China en Turkije: "meer samenwerking en wederzijds vertrouwen"

De Chinese President Xi Jinping en zijn collega Recep Erdogan, de president van Turkije, hebben op woensdag een nauwere samenwerking afgesproken op de gebieden van handel en economie. China en Turkije willen ook een betere afstemming van de strijd tegen terrorisme en separatisme en van hun standpunten inzake regionale en internationale kwesties. De Turkse president zet zijn bezoek aan China vandaag verder.

Erdogan brengt een bezoek van twee dagen aan de Volksrepubliek. De Turkse president kreeg een eersteklas officiële ontvangst in Beijing en legde een krans bij het monument voor de Helden van het Volk. Daarna begonnen de besprekingen met de Chinese president.  Later ontmoette Erdogan ook premier Li Keqiang. De leiders van China en Turkije namen zich voor te zorgen voor meer wederzijds vertrouwen op politiek gebied en wilden de ontwikkelingsstrategieën aan elkaar koppelen.
Meer vertrouwen
Xi Jinping wees erop dat China en Turkije allebei lid zijn van de G20 en dat er een zekere overlapping is tussen de uitdagingen en verplichtingen waarmee de internationale situatie hen confronteert. Dat komt door de crisissituatie in het westen van Azië en in Noord-Afrika waar ze allebei mee te maken hebben en doordat de toestand van de wereldeconomie somber blijft. Xi heeft aangedrongen op meer wederzijds vertrouwen en vriendschap en hij kon het zeer waarderen dat president Erdogan en de Turkse regering zich kanten tegen alle vormen van terrorisme en hun steun uitspreken voor de soevereiniteit en de territoriale integriteit van China. Xi hoopte dat de twee landen “de ordehandhaving en de samenwerking op het gebied van de veiligheid gezamenlijk zouden versterken.” Het One Belt, One Road project voor nieuwe zijderoutes kan volgens Xi een bijdrage leveren aan de ontwikkelingsstrategie van Turkije. De handel tusen Turkije en China is jaarlijks nu al 24 miljard dollar waard (waarbij Turkije echter wel een groot handelstekort heeft). China is na Duitsland de grootste handelspartner van Turkije.
Strategisch perspectief
Erdogan, die wordt vergezeld door 100 zakenlui uit Turkije, plaatste het Turkse China-beleid “in een strategisch perspectief” en zegde een nauwere samenwerking toe. Turkije denkt hierbij vooral aan handel, investeringen, technologie, industrie en infrastructuur. Erdogan heeft verder duidelijk gemaakt dat zijn regering zich houdt aan het “Eén China-beleid”, dat ze de onafhankelijkheid en de eenheid van het Chinese grondgebied inderdaad steunt. Turkije heeft “ook te kampen met terroristische activiteiten en wil dus alle vormen van terrorisme bestrijden. Het hoopt hierbij op de steun van de internationale gemeenschap”.
De kwestie van de Oeigoeren
Onlangs had de Turkse regering zich bezorgd getoond over geruchten dat de Oeigoeren in Xinjiang zou worden belet om de Ramadan te houden. Ankara had ook kritiek geleverd op het feit dat Thailand 105 Oeigoeren, die naar dat land waren gereisd, naar China terugstuurde. Turkse moslims en de Oeigoeren van de autonome regio Xinjiang hebben culturele, taalkundige en godsdienstige banden. In Turkije wonen Oeigoerse ballingen die zich hevig roerden naar aanleiding van de geruchten over de Ramadan en de deportatie van hun volksgenoten door Thailand. China houdt vol dat de Oeigoeren, zoals alle bevolkingsgroepen in China, in volle vrijheid hun godsdienst kunnen beoefenen en dat de burgers die naar China terug moesten deel uitmaken van bewegingen die via Zuidoost Azië en Turkije aan de oorlogen in Syrië en Irak willen deelnemen, als medestrijders van IS en dergelijke. Die verschillen van inzicht hadden gezorgd voor enige wrijving tussen Turkije en China en ze zijn misschien ter sprake gekomen tijdens het bezoek van president Erdogan. Of de diplomaten het uiteindelijk helemaal eens geworden zijn komt niet duidelijk uit de officiële verslagen naar voren. De verklaring van de Chinese adjunctminister van Buitenlandse Zaken Zhang Ming is echter betekenisvol. Volgens Zhang heeft Erdogan zijn collega Xi ervan verzekerd dat Ankara de East Turkestan Islamic Movement beschouwt als een terreurgroep en “dat Turkije niemand zal toestaan om vanop Turks grondgebied acties te ondernemen die de nationale belangen en de veiligheid van China schade kunnen toebrengen”. Wu Sike, tot voor kort de speciale afgezant van China in het Midden Oosten (het westelijk Azië waarover Xi het had), zei te hopen dat de vriendschapsbanden tussen Oeigoeren en Turkse moslims niet door bepaalde krachten als pressiemiddel zouden worden misbruikt, maar in tegendeel een basis zouden vormen voor meer kansen om (economisch) samen te werken. Chinese diplomaten hebben ook gezegd dat Erdogan werd uitgenodigd om te praten met vertegenwoordigers van de Oeigoeren en van andere Moslimgemeenschappen in China, zoals de Hui, aldus het officiële Turkse persagentschap Anadolu.
Economische belangen
Turkse waarnemers vinden het bezoek van Erdogan vooral belangrijk voor de economie. De Turkse krant Daily Sabah ziet in het bezoek een grote kans voor Turkije om een economische macht van betekenis te worden in de regio van Azië en de Stille Oceaan. De Turkse ondernemers zoeken daar kansen omdat ze uitwijken voor de onzekere situatie in de buurlanden van Turkije en het zwakke herstel van de economie in de Europese Unie. Omgekeerd hebben ook Chinese economische en commerciële belanghebbenden een grotere belangstelling voor Turkije. ICBC, de grootste Chinese commerciële bank (voor 70% in staatshanden) heeft onlangs (voor 316 miljoen dollar) een meerderheidsaandeel genomen in de Turkse Tekstilbank. Premier Li Keqiang heeft met president Erdogan vooral gesproken over de kansen op contracten in de sectoren van de nieuwe energie, communicatie, infrastructuur (die het Turkse handelstekort zouden kunnen verkleinen). China zou graag zien dat Turkije ook kansen schept voor Chinese investeringen in lucht- en ruimtevaart en verder in financiën. De officiële bronnen wilden niets loslaten over een ander contract, dat in de ogen van sommige Nato-bondgenoten controversieel is. Turkije zou belangstelling hebben voor een Chinese aanbieding van een verdedigingssysteem tegen langeafstandsraketten. Ankara wacht naar het schijnt een beter bod van Beijing af. In hoeverre er op dit gebied zaken is gedaan is dus voorlopig niet bekend.
Xi Jinping en Recep Erdogan woonden samen een forum voor Chinese en Turkse zakenlui bij. De Chinese president haalde twee extra argumenten aan om Turkije te overtuigen van een inniger economische samenwerking. China en Turkije hebben een grote historische bijdrage geleverd aan de welvaart en uitwisselingen tussen de beschavingen, als landen aan elk uiteinde van de oude Zijderoute. De twee landen hebben elk hun eigen eeuwfeest in het verschiet: China wil tegen 2021 de stichting van de CPC herdenken door dan een “redelijk welvarende” maatschappij opgebouwd te hebben. Turkije wil in 2023, als de Turkse Republiek 100 wordt, over een sterke economie beschikken. De Turkse president bevestigde dat de verbetering van de economische banden een sterke stimulans was voor het partnerschap met China en hij beloofde het “Belt and Road”-netwerk (zoals het project voor de Nieuwe Zijderoutes nu ook in de officiële China media wordt genoemd) zijn steun toe. Erdogan nodigde de Chinezen uit in Turkije te investeren en beloofde hen gunstige voorwaarden.
Xinhua, BBC, SCMP, China Daily Asia, Straits Times (Singapore), (Turks) Persbureau Anadolu