besmet’
Intussen kan iedereen in zijn omgeving en door de communicatie op de sociale platformen vaststellen dat de verspreiding van de besmettingen zich overal doorzet. Nationaal was er een week geleden sprake van 20% besmettingen. De grote steden zijn meest getroffen. In Beijing wordt geschat dat de helft van de bevolking al besmet is; voor de vele mensen die al hersteld zijn is sprake van een geleidelijke terugkeer naar de normaliteit. Uit een enquête bij een tiental vrienden in Chinese steden komt de impressie naar voor dat ‘iedereen besmet is’, sommigen zeggen dat 70-80% al besmet is. Het platteland – met zwakkere medische voorzieningen- is over het algemeen nog minder getroffen. Daar zijn ook niet alle preventiemaatregelen opgeheven. Men gaat er van uit dat de huidige besmettingsgolf in China de grootste coronabesmetting is die de wereld tot nu toe meegemaakt heeft.
Onzekerheid over aantal coronadoden
Getuigenissen uit mortuaria en crematoria wijzen op een toegenomen aantal overlijdens, zonder dat er sprake is van overrompeling. Het is onduidelijk hoeveel oversterfte er is. Tot voor kort gold dat iedereen die overleed met corona als coronadode geregistreerd werd. Sinds vorige week zijn er nieuwe regels: overlijdens van personen met onderliggende aandoeningen én corona worden enkel geclasseerd als coronaslachtoffer indien corona de hoofdoorzaak van het overlijden is; dat wordt bepaald door de graad van zuurstofsaturatie in het bloed; wie overlijdt door corona heeft minder zuurstof in het bloed doordat de longen onvoldoende gaan werken. Die nieuwe regel maakt dat nog weinig coronadoden geregistreerd worden.
Onzekerheid over het juiste aantal Covid-19 slachtoffers is niet uniek voor China. India bijvoorbeeld heeft 530.000 doden geregistreerd, maar op basis van oversterfte statistieken wordt het werkelijk aantal slachtoffers tussen 2 en 3,5 miljoen geschat (American Journal of Tropical Medicine and Hygiene)
Wat kunnen we verwachten? Begin deze maand verklaarde de National Administration of Disease Prevention and Control op basis van analyse van de cijfers van Shanghai in het voorjaar dat de sterftegraad bij besmette personen boven 80 jaar vermindert van 14,7% zonder vaccinatie tot 1,5% bij volledige vaccinatie. In de veronderstelling dat het virus vandaag nog even dodelijk zou zijn, de behandelingsmethode niet verbeterd zou zijn en de vaccinatiegraad van de 36 miljoen 80-plussers niet snel opgedreven wordt, kan dat volgens eigen berekening tot een oversterfte van meer dan een miljoen in deze groep leiden.
Snelle koerswending, lange voorbereiding
In westerse media wordt soms beweerd dat de preventiemaatregelen zonder voorbereiding losgelaten zijn.
Dat blijkt niet te kloppen. Al sinds het begin van corona in 2020 wordt er gewerkt om het aantal intensive care bedden te verhogen naar 10 per 100.000 personen. Er zijn er nu 30% meer dan toen. Al sinds de met veel moeite ingedijkte omikron uitbarsting van Shanghai in maart-mei dit jaar, heeft de overheid een campagne gelanceerd om meer mensen, en vooral dan ouderen en kwetsbaren te vaccineren.
De uitbreiding van de intensive care bedden gebeurt op het niveau van de hospitalen van niveau 3, de stedelijke hospitalen.
De vaccinatiecampagne liep eerder op het niveau van de eerstelijnsgezondheidscentra in de wijken en de dorpen. Die kregen in mei dit jaar de opdracht de vaccinatiegraad van 60-plussers op te krikken van 70 naar 91%. De infrastructuur en de organisatie die uitgebouwd werd om massaal iedereen te kunnen testen, kan nu gerecycleerd worden voor de opvang van zieken met milde symptomen en de triage van ernstig zieken.
Alle hens aan dek in de hospitalen en koortsklinieken
Een speerpunt is het scheiden van ernstige en milde gevallen. Milde gevallen wordt aangeraden thuis te blijven en koortswerende middelen te nemen of zich te richten tot een koortskliniek.
Voor de lichte gevallen zijn overal koortsklinieken opgestart die de zieken ambulant verzorgen en geneesmiddelen bezorgen. Dat gebeurt op wijk- of districtsniveau in de stad, en op dorps- of kantonaal niveau op het platteland. In veel gevallen worden de nu niet meer gebruikte testcentra heringericht en werkt men met hetzelfde personeel en vrijwilligers.
Aan de hospitalen van niveau drie is opgedragen hun intensive care-capaciteit zo veel mogelijk op te drijven en er voor te zorgen dat ook de zorg voor gewone zieken kan doorgaan.
Aanvankelijk waren er problemen omdat te veel mensen met milde symptomen zich lieten onderzoeken of verzorgen in de hospitalen van niveau drie, die bedoeld zijn voor ernstig zieken, met lange wachtrijen tot gevolg. Dat probleem lijkt door voorlichting van het publiek en betere organisatie van de lokale koortsklinieken intussen niet meer acuut. Maar de klinieken blijven overbelast omdat er intussen veel meer echte ernstige gevallen binnenkomen. Toch zijn er geen getuigenissen van chaos of paniek in de hospitalen.
Tekort aan koortswerende middelen
Een pijnpunt is dat van de koortswerende middelen en de pijnstillers voor personen met matige symptomen. Die waren de voorbije jaren enkel op voorschrift te verkrijgen. De overheid wilde daardoor verhinderen dat met covid besmette mensen zelfmedicatie zouden toepassen en zo onopgespoord besmettingsgolven op gang trekken. Maar een ongewenst nevenverschijnsel waren lage voorraden bij de apothekers en afbouw van productiecapaciteit in de farmaceutische bedrijven. Het is momenteel ‘alle hens aan dek’ om te produceren, maar een echte oplossing is pas binnen één à twee maanden te verwachten. Intussen blijft het thuis uitzieken met de wel beschikbare traditionele Chinese geneesmiddelen.
Voor kwetsbare personen met milde symptomen voert men ook het Pfizer medicijn Paxlovid in. Het is echter onduidelijk hoeveel dosissen van dit dure geneesmiddel beschikbaar zijn. Begin december werd de verkoop van het product via internet verboden en een voorschrift verplicht gemaakt om er voor te zorgen dat de aanwezige dosissen terecht komen waar de nood het hoogst is.
Voor mensen met ernstige symptomen lijken er geen grote bevoorradingsproblemen voor geneesmiddelen te zijn.
Versterkte medische structuren
De 120 diensten voor dringend ziekenvervoer zijn overal versterkt om er te kunnen voor zorgen dat ernstig zieke patiënten tijdig in een geschikt hospitaal terechtkomen. Dit is extra belangrijk voor het vervoer van zieken van het platteland naar de dichtstbijzijnde stad.
Overal is er sprake van de inschakeling van vrijwilligers, de concentratie van personeel op de meest urgente taken, en zelfs de inschakeling van besmet personeel met milde symptomen in sommige afdelingen van de ziekenzorg.
Koppige ouderen draaien bij voor vaccinatie
Ondertussen loopt de vaccinatiecampagne op volle toeren. Prioriteit is nu zo snel mogelijk zoveel mogelijk kwetsbare personen te vaccineren. Er is geen tekort aan vaccins maar veel ouderen beginnen nu pas te beseffen dat ze zich maar beter kunnen laten vaccineren. Vaccinatie is mogelijk in de koortsklinieken, maar er zijn ook ambulante teams die van deur tot deur trekken. The Economist meldt dat enkele dagen na het opheffen van de preventiemaatregelen de vaccinaties al stegen van 200.000 naar 1 miljoen per dag. China heeft internationaal vergeleken een hoog percentage gevaccineerden (meer dan 90%) maar bij de 60- en 80-plussers ligt dat percentage aanzienlijk lager. Van de 80-plussersis slechts twee derden volledig gevaccineerd. Van de 60-plussers is 90% volledig gevaccineerd.
De kwetsbaarheid van ouderen is het ergst in rust- en verzorgingshuizen. Daar blijven de preventiemaatregelen volop van kracht. Veel tehuizen zitten in een soort omgekeerde quarantaine. Ze werken in een gesloten lus, volledig van de buitenwereld afgesloten in afwachting van een voldoende vaccinatie bij alle bewoners.
Het licht aan het eind van de tunnel?
Doordat veel mensen vrijwillig of door ziekte thuis blijven dreigden er in steden als Beijing knelpunten bij de koeriersdiensten. Bij de uitbraak in Shanghai in het voorjaar heeft een gelijkaardig verschijnsel zelfs geleid tot problemen met de voedselvoorziening en gemor onder de bevolking. Steden als Beijing hebben nu tijdig maatregelen genomen om dit soort logistieke problemen te vermijden.
Over het algemeen hebben de mensen er vertrouwen in dat de overheid de toestand onder controle heeft en dat de normaliteit nu wel snel zal terugkeren. Getuige daarvan: De reisvooruitzichten voor het Chinese nieuwjaar zijn zeer gunstig. Heel veel mensen hopen tegen die tijd besmet én genezen te zijn en de boekingen kloppen records. Een bezorgdheid van de overheid is dat naar huis terugkerende migranten een besmettingsgolf op het platteland veroorzaken. Daar is men zich nu volop op aan het voorbereiden.
Een buitenlander die al lange tijd in China leeft geeft volgende commentaar: ‘Ik kan alleen iets zeggen over de plaats stad ik leef, Beijing. Wat ik zie is dat de dingen terug normaal worden, eerder dan dat mensen in paniek zijn. Zeker, er zijn problemen, tekorten aan geneesmiddelen enz. Maar ik denk dat de Chinese overheid de zaken goed heeft aangepakt: ze hielden stand met de ‘dynamische nul-Covid strategie zolang de virusvarianten erg virulent waren, en werkten ondertussen aan infrastructuur en middelen om een grote uitbraak aan te kunnen. Ik denk dat China met vier keer meer inwoners dan de VS uiteindelijk veel minder dodelijke slachtoffers zal hebben’.
Bronnen: Ginger River Review, The Economist, South China Morning Post, Caixin, China Daily, People’s Daily, Global Times, eigen contacten.
