De topconferentie van de BRICS-landen is van start gegaan in Johannesburg, Zuid-Afrika. Xi Jinping knoopt er een actief bezoek aan vast.
BRICS nu
Leiders van het economische samenwerkingsverband van Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika zullen drie dagen lang vergaderen. De aanwezigheid van de Chinese president Xi Jinping, de Braziliaanse president Luiz Inacio ‘Lula’ da Silva, de Indiase premier Narendra Modi en de Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa laat het belang van de bijeenkomst zien. De Russische president Vladimir Poetin zal, omdat hij met vervolging wordt bedreigd vanwege de oorlog in Oekraïne, via een videoverbinding deelnemen. Zijn minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov zal Rusland fysiek vertegenwoordigen.
en straks?
Er zijn leiders van 71 landen van het Mondiale Zuiden uitgenodigd om als waarnemers aanwezig te zijn. De top zal de voorgestelde uitbreiding van het BRICS-blok bespreken. Er zouden meer dan twintig landen, waaronder Saoedi-Arabië, Argentinië, Algerije, Egypte, Iran, Indonesië en de Verenigde Arabische Emiraten, formeel een aanvraag hebben ingediend om lid te worden. Volgens waarnemers zou China de vroegtijdige openstelling van de BRICS-groep niet ongenegen zijn. De BRICS-landen tellen 3,24 miljard mensen en hebben een bbp van ruim 26 biljoen dollar (23,8 biljoen euro, een biljoen is een miljoen keer een miljoen). Een overeenkomst over het principe van de uitbreiding of over een concrete uitbreiding, zou een verschuiving betekenen in het mondiale machtsevenwicht, weg van de dominantie van het G7-blok van leidende industriële landen.
‘Gaan we de-dollariseren?’
Nog een belangrijk agendapunt is de overweging om niet langer de Amerikaanse dollar het monopolie te geven voor de internationale handel, maar meer beroep te doen op regionale en lokale valuta. Ook dat zal voor Verenigde Staten en hun bondgenoten een reden zijn om de BRICS-top met argusogen te volgen en op bepaalde deelnemers druk uit te oefenen. Zo zou Washington bijvoorbeeld al aan Saoedi-Arabië de eis hebben overgemaakt dat het land zijn olie voor dollars blijft verkopen, en niet voor Chinese renminbi of andere valuta.
Xi en leiders in Afrika
De Chinese president Xi Jinping zal deelnemen aan de bijeenkomst van de leiders van de BRICS-landen en het gastland verder bezoeken van 21 tot 24 augustus. Xi zal ook de China-Africa Leaders’ Dialogue voorzitten samen met zijn Zuid-Afrikaanse collega Cyril Ramaphosa. Op die bijeenkomst zal het gaan over samenwerking om in Afrika banen te creëren en de leefomstandigheden te verbeteren, aldus Chen Xiaodong, de ambassadeur van China in Zuid-Afrika. De Senegalese president Macky Sall, huidig voorzitter van het Forum for China Africa Cooperation (FOCAC) en Azali Assoumani, huidig voorzitter van de Afrikaanse Unie en president van de Comoren, zullen deelnemen samen met vertegenwoordigers van acht regionale economische gemeenschappen in Afrika.
Open brieven
In de aanloop van deze diplomatieke activiteiten hebben zowel Xi Jinping als Chen Xiaodong een open brief laten publiceren in belangrijke lokale media.
Chen Xiaodong zette boven zijn stuk de kop: ‘China en Zuid-Afrika slaan de handen ineen voor een grote gemeenschap met een gedeelde toekomst’ en kreeg de ruimte voor zijn opinie bij de IOL (Independent Online), een toonaangevende Zuid-Afrikaanse nieuwswebsite. Hij schrijftdat ‘Als ontwikkelingslanden met aanzienlijke invloed in de wereld China en Zuid-Afrika een bijzondere band van “kameraadschap plus broederschap” delen’. Die vriendschap was volgens Chen ontstaan ‘tijdens de strijd tegen imperialisme, kolonialisme en racisme, en is inniger geworden dankzij win-win-samenwerking en gemeenschappelijke ontwikkeling’. Chen vermeldt ook de 25e verjaardag van het aangaan van formele diplomatieke banden tussen de twee landen. Hij meent dat hun betrekkingen intussen ‘een model zijn voor betrekkingen tussen China en Afrikaanse landen en voor Zuid-Zuid-samenwerking’.
Twee keer nieuwe energie
China is al 14 jaar zonder onderbreking de grootste handelspartner van Zuid-Afrika. Chinese ondernemingen investeren er bij voorkeur, tot nu toe voor een totaalbedrag van meer dan 25 miljard dollar. Dat heeft geleid tot ‘de schepping van meer dan 400.000 banen’, aldus nog Chen. China heeft het land voorzien van noodapparatuur omdat het te lijden heeft van stroomtekorten. Met de China-South Africa New Energy Investment and Co-operation Conference willen de partners investeringen in nieuwe energie uitbreiden. Ook wijst de ambassadeur erop dat het goed gaat met de culturele en intermenselijke uitwisselingen tussen de twee landen. Tekenen daarvan zijn het toerisme en de opname van het vak ‘Chinese taal’ in het nationale onderwijssysteem. Nog een voorbeeld is de populariteit van het tafeltennis sinds het Chinese nationale team in het Zuid-Afrikaanse Durban met succes deelnam aan de wereldkampioenschappen tafeltennis.
Broederlijk
Ook President Xi Jinping liet een opiniestuk verschijnen bij The Independent Online en andere bekende media zoals The Star, Cape Times en The Mercury. Zoals vaker komt Xi poëtisch uit de hoek. De titel van zijn stuk is: Met het gigantische schip van vriendschap en samenwerking tussen China en Zuid-Afrika varen naar groter succes. Het is het zesde bezoek van de Chinese president aan Zuid-Afrika. Vier van die bezoeken bracht hij als staatshoofd en hij schrijft: ‘Elk van mijn bezoeken gaf me nieuwe indrukken. Maar de diepste indruk is altijd weer dat we broederlijke gevoelens tegenover elkaar hebben.’
Geopolitiek en meer
Xi vindt dat de twee landen ‘gangmakers voor solidariteit en samenwerking’ moeten zijn, maar ziet hen ook als voortzetters van tientallen jaren van vriendschap tussen China en Afrika. Volgens Xi heeft hun band een meer dan bilaterale betekenis. Hun 25 jaar oude relatie straalt stilaan een belangrijke geopolitieke invloed uit: ‘het is een samenwerking die echt het multilateralisme in de praktijk brengt en gericht is op een rechtvaardiger en gelijkwaardiger internationale orde.’ De president van China stelt voor dat de twee landen hun bestuurlijke ervaringen uitwisselen en elkaar steunen bij een modernisering die past bij ieders nationale omstandigheden. Daarbij moeten ze zich – zo houdt hij zijn lezers voor – geen angst laten aanjagen door diegenen die de alleenheerschappij (blijven) beogen. Betreffende de bilaterale samenwerking roept Xi op tot een concentratie op infrastructuur, digitale economie, wetenschappelijke en technologische innovatie en energietransitie. Hij zegt het verder belangrijk te vinden dat meer mensen uit de twee landen profiteren van de ontwikkeling.
Inspiratie en verder kijken
Op dit alles reageerde de Zuid-Afrikaanse president Ramaphosa positief in zijn toespraak toen hij zijn Chinese collega welkom heette. ‘China en het Chinese volk hebben Zuid-Afrika geholpen om de puinhopen van de Apartheid achter zich te laten en het land te ontwikkelen’, zei hij, ‘met een alomvattend strategisch partnerschap ondersteund door tienjarenprogramma’s voor strategische samenwerking’. Ramaphosa verklaarde dat zijn land ‘inspiratie vindt in de Chinese strategie voor een gemeenschappelijke welvaart’ en beseft dat dit ‘voor China de verbetering van de welvaart en het welzijn van alle landen in het Zuiden omvat.’ Vervolgens ondertekenden Ramaphosa, Xi en hun adviseurs tien handels- en bilaterale overeenkomsten, voordat ze zich bij de andere deelnemers van de BRICS-top voegden. UPD De linkse Britse krant Morning Star citeert een opmerkelijke uitspraak van Ramaphosa bij zijn overleg met Xi. De Zuid-Afrikaanse president vraagt ‘Chinese steun voor Zuid-Afrika en de Afrikaanse oproep tot hervorming van mondiale bestuursinstellingen, met name de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties.’ De Morning Star merkt daarbij op: Afrika en Zuid-Amerika hebben geen permanente vertegenwoordigers in de Veiligheidsraad, ondanks dat er bijna twee miljard mensen wonen.
Bronnen: Reuters, english.news.cn van Xinhua, China Daily, Geopoliticaleconomy.com, The Independent, Morning Star, Friends of Socialist China, Wikipedia
De volledige tekst van Xi’s open brief vindt u hier
