Begin deze maand bezocht de Nepalese premier Sharma Oli China. Hij hield daar besprekingen met de hoogste leiders, zoals president Xi Jinping en premier Li Qiang en keerde huiswaarts met een koffer vol overeenkomsten. Dit is tamelijk gebruikelijk tussen twee bevriende buurlanden, maar de Internationale pers waarschuwde voor de gevolgen voor de relatie tussen Nepal en India, eveneens buurlanden. Tijd voor een korte uitleg.
Premier Oli en Xi Jinping; foto Xinhua (disclaimer)
Lang geleden
We bezochten Nepal in de jaren tachtig. Ikzelf was in Beijing gestationeerd en een vriend in Kathmandu; een ideale aanleiding om dat raadselachtige land eens te bezoeken. Nepal bleek net zo fascinerend als we verwachtten. Dit was toen nog een koninkrijk en met name op televisie was de koninklijke familie duidelijk aanwezig. De Nepalezen leken een tevreden volk met een rustige levensstijl. Het viel ons wel op dat er veel mensen uit India in ons hotel verbleven en dat die zich, in tegenstelling tot de Nepalezen, bijzonder lomp en hooghartig gedroegen. Van onze vriend vernam ik dat Nepal een soort protectoraat van India was, de nasleep van de koloniale periode. India beschouwde Nepal in feite als eigen grondgebied.
Revolutie
Er heerste toen al onrust in Nepal. Een antimonarchistische partij, in de media bekend als de maoïsten, was in opmars. De aanhangers eisten het aftreden van de koning en de instelling van een republiek. Dat leek lastig totdat de koning door een familielid vermoord werd. Veel monarchisten verloren het vertrouwen in het koninklijk huis en die republiek kwam er dus toch nog opvallend snel. Die omwenteling had uiteraard gevolgen voor de relaties tussen Nepal en India. Hoezo protectoraat?
China
Ogenschijnlijk had India vrede met de politieke omslag in ‘hun’ Nepal, maar in het kader van de toen nog moeilijke relatie met China gaf het wel aanleiding tot verhoogde alertheid voor een mogelijk groeiende invloed van China in de regio. De oude Nepalese antimonarchisten werden niet voor niets maoïsten genoemd. Ze verklaarden door de Chinese revolutie geïnspireerd te zijn. Nepali zijn voor het merendeel Hindoe’s, maar er is ook een Boeddhistische minderheid. Hun geloof is nauw verwant aan het Tibetaans Boeddhisme.
China en India
Aan de andere kant ontwikkelde de relatie tussen China en India zich redelijk goed. Ondanks de grensconflicten werkten beide landen samen in BRICS en sloot India zich ook vanaf de oprichting aan bij de Shanghai Cooperation Organization (SCO). Westerse politici en media pogen China en India geregeld tegen elkaar op te zetten en uit te spelen, maar geen van beide landen trapt in die val. Vlak vóór de jongste BRICS-conferentie in Kazan hebben China en India bovendien de angel uit hun grensgeschillen gehaald. Dat kon geen toeval zijn; de conferentie moest zonder grote onderlinge conflicten tussen de leden gehouden worden om het westen te laten zien dat de nieuwe wereldorde in aantocht is.
Dekolonisatie
Uiteindelijk komt het allemaal neer op het dekolonisatieproces dat nog altijd gaande is. De basis van het concept van Nepal als protectoraat van India was al in de Britse kolonisatieperiode gelegd. Engeland keek in dat kader ook naar Tibet aan de andere zijde van Mount Everest. Zoals in zoveel ex-koloniën, bleven ettelijke koloniale instanties en gebruiken ook na de dekolonisatie voortbestaan; waaronder het protectoraat. Het is duidelijk dat India niet kiest voor aansluiting bij het westen. Dus mogen we verwachten dat de relatie met China verder zal verbeteren en dat India Nepal een eigen ontwikkeling zal gunnen, inclusief hechtere relaties met China.
Bronnen: South China Morning Post en eigen onderzoek van de auteur
De opinies in dit artikel zijn uitsluitend van de auteur en worden niet per se door de hele redactie gedeeld.
