De Amerikaanse en de Chinese president zullen elkaar begin april in Florida ontmoeten. Woordvoerders geven de toon aan. De VS beweert dat het eisen zal stellen. China legt de nadruk op respect en wederzijds voordeel. Er zijn echter punten waar Beijing weinig speelruimte ziet.
Xi heeft de uitnodiging van Trump aangenomen en de twee staatshoofden spreken elkaar op 6 en 7 april.
Het grote rendez-vous
Het rendez-vous vindt plaats in Mar-a-lago, Florida, een landgoed met een privéclub voor miljardairs. De eigenaars hadden het ooit aan de regering geschonken als zomerverblijf voor de presidenten, maar die wilden er geen gebruik van maken. In 1985 heeft Trump het gekocht en hij maakt van Mar-a-lago nu zijn presidentieel buitenverblijf, vergelijkbaar met Camp David. Xi zou niet de bedoeling hebben op het terrein van de club te overnachten. President Xi en zijn echtgenote Peng Liyuan krijgen een welkomstbanket aangeboden door president Trump en zijn echtgenote Melania. Op 4 en 5 april zal Xi Jinping president Niinistö van Finland ontmoeten, op uitnodiging van Helsinki.
Wat hen bindt
Tijdens een reguliere persconferentie herinnerde Lu Kang van het Chinese ministerie van BuZa eraan hoe gunstig goede betrekkingen kunnen zijn. Het totale volume van de handel tussen de VS en China is gestegen tot 519,6 miljard dollar, dat is 207 keer meer dan in 1979, toen de beide landen diplomatieke betrekkingen aanknoopten. De VS wijst op de onevenwichtige handelsbalans. China antwoordt dat 40% van het Chinese overschot op die handelsbalans gecreëerd wordt door de export vanuit China van producten gemaakt in Amerikaanse bedrijven. Met andere woorden: ook het Amerikaanse bedrijfsleven krijgt kansen in China en beide landen profiteren daarvan. ‘De US-China Business Council heeft uitgerekend dat de handel en investeringen over en weer in 2015 hebben gezorgd voor 2,6 miljoen banen in de VS. Ieder Amerikaans gezin kan door die economische activiteiten elk jaar 850 dollar uitsparen’, aldus de woordvoerder van BuZa. De uitspraak van Lu Kang sluit aan bij de officiële analyse: het banenverlies in de VS komt door automatisering en door een foute economische politiek van Washington (die Trump alleen nog erger zal maken als hij kiest voor het protectionisme). De woordvoerder van BuZa erkende echter dat ook China veel voordeel gehad heeft van de samenwerking met de VS, en met andere landen. ‘De enorme vooruitgang van China kan zelfs worden toegeschreven aan internationale samenwerking. …… Laten we bekijken hoe we samen de taart groter maken en niet redetwisten over wie het grootste stuk krijgt’.
Wat hen scheidt
Zheng Zeguang
Trump heeft getwitterd dat het een ‘erg lastige ontmoeting’ wordt. In een later berichtje had de Amerikaanse president het weer over ‘de handelstekorten en het banenverlies die hij niet langer kon tolereren’. De Amerikaanse ambassadeur Nikki Haley liet gisteren weten dat de VS daden van China wil zien tegenover de Noord-Koreaanse kernproeven. De regering Trump ‘heeft genoeg van het kat-en-muisspel in Korea’.
De Chinese onderminister van Buitenlandse Zaken Zheng Zeguang heeft op vrijdagochtend een persbriefing gehouden. Daarin klonk een andere toon dan in de tweets van Trump en de eerste verklaringen van Washington. ‘Uit recente telefoongesprekken en een briefwisseling tussen de twee presidenten blijkt dat ze allebei menen dat China en de Verenigde Staten beslist goede partners kunnen zijn’.
De onderminister herhaalde de Chinese argumenten over het handelsdeficit en over de banen die er in VS komen door Chinese investeringen. Hij voegde eraan toe dat China zijn munt niet zal devalueren om voordeel te verkrijgen bij de handel. China verzoekt de VS om de beperkingen op de invoer van technologie op te heffen en te zorgen voor een goede omgeving voor Chinese investeringen in de VS.
Korea
Op de agenda van de gesprekken staan volgens Zheng uiteraard belangrijke mondiale en regionale kwesties. Over de eis dat China meer moet doen om Noord-Korea in toom te houden hield Zheng de boot af. Hij zei wel het volgende: ‘De escalatie van de spanning op het Koreaanse schiereiland is ongewenst. In de huidige internationale situatie zal de ontmoeting van grote betekenis zijn. Ze kan het startpunt zijn voor iets nieuws en gunstig voor vrede, stabiliteit en welvaart in Azië en de Pacific, en in de hele wereld’.
De stem van defensie
Wu Qian
Kolonel Wu Qian, woordvoerder van het Chinese ministerie van Defensie, heeft tijdens zijn eigen reguliere persconferentie beaamd dat positieve betrekkingen nodig zijn. De ontwikkeling van een gezonde relatie tussen de krijgsmachten van China en de VS is daar een wezenlijk onderdeel van. Die relatie gaat ook de laatste tijd in de goede richting. Wu gaf als voorbeeld het overleg over samenwerking in noodsituaties en de vriendschappelijke bezoeken van begin dit jaar. De plaatsing van THAAD in Zuid-Korea blijft echter een ernstig obstakel. Wu gaf zelfs de verzekering ‘dat het verzet van het Chinese leger tegen dit raketsysteem niet bij woorden zou blijven’. Op de vraag van een buitenlandse journalist wat hij hiermee precies bedoelde antwoordde de woordvoerder van Defensie: ‘dat zult u te gepasten tijde merken.’ Op dezelfde persconferentie kondigde China overigens ook een nauwere militaire samenwerking met Cuba aan. Wat Washington daarvan vindt is nog niet bekend. Trump deelde nog een plaagstootje in dezelfde zin uit door tegenover de Financial Times te verklaren: ‘als China de kwestie Noord-Korea niet oplost doen we het alleen. Meer zeg ik niet.’
Codewoord infrastructuur?
(upd) Uiteindelijk blijft het helemaal de vraag wat we mogen verwachten van de ontmoeting Trump – Xi. Neal Kimberley, een commentator van de South China Morning Post (SCMP), acht het onwaarschijnlijk dat ze in Beijing en Washington het antwoord niet min of meer kennen. ‘Dit soort gesprekken aan de top is grondig voorbereid om gezichtsverlies voor een van beide zijden uit te sluiten’. Het dreigement van Trump laat sommige waarnemers in een kramp laat schieten, vanwege de roekeloze onvoorspelbaarheid van een Amerikaanse president, die intussen wel eens moet gaan scoren.
Kimberley echter vermoedt dat Trump wel degelijk hoopt op een specifieke en meer vreedzame bijdrage van China. Beijing zou kunnen helpen bij de financiering van de infrastructuur in de VS. Op dit terrein heeft China intussen een zekere reputatie verworven. Ding Xuedong van China Investment Corp zinspeelde hier in januari op tijdens het Asian Financial Forum in Hong Kong. ‘Acht biljoen dollar heeft de VS nodig voor zijn infrastructuurplannen’, zo zei Ding, ‘en dat veronderstelt de deelname van buitenlandse investeerders’. Ook Jack Ma van Alibaba heeft Trump al mogelijkheden van economische betrokkenheid voorgehouden die banen voor een miljoen Amerikanen zouden kunnen opleveren. Nog in de SCMP noemt Shi Jiangtao ‘infrastructuur’ ook het terrein waarvoor Xi zijn Amerikaanse collega zou kunnen interesseren. Shi hoopt daarom dat de Chinese president tegen Trump reclame zal maken voor het Belt and Road Initiative, de nieuwe Zijderoutes, waarin infrastructuurcontracten een hoofdrol zullen spelen. Het blijft afwachten of in de plaats van het milieu wat een basis voor overeenstemming was tussen Obama en Xi, infrastructuur de common ground kan worden van Xi en Trump.
Wikipedia, fmprc.gov.cn (website min. BuZa van China), Xinhua, uschina.org (website US-China Business Council), South China Morning Post, Chinamil.com.cn (website min. van Defensie van China), Morning Star, Guardian, BBC
