China en Cuba: win-win relatie

Op 25 december 2021 hebben China en Cuba een plan aangenomen om nog actiever samen te werken in het kader van het Belt and Road Initiative (BRI, de nieuwe zijderoutes).

Cuba neemt sinds 2018 deel aan het BRI, maar de overeenkomst van 2021 lijkt een nieuwe stap voorwaarts voor het Cubaanse engagement in het project.

Concreet

He Lifeng, hoofd van de Nationale Commissie voor Ontwikkeling en Hervorming, het belangrijkste economische planbureau van China, en de Cubaanse vicepremier Ricardo Cabrisas, ondertekenden een document om het memorandum van overeenstemming dat in 2018 werd ondertekend in praktijk te brengen. De terreinen waarop China en Cuba gaan samenwerken zijn nu wat concreter genoemd: energie, infrastructuur, technologie, cultuur, onderwijs, toerisme, communicatie, landbouw en biotechnologie.

Partnerschap

In oktober 2021 was Cuba, tot tevredenheid van de Chinese Nationale Energiedienst, ook al toegetreden tot het inmiddels 32 landen tellende Global Energy Partnership, een apart onderdeel van het BRI. De Cubaanse ambassadeur in China, Carlos Miguel Pereira, benadrukte toen het belang hiervan om de samenwerking in de energiesector uit te breiden en te diversifiëren. Pereira bekrachtigde het engagement van zijn land om bij te dragen aan een duurzame economische vooruitgang. Hij nodigde Chinese bedrijven en instellingen en de andere partners in het BRI uit om te werken aan het promoten van groene energie en de inclusieve toegang tot energiediensten mogelijk te maken. Déborah Rivas, Cubaans onderminister van Buitenlandse Handel en Buitenlandse Investeringen, benadrukte dat Cuba als een van de weinige Latijns-Amerikaanse landen al is toegetreden tot het energiepartnerschap.

China-Cuba en energie

Volgens Zhou Zhiwei, een research fellow voor de studie van Latijns-Amerika bij de Chinese Academie voor Sociale Wetenschappen, hebben China en Cuba de afgelopen jaren inderdaad zeer positieve resultaten geboekt op het gebied van energiesamenwerking. Chinese bedrijven zijn in Cuba actief op het gebied van traditionele energiesectoren en van nieuwe sectoren zoals windenergie en fotovoltaïsche energie. Cuba wil tegen 2030 zijn energie voor 24% uit hernieuwbare bronnen halen, nu is dat nog maar 5%. De aanleg van Chinese infrastructuur voor hernieuwbare energie in Cuba zal Cuba daarbij helpen en kan het land minder afhankelijk maken van de import van energiebronnen die nu nog voor 53% van zijn elektriciteitsopwekking zorgen.

Grondstoffen

Zhou Zhiwei merkte op dat China en Cuba in het algemeen een sterke economische complementariteit hebben. Hij benadrukt in de Global Times het tweezijdige win-win-karakter van de relatie. ‘Cuba is rijk aan mineralen, het heeft oliereserves en is een belangrijke bron van nikkelerts voor China’, zo zei hij. Op zijn beurt zal China Cuba bijstaan bij zijn economisch herstel en de verbetering van het levensonderhoud. Het zal verder de samenwerking tussen China en Latijns-Amerika ook op het gebied van landbouw toerisme bevorderen. China is voor goederen de grootste handelspartner van Cuba en Cuba is de op een na grootste handelspartner van China in het Caraïbisch gebied. Cuba exporteert voornamelijk suiker en nikkel naar China. Er is ook een succesvolle ontginning van hoogwaardig chroom en chromiet in de provincie Camagüey. Dit zijn grondstoffen waar Chinese bedrijven behoefte aan hebben. Experts hebben meegeholpen de productie in Cuba te verbeteren, zodat er nu ook een betere prijs voor kan worden gekregen. Het eiland importeert uit China een breed scala aan benodigdheden, variërend van machines en transportmiddelen tot grondstoffen en voedsel.

Geopolitiek

De samenwerking op allerlei economische gebieden heeft ook een geopolitieke dimensie. De Cubaanse minister van Energie en Mijnbouw, Liván Arronte, zei bij de toetreding tot het energiepartnerschap dat Cuba, met de maatregelen die zijn regering heeft genomen om hernieuwbare bronnen te ontwikkelen en een efficiënt gebruik van deze hulpbronnen te bevorderen, een grote onafhankelijkheid op dit gebied nastreeft. Hij riep de partners in het BRI op tot het bevorderen van internationale samenwerking en solidariteit ten gunste van ontwikkelingslanden, zodat ze bestand zijn tegen de uitdagingen in de wereld van vandaag en dat ze de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling van de Verenigde Naties kunnen halen. Arronte bekritiseerde in dat verband de impact van de Verenigde Staten met hun economische, commerciële en financiële blokkade van Cuba. Cuba zou een groeimotor in de Caraïben moeten zijn; het heeft er de grootste regionale economie en bevolking. De hele regionale ontwikkeling in het Caraïbisch gebied lijdt al jaren onder de blokkade.

Onafhankelijkheid

China gaat met zijn samenwerkingsprojecten in tegen het Amerikaanse containment van Latijns-Amerikaanse landen die een andere politiek en ontwikkeling volgen dan die voorgeschreven door Washington. Zhou Zhiwei formuleert het zo: ‘China handhaaft actief goede internationale betrekkingen en streeft naar bevordering van gemeenschappelijke ontwikkeling over de hele wereld. Dit in tegenstelling tot de VS die, onder de vlag van democratie, een economisch embargo heeft opgelegd aan sommige Latijns-Amerikaanse landen’. Beijing heeft zich ook sterk gemaakt voor de oproep in de Verenigde Naties om sancties tegen Cuba en Venezuela ongedaan te maken, zeker in de situatie van de pandemie.

China – Latijns-Amerika

China verbindt aan de samenwerking geen voorwaarden, maar het hoeft niemand te verwonderen dat landen zoals Nicaragua, Venezuela, Bolivia, Argentinië en Cuba solidair zijn met China als dat zijn territoriale integriteit verdedigt tegen aanvallen rond zijn gebiedsdelen zoals Xinjiang, Hongkong, Taiwan of Tibet. De Global Times citeert de woordvoerder van de Cubaanse ambassade in China die het BRI akkoord van 25 december ‘een mijlpaal’ noemde ‘bij de bilaterale economische betrekkingen in 2021’. Het is samen met de erkenning van het Eén-China principe door Nicaragua het tweede teken op korte tijd dat China er goed in slaagt Latijns-Amerikaanse partners te vinden.

Bronnen: cubabusinessreport.com (Cubaanse overheidswebsite voor investeerders); Global Times, telesurtv.net, wikipedia, tearline.mil (website verbonden met Amerikaanse inlichtingendiensten en het Pentagon), senecaesg.com, silkroadbriefing.com (websites van 2 consultantbedrijven, vooral voor Azië)