De eilandenruzie tussen Japan en China lijkt uit te dijen naar andere sectoren. Een Japans schip is in beslag genomen. Welke boodschap brengt Obama deze week naar Japan (en de rest van Azië) tijdens een reis waarbij hij China niet aandoet? Een verdrag, o.a. tussen China en de VS, moet ‘militaire botsingen per ongeluk’ voorkomen.
Het Zeevaartgerecht van Sjanghai heeft vorig weekend een schip van de Japanse Mitsui OSK Lines aan de ketting laten leggen omwille van een geschil dat verband zou kunnen houden met de tweede wereldoorlog. Het schip, de Baosteel Emotion, had Australisch ijzererts aangevoerd voor de Baosteel hoogovens. Volgens het Chinese ministerie van Buitenlandse Betrekkingen is het een ‘gewoon geschil over een commercieel contract’. Japan is ‘erg bezorgd’ over de schending van het akkoord van 1972 over de normalisering van de betrekkingen. Daarin zou China afgezien hebben van alle claims tegen Japan in verband met oorlogsschade.
Volgens China gaat het echter louter om een geschil over achterstallige huur van voor de oorlog en verliezen die moeten gecompenseerd worden en is er geen sprake van compensatie voor oorlogsfeiten. De huidige actie is het resultaat van een rechtszaak die in 1988 werd aangespannen door Zhongwei Shipping voor de betaling van achterstallige huur uit de jaren 30. Het gaat om twee Chinese schepen die in 1936 aan het Japanse bedrijf Daido, later opgeslorpt door Mitsui, verhuurd werden. Ze werden later door het Japanse leger gebruikt en vergingen. In 2007 – nog voor de huidige verkilling tussen Japan en China- had het hof in Sjanghai al gevonnist dat de Chinese eiser recht had op 190 miljoen yuan. In 2010 (andere bronnen spreken van 2012) werd dat vonnis in beroep bevestigd. Als Mitsui weigert te betalen zal het schip verkocht worden.
Oorlogsclaims
Gedurende lange tijd heeft de Chinese regering klachten van burgers betreffende oorlogsgebeurtenissen ontmoedigd. Maar in februari dit jaar besloot een Chinees hof in Beijing ook voor het eerst een klacht te overwegen van 37 Chinese burgers die schadevergoeding en formele excuses vragen voor hun familieleden die opgeëist werden voor dwangarbeid tijdens de tweede wereldoorlog. Japanse gerechtshoven verwerpen herhaaldelijk dit soort klachten. Vorig jaar heeft een Zuid-Koreaans gerechtshof twee Japanse bedrijven veroordeeld tot het betalen van schadevergoeding aan families van burgers opgevorderd gedurende de wereldoorlog.
Het nieuwe incident staat niet op zich. Een dag later stuurde de Japanse premier Abe offergaven naar het Yasukuni schrijn, ter gelegenheid van het lentefeest. In het schrijn worden echter ook oorlogsmisdadigers herdacht en het staat in het buitenland symbool voor het Japanse militarisme. Twee dagen eerder had een minister uit Abe’s regering het schrijn bezocht. China heeft tegen de beide Japanse acties geprotesteerd.
Olie op het vuur of op de golven?
Het is in deze geladen sfeer dat Obama deze week een bezoek aan Japan aflegt. Op het programma staat onder meer een poging om het Trans Pacific Partnership (waarvan China uitgesloten is) op de rails te krijgen. Daarna reist de president van de VS door naar Zuid-Korea, Maleisië en de Filippijnen. Zowel Maleisië als de Filippijnen hebben geschillen met China over de Zuid-Chinese zee en worden door de VS aangemoedigd zich hard op te stellen.
ontmoeting tussen Chinese en Amerikaanse vlootcommandanten
Een tegengesteld signaal gaat uit van het Western Naval Pacific Symposium, een tweejaarlijks overleg tussen de vlootcommandanten en hoge officieren van 21 landen rond de Stille Oceaan en 5 waarnemende landen. Dit jaar verliep het in het Chinese Qingdao. De hoge vertegenwoordigers sloten er een overeenkomst over een eenvormig systeem van signalen en manoeuvres, vastgelegd in een handboek voor officieren van marinevaartuigen. Het document is niet bindend, maar volgens alle partijen zal het de risico’s op communicatiestoornissen aanzienlijk verminderen. De woordvoerders van de VS, Japan en China hebben zich zeer tevreden getoond over het akkoord om deze code op te stellen.
Bronnen: China economic review, Xinhua, Global Times, BBC, China.org.cn, China Daily
