In april bezochten zowel president Xi Jinping als premier Li Keqiang Europa. Xi Jinping zag de ondertekening in Italië van een voorakkoord over de nieuwe zijderoutes. Zowel Xi als Li onderhandelden met succes met EU-topverantwoordelijken. Li Keqiang bezocht nog Kroatië waar hij onder meer deelnam aan de top van de 16 CEEC-landen dat Griekenland opneemt als zeventiende land.
De week voorafgaand aan beide bezoeken stelde de EU-Commissie een update voor van haar Chinapolitiek die uitgestippeld werd in 2016. Omdat de verschillende EU-landen tegenover China een verschillende politiek aannemen, waarschuwt de mededeling er eerst voor dat de EU-politiek niet succesrijk kan zijn zonder volledige eenheid van de lidstaten. De EU wil vooreerst samen met China het multilateralisme hoog houden. Ook over duurzame ontwikkeling en de 2030 Agenda lopen de interesses gelijk. Qua mensenrechten wil de Commissie de bestaande dialoog voortzetten. De Commissie vindt dat China een tandje mag bijzetten in de strijd tegen de klimaatwissel. De Chinese steun voor een Gezamenlijk Plan voor Iran wordt toegejuicht; meer moeilijkheden heeft de EU met de Chinese opvattingen over de Zuid Chinese Zee. Het EU-China Connectivity Platform blijkt het uitgelezen platform waar met China gesproken kan worden over de infrastructuurverbindingen tussen Azië en Europa.
Zowel China als de EU willen de WTO-regels hervormen. Beide zijn ook van plan in 2020 een akkoord over wederzijdse investeringen af te ronden. Tezelfdertijd noemt de Commissie China echter een ‘strategisch concurrent’ die nog steeds volgens de mededeling de markten afschermt en de eigen ondernemingen staatssteun verleent. De Commissie klaagt er immers over dat de Europese bedrijven in China niet gelijk worden behandeld in vergelijking met de Chinese ondernemingen in de EU. Ze wil dat EU-bedrijven ook aan de bak komen in Chinese openbare biedingen. De Chinese bedrijven zullen op de Europese interne markt ook meer de sociale en ecologische normen van de Unie moeten naleven. Over 5G zal de Commissie een voorstel voorleggen dat een eengemaakte politiek wil qua cyberveiligheid. Tenslotte wil de Commissie dat er vlug een screening systeem komt voor nieuwe buitenlandse investeringen.
Italiaanse havens
Nauwelijks één week later startte het bezoek van president Xi Jinping aan Italië, Monaco en Frankrijk. De internationale aandacht ging vooral uit naar de ondertekening door Italië van een voorakkoord waardoor Italië aansluit bij het ‘Belt & Road Initiative’(BRI), de nieuwe zijderoutes. Deze politiek was voorbereid door onderminister Michele Geraci die vindt dat zijn land veel minder zaken doet met China dan andere grote landen als het VK, Frankrijk of Duitsland. Na opgemerkt te hebben dat het Chinese COSCO de Griekse haven Piraeus weer nieuw leven wist in te blazen, wil Italië op zijn beurt Chinese steun voor de verbetering van vier Italiaanse havens.
Momenteel werkt COSCO in Italië enkel aan de vernieuwing van de haven Vado Ligure te Genua. Daar bouwt het de eerste geautomatiseerde Italiaanse containerterminal en China Communications Construction Company (CCCC) voert dit project uit. 80% is af en tegen het jaareinde zou de eerste aanlegkade klaar moeten zijn. De Maersk terminal wordt voor 49% gefinancierd door COSCO en Qingdao Port. De haven die zich niet ver van Frankrijk en Spanje bevindt, wil zich in de toekomst profileren als centrale toegangspoort tot centraal Europa.
Langs de rechterkant van de laars koestert Triëst een analoge ambitie. Triëst was gedurende eeuwen een belangrijke haven, maar is al zeventig jaar aan verval toe. De nieuwe zijderoute lijkt het initiatief bij uitstek om Triëst nieuw leven in te blazen als logistiek centrum dat gericht is op centraal en Oost-Europa. De spoorwegen kunnen een onmiddellijke toegang verlenen. Het omliggend gebied kent in tegenstelling tot Piraeus wel een industriële omgeving. Het lokale bedrijfsleven hoopt echter vooral dat de handel met China de dienstensector doet uitbreiden. Naar verluidt lopen ook met China Merchants besprekingen om in Triëst een joint-venture te openen. Volgens de ondertekende overeenkomst gaat Triëst voor de projecten eveneens in zee met China Communications Construction Company (CCCC). Naast Genua en Triëst lonken ook de havens van Ravenna en van Palermo op Sicilië naar Chinese steun.
Het afgesloten BRI-akkoord zorgde voor heel wat kritische reacties. Hierop antwoordt premier Conte dat zijn regering de Europese regelgeving zal naleven en dat de economische overeenkomsten de Euro-Atlantische alliantie niet in twijfel stellen. Hij wijst er nog eens fijntjes op dat Chinese bedrijven een flink aandeel hebben in Euromax Rotterdam en in Antwerpen evenals het plan in Hamburg een terminal te bouwen, maar onthulde dat binnenkort nog twee Europese landen zich aansluiten bij het BRI. Een week later tekende inderdaad ook de Luxemburgse premier Bettel in Beijing een voorakkoord waarbij het Groothertogdom zich aansluit op het ‘Belt & Road Initiative’. Nog andere akkoorden werden eveneens afgesloten: zo kan de Luxemburgse Beurs een platform openen ter verhandeling van groene Chinese obligaties. Hoewel geen EU-lid heeft de Zwitserse president Maurer eveneens een voorakkoord gesloten tijdens de tweede internationale top over de zijderoutes.
Frankrijk
Na Italië bezocht president Xi Jinping Monaco waar Monaco Telecom een beroep doet op Huawei voor de aanleg van het 5G netwerk en de ermee verbonden Digitale stad. Na Monaco vloog Xi door naar Frankrijk waar Airbus vooreerst een contract binnenhaalde ter waarde van 35 miljard dollar. Er werden meer miljardencontracten getekend. EDF zal in China een windmolenpark ter waarde van 1 miljard euro bouwen. Bouwmaatschappij Fives en China National Building Materials Group zullen samen voor 1 miljard € energiebesparende installaties bouwen in derdewereldlanden. Cargobedrijf CMA-CGM uit Marseille en China State Shipbuilding Corporation zullen voor 1,2 miljard € tien containerschepen bouwen. Eenmaal de zaken gesmeerd, werd over politiek gesproken.
De presidenten Macron en Xi Jinping hebben een verklaring van 37 punten uitgegeven. Frankrijk en China zijn van mening dat ‘in de huidige situatie, de gehechtheid aan het multilateralisme de beste manier is om de vrede en de veiligheid in de wereld te bewaren’. Beide landen hebben herhaald dat ze zullen samenwerken aan de oplossing voor de klimaatwijziging, de afbraak van de biodiversiteit en de bescherming van het milieu. Daartoe zullen ze het Klimaatakkoord van Parijs verder steunen en uitvoeren. Ten slotte onderstrepen ze dat ze willen ijveren voor de internationale veiligheid en het niet verder verspreiden van kernwapens. De twee belangrijkste middelen daartoe zijn volgens hen: het Verdrag inzake de niet-verspreiding van kernwapens en het Akkoord over het nucleaire programma van Iran.
President Macron laste ook een discussie in met Commissievoorzitter Juncker en met de Duitse kanselier Merkel. De Franse president Macron had al een tijdje aangedrongen op een eenvormig optreden tegenover China want zijn vrees na de ondertekening door Italië van het BRI-voorakkoord was dat de EU-landen door China zouden worden uiteen gespeeld. De drie Europese leiders verzekerden Xi echter dat de EU ook voor multilateralisme is en niet negatief staat tegenover de nieuwe Zijderoutes. Macron zei zelf dat ‘het BRI belangrijk is voor de vrede, de stabiliteit en de ontwikkeling in de wereld. ‘De EU kan zijn eigen ontwikkelingsstrategie innovatief afstemmen op die van China om samen de connectiviteit in Eurazië te promoten’. Merkel beloofde te zullen deelnemen aan het tweede Belt and Road Forum for International Cooperation in Beijing. Ze toonde zich een principiële voorstander van een multilaterale wereldorde. Ze stelde voor dat de leiders van beide partijen volgend jaar zouden bijeenkomen op een top in Duitsland. Volgens Juncker wil Europa het partnerschap met China wel degelijk verbeteren op basis van een echte wederkerigheid: ‘We zijn zowel strategische partners als rivalen, die rollen vullen elkaar aan’. Juncker drong eveneens aan op versnelde onderhandelingen om te komen tot een EU-China investeringsovereenkomst. Verder is er samenwerking mogelijk bij de hervorming van de Wereldhandelsorganisatie en andere multilaterale instellingen.
Xi herhaalde dat China en Europa zij aan zij moeten werken. De grote lijn in de verhouding EU-China is die van de samenwerking, ondanks de blijvende concurrentie en meningsverschillen. China zal zijn beleid van openheid voortzetten. Ook Xi vond het een goed idee om sneller tot een investeringsakkoord te komen. Bij de noodzaak tot hervorming van internationale instellingen noemde Xi niet de Wereldhandelsorganisatie, maar de Verenigde Naties. Meer concreet had de Chinese president het over vier tekortkomingen in de wereldpolitiek waarvoor hij telkens een recept had.
China EU top
Het was premier Li Keqiang die op 9 april te Brussel deelnam aan de 19-de EU-China top. Hij bracht ook een kort bezoek aan de Belgische premier Michel. Li sprak in Brussel met Commissievoorzitter Juncker en met Europees president Tusk. In de dagen voor de top hadden media voorspeld dat beide partijen het niet eens zouden geraken over een gemeenschappelijke eindverklaring. Dat dit toch gebeurde wordt officieel uitgelegd door Chinese toegevingen. Het is ook mogelijk dat de dreiging vlak voor de top door het Trump bestuur met tariefheffingen als straf tegen het één miljard Airbus staatssteun de Europese leiders tot meer buigzaamheid heeft aangezet. Hoe dan ook in de gemeenschappelijke verklaring bevestigen ze dat de EU en China meer willen samenwerken. Meer nog, ze bevestigen hun engagement voor multilateralisme, respect voor de internationale wet en voor de fundamentele normen van de internationale betrekkingen, met als kern de VN.
De partijen zijn overeen gekomen de besprekingen over een investeringsverdrag die sinds 2013 zonder doorbraak lopen te versnellen met als streefdoel een verdrag in 2020. Tot nog toe worden investeringsrelaties geregeld door verdragen tussen China en individuele landen. De EU hoopt met dit verdrag een onbeperkte toegang tot meer sectoren in China voor Europese investeerders te verkrijgen zoals de meeste sectoren van Europa open staan voor Chinese investeerders. Li Keqiang beloofde dat zijn land streeft naar verdere opening en dat de al flink uitgedunde lijst van sectoren met beperkingen op buitenlandse investeringen verder zal ingekort worden. Premier Li voegde eraan toe dat China ook van de EU openheid voor Chinese bedrijven verwacht waarmee hij zinspeelde op recente nieuwe regels voor scherpere controle op Chinese investeringen in strategische EU-sectoren. Wat de zogenaamde ‘gedwongen transfer van technologie’ betreft, is het zo dat westerse bedrijven in sommige sectoren verplicht zijn een joint-venture aan te gaan waarbij de Chinese partner inzage heeft in de technologie. China ontkent dat dit gedwongen transfer is, tenzij in gevallen van machtsmisbruik door lokale overheden die overigens tegenwoordig actief opgespoord en bestraft worden. Wanneer in meer sectoren volledig buitenlandse investeringen toegestaan worden zoals met Tesla te Shanghai, zal dit probleem zich automatisch minder voordoen. In het slotcommuniqué verklaart China zich bereid verder met de EU te discussiëren over het probleem. Meer in het algemeen verklaarde premier Li dat Europese bedrijven op een gelijke behandeling als de anderen zullen kunnen rekenen.
China en de EU zijn bereid samen te werken aan de modernisering van de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Voor China gaat het erom de opkomende landen in de wereld een grotere stem te geven in de organisatie. Het doel van de EU is nieuwe strengere WTO regels die de tussenkomst van de staat in de economie aan banden leggen. De EU heeft op dit punt dezelfde agenda als de VS. Ze gaan ervan uit dat China technologisch sterk vooruit gaat en Chinese bedrijven marktaandeel in de wereld winnen door wat zij ‘ongeoorloofde staatssteun ‘ noemen. In het slotcommuniqué toont China zich bereid te discussiëren over het aspect staatssubsidies. Pikant is dat zowel de EU als de VS binnen de bestaande WTO-regels veroordeeld werden wegens ongeoorloofde staatssteun aan hun luchtvaartindustrie.
Met het slotcommuniqué geeft de EU echter te kennen dat ze samenwerking boven confrontatie verkiest. Het vermeldt dat de China-EU 2020 Strategic Agenda for Cooperation volledig zal uitgevoerd worden en dat tegen de volgende bijeenkomst een nieuwe samenwerkingsagenda opgesteld wordt voor de periode na 2020. In een tiental artikelen wordt beknopt de verdere samenwerking in diverse sectoren beschreven. Zo is er een artikel over gezamenlijke strijd tegen cybercriminaliteit. Over de uitbouw van 5G communicatie staat er in een gekunstelde taal dat de EU niet bereid is een provider uit te sluiten van haar 5G netwerk, maar dat de Unie wel staat op het naleven van strenge cyberveiligheids-vereisten.
Kroatië
Na de top met de EU in Brussel vloog premier Li Keqiang door naar Zagreb, de hoofdstad van Kroatië. Symbool en hoogtepunt van de bilaterale samenwerking is de brug te Peljesac die weliswaar voor 85% met EU-toelagen gefinancierd werd, maar waarvan de openbare aanbesteding werd gewonnen door een Chinees consortium. In de gietende regen huldigden premier Plenković en Li Keqiang de eerste fase van de 2.440 meter lange brug te Peljesac in. De brug laat toe om rechtstreeks naar Zuid-Kroatië te rijden zonder de korte kuststrook rond Neum in Bosnië Herzegovina te moeten passeren. Zo wordt ook de douane vermeden. De kosten van ’s lands grootste infrastructuur project bedraagt 420 miljoen € en de aanleg gebeurde door ‘China Road and Bridge Corporation’. Hun bod was niet enkel van 3 deelnemende consortia het goedkoopste, maar het beloofde ook het snelst klaar te zijn. Het zal echter tot januari 2022 duren vooraleer alle fases en toegangswegen afgewerkt zijn.Premier Li voorspelde zelfs een ‘diamanten’ periode voor de betrekkingen tussen beide landen. Li beloofde nog het BRI af te zullen stemmen op de Kroatische ontwikkelingsstrategie. Als volgende samenwerkingsprojecten noemde hij de moderniseringen van de spoorweg tussen Zagreb en Rijeka aan de kust enerzijds en van de Kroatische zeehavens anderzijds. Bedoeling is wellicht dat zo Chinese waren sneller op de Centraal Europese markt belanden. De Kroatische minister van economie Darko Horvat kondigde aan dat de Chinese bedrijven aangeboden wordt om de Zagreb-Rijeka spoorweg aan te leggen. Het Kroatische ministerie van Landbouw benadrukte dat de deur van de Chinese markt nu open staat voor Kroatische melk- en zuivelproducten. Op financieel vlak gaan de Kroatische en Chinese banken nauwer samenwerken, onder meer bij het gebruik van de renminbi en het uitschrijven van ‘Panda’-obligaties. Het Kroatisch Bestuur voor de Development of Digital Society en Huawei tekenden een voorakkoord voor samenwerking op het vlak van digitalisering. Zowel over de ontwikkeling van slimme steden als qua industriële standaarden zal worden samengewerkt.
16+1
Li nam in Dubrovnik deel aan de achtste top van de ‘Coördinatie van landen uit Centraal en Oost Europa’(CEEC). Dit platform van 16 landen naast China werd in 2012 opgericht en telt 11 EU landen en 5 westelijke Balkanstaten die lid willen worden. Ze kregen al voor miljarden $ steun voor projecten en topscorer is Servië, voor Hongarije en Polen. Sinds de lancering van het samenwerkingsverband steeg de buitenlandse handel tussen China en de 16 met de helft. De 16 investeerden 1,5 miljard $ in China en China investeerde 10 miljard dollar in de regio. In de noordwestelijke landen van de EU bekijken sommige politici deze vrijage met argusogen. Ze vrezen een Chinees Paard van Troje dat verdeeldheid zaait binnen de EU.
Op hun top beloofde Li Keqiang dat China geen spel ‘Games of Thrones’ speelt (dat gedeeltelijk in Dubrovnik werd verfilmd) en waarbij de winnaar de verliezer onderwerpt. Li wil een echte win-win samenwerking. De premier beloofde ten stelligste bij de samenwerking de EU-wetten en standaarden te zullen naleven. In een gezamenlijke mededeling steunen beide partijen het afsluiten voor 2020 van het EU-China Comprehensive Investment Agreement. Ook de nood aan een gelijk speelveld voor buitenlandse ondernemingen in China wordt onderkend. De eindverklaring refereert naar de 3 pijlers van de UNO die hoog gehouden dienen te worden: vrede en veiligheid, mensenrechten en ontwikkeling. Al bij al werden veertig akkoorden gesloten op diverse vlakken. De EU landen beloven eveneens in de slotverklaring met China te zullen samenwerken in overeenstemming met de wetten en het beleid van de EU. De tekst onderstreept dat de samenwerking valt onder de betrekkingen tussen China en Europa als geheel. Over het ‘Belt & Road Initiative’ zeggen China en de CEEC dat het initiatief complementair is met de ‘EU Strategy on Connecting Europe and Asia’. Beide projecten hebben hun eigen belang en kunnen een synergie teweegbrengen.
Sinds Griekenland het met Macedonië eens werd over hun naamsverandering tot Noord-Macedonië stond niets meer in de weg dat ook Griekenland lid werd van de Coördinatie dat dus voortaan 17+1 heet. Premier Li Keqiang prees Griekenland met het nieuw lidmaatschap en zei dat het groeiende platform een belangrijk ‘supplement’ was van de Chinese relatie met de EU. De EU is China’s belangrijkste handelspartner want de twee continenten verhandelen elke dag voor anderhalf miljard euro aan goederen. De volgende top van de 17+1 zal in China plaats vinden. Er wordt voorts ook een ngo/denktank Global Partnership Center of CEECs opgericht met zetel in Sofia. Voor de coördinatie van de KMO’s/MKBs langs beide zijden wordt een website in het vooruitzicht gesteld. .
Samenvattend kunnen we stellen dat de twee reizen van Xi en Li de banden met Europa hebben versterkt en dat de twee blokken het eens werden in de strijd voor het multilateralisme en tegen de klimaatopwarming. Het initiatief van de nieuwe zijderoutes komt er eveneens sterker uit. Gezien de ontwikkeling van de zeehavens te Genua en Triest in Italië en van Rijeka in Kroatië een snellere bediening op het oog heeft van de Centraal Europese markten, wordt het alvast uitkijken voor de noordwestelijke Europese havens als Antwerpen, Rotterdam en Hamburg hoe zij de gevolgen opvangen als ze daardoor minder bevaren worden. Ook de toetreding van Griekenland tot de Coördinatie van landen met China begrijpen we als een poging om de samenwerking te bevorderen met de overige Balkan landen opdat de goederen die in Piraeus aankomen hun weg zullen vinden naar landen als Oostenrijk, Duitsland en andere. Noordwest Europa is echter ook het eindpunt van de zijderoute over land. Sinds de lancering van de regelmatige vrachttreinen tussen China en Europa hebben de treinen tussen China en Europa meer dan 14.000 maal het traject afgelegd dat China verbindt met al 50 steden in 15 Europese landen.
Bron: https://www.chinasquare.be/tag/eu/
