China blijft zeer bezorgd over de situatie in Myanmar, het hoopt dat er onderhandelingen komen en zoekt naar een correcte manier om dat te bevorderen, zonder zich de mengen in het land.
Tijdens de reguliere persconferentie van 9 april maakt de woordvoerder van Buitenlandse Zaken het standpunt van China nog eens duidelijk.
Visie vanuit Beijing
Hij zei: ‘China hoopt dat alle partijen in Myanmar wederzijds politiek begrip zoeken binnen het constitutionele en juridische kader, om door te gaan met het bevorderen van het zwaarbevochten democratische overgangsproces dat past bij de nationale omstandigheden van Myanmar. China zal op zijn eigen manier contact en communicatie met de Myanmarese partijen blijven onderhouden om de situatie te de-escaleren en de temperatuur te verlagen’.
Argumenten tegen sancties
China heeft goede redenen om tegen de eisen van de VS en bondgenoten in te gaan en niet op te roepen tot boycots of sancties tegen Myanmar. Ten eerste is er het principiële Chinese beleid van niet-inmenging in andere landen. Beijing kijkt verder ook naar het feit dat het geen van de belangen- en bevolkingsgroepen tot vijand wil of mag maken en naar de economische voordelen van een goede samenwerking tussen de beide buurlanden. En last but not least zijn de houding die de regio aanneemt tegenover de crisis en de complexiteit van de situatie in Myanmar voor China zwaarwegend.
Verdeelde en gedeelde belangen
China heeft alle belang bij vrede en stabiliteit in Myanmar. Het land biedt de provincie Yunnan een verbinding met de Baai van Bengalen. Dat is behalve een mogelijkheid om zaken te doen een kans om te ontsnappen aan een mogelijke Amerikaanse bedreiging van de aanvoerroutes voor handel en energie in de Straat van Malakka. Myanmar kan een belangrijk puzzelstuk worden in het Belt & Road Initiative, dat zou voor alle partners winst opleveren. Door de zware crisis die volgde op de staatsgreep worden de Chinese belangen in het land bedreigd. In de grensregio is er bijvoorbeeld een lokale uitbraak van Covid-19 omdat de toevloed van vluchtelingen uit Myanmar, onder wie besmette personen, niet afdoende gestopt werd. Dat Beijing de protesten niet steunt zorgde ervoor dat een deel van de actievoerders kon worden opgehitst om Chinese bedrijven aan te vallen en er brand te stichten. Als Beijing de protesten zou steunen zou dat echter de slechte relaties met de Tatmadaw, het leger van Myanmar, nog meer en wellicht voor zeer lange tijd bekoelen. En hoe je het ook wendt of keert, de kans dat het leger in Myanmar nog lang de dienst uitmaakt blijft levensgroot.
Geen sancties, maar gesprekken
Enerzijds wijst Beijing beslist de lokroep om grootschalige sancties af, die onlangs uitging van 8 NAVO-landen en Japan, Zuid-Korea, Australië en Nieuw-Zeeland. Anderzijds heeft Beijing via zijn ambassade in Yangon uiterst voorzichtige eerste verkennende contacten gehad met volksvertegenwoordigers van de afgezette National League for Democracy (NLD), de partij van Aung San Suu Kiy.
ASEAN + China
Beijing wil en kan in de ‘kwestie Myanmar’ prima samenwerken met de ASEAN, een regionaal bondgenootschap waar Myanmar lid van is. Een maand geleden is er op een bijeenkomst van de ministers van ASEAN grote bezorgdheid uitgesproken over de situatie in Myanmar. De deelnemers hebben zich tot alle partijen en betrokkenen gericht om het aanstichten van geweld te stoppen. Ze riepen alle partijen op tot terughoudendheid en een flexibele opstelling. Volgens de ASEAN-ministers moet er een vreedzame oplossing komen, een constructieve dialoog en een praktisch haalbare verzoening. Dat is ‘het echte belang van de bevolking en zijn bestaanszekerheid’. Singapore, dat nochtans nauwe banden heeft met de VS, maar ook een prominent lid is van de ASEAN, heeft zich hier in ondubbelzinnige termen bij aangesloten. Het roept de militaire autoriteiten op tot onderhandelingen met de actievoerders en met alle bevolkingsgroepen. Singapore vindt ook dat Myanmar zelf zijn toekomst moet bepalen en wil geen algemene sancties, die vooral de bevolking zouden schaden. Verder is het voor ASEAN erg belangrijk dat de 10 lidstaten als een collectief blijven optreden en dat er door de externe partners een beroep wordt gedaan op ASEAN in zijn geheel. Het collectief wil solidair blijven met Myanmar door het bij te staan zowel bij zijn democratiseringsproces als bij zijn nationale verzoening. Wang Yi, de Chinese minister van Buitenlandse Zaken, had productieve besprekingen met zijn Singaporese collega Vivian Balakrishnan. Wang beloofde dat hij zou toewerken naar een opbouwende consensus in de VN Veligheidsraad.
Complexe realiteit
Het geweld is vooral geconcentreerd in de steden en dorpen in de centrale regio van Myanmar, voornamelijk de steden Yangon en Mandalay. In de andere regio’s, onder andere grensgebieden met China, wonen vele verschillende etnische groepen, die bijna de helft van de bevolking uitmaken. Sommige van die groepen kiezen geen partij en sommige zullen wellicht niet geneigd zijn een bloedige strijd te voeren tegen de militaire coup en voor de afgezette regering, want zij vinden dat de regeringspartij niet genoeg voor hen heeft gedaan of zij streven voor hun eigen gebied meer autonomie na. Het klopt waarschijnlijk wat op 15 maart in de Global Times stond: ‘er wonen verschillende etnische groepen in Myanmar, wat resulteert in een complexe realiteit van tegenstellingen binnen het land. Een actieve inmenging in de binnenlandse aangelegenheden van Myanmar zal ondraaglijke gevolgen hebben’.
Leren van het recente verleden
Sommige westerse commentatoren voorspellen in Myanmar een ‘herhaling van de Syrische burgeroorlog’. China zal, voor zover dat binnen zijn mogelijkheden ligt, samen met anderen er alles aan doen om het niet zover te laten komen. Beijing staat daarin niet alleen: behalve de ASEAN willen de buurlanden India, Bangladesh, Thailand en Laos niet dat er aan hun grenzen een situatie ontstaat die te vergelijken is met die in het Midden-Oosten of Afghanistan, met uitzichtloze burgeroorlogen, waar buitenlandse sancties en militaire interventies in hoge mate aan hebben bijgedragen.
Global Times, Foreign Ministry China, Indian Punchline (blog van een gepensioneerde Indiase diplomaat), The Irrawwady (blog voor Myanmar en de regio), South China Morning Post, The Guardian. The Diplomat, Wikipedia
