Begin deze maand bezocht de Nepalese premier Sharma Oli China. Hij had daar besprekingen met de hoogste leiders, onder wie president Xi Jinping en premier Li Qiang en keerde huiswaarts met een koffer vol overeenkomsten. Dit is redelijk gewoon tussen twee bevriende buurlanden, maar de Internationale pers waarschuwde voor de gevolgen voor de relatie tussen Nepal en India; ook buurlanden. Tijd voor een korte uitleg.
Premier Oli en Xi Jinping; foto Xinhua (disclaimer)
Lang geleden
We bezochten Nepal in de jaren tachtig. Ik was in Beijing gestationeerd en een vriend in Kathmandu; een ideale aanleiding dat raadselachtige land eens te bezoeken. Nepal bleek net zo fascinerend als we verwachtten. Het was toen nog een koninkrijk en met name op TV was de koninklijke familie duidelijk aanwezig. Nepalezen leken een tevreden volk met een rustige levensstijl. Het viel ons wel op dat er veel mensen uit India in ons hotel verbleven en dat die zich, in tegenstelling tot de Nepalezen, bijzonder lomp en hooghartig gedroegen. Van onze vriend vernam ik dat Nepal een soort protectoraat van India was; een nasleep van de koloniale periode. India beschouwde Nepal in feite als een stukje India.
Revolutie
Er was toen al onrust in Nepal. Een antimonarchistische partij, in de media bekend als de maoïsten, was in opkomst. De aanhangers eisten het aftreden van de koning en instelling van een republiek. Dat leek lastig totdat de koning door een familielid vermoord werd. Veel monarchisten verloren het vertrouwen in het koninklijk huis en die republiek kwam er toch nog opvallend snel. Die omwenteling had uiteraard gevolgen voor de relatie tussen Nepal en India. Hoezo protectoraat?
China
Ogenschijnlijk had India vrede met de politieke omslag in ‘hun’ Nepal, maar in het kader van de toen nog moeilijke relatie met China was het wel een aanleiding tot verhoogde alertheid voor een mogelijk groeiende invloed van China in de regio. De oude Nepalese antimonarchisten werden niet voor niets maoïsten genoemd. Ze zeiden door de Chinese revolutie geïnspireerd te zijn. Nepali zijn voor het merendeel Hindoe’s, maar er is ook een Boeddhistische minderheid wier geloof nauw verwant is aan het Tibetaanse Boeddhisme.
China en India
Aan de andere kant ontwikkelde de relatie tussen China en India zich redelijk goed. Ondanks de grensconflicten werkten beide landen samen in BRICS en sloot India zich ook vanaf de oprichting bij de Shanghai Cooperation Organization (SCO) aan. Westerse politici en media proberen China en India geregeld tegen elkaar op te zetten en uit te spelen, maar geen van beide landen geeft daaraan gehoor. Vlak voor de jongste BRICS-conferentie in Kazan hebben China en India bovendien de angel uit hun grensgeschillen gehaald. Dat kan geen toeval zijn; de conferentie moest zonder grote onderlinge conflicten tussen de leden gehouden worden om het westen te laten zien dat de nieuwe wereldorde eraan komt.
Dekolonisatie
Uiteindelijk komt het allemaal neer op het dekolonisatieproces dat nog altijd gaande is. De basis van het concept van Nepal als protectoraat van India was al in de periode van de Engelse kolonisatie gelegd. Engeland keek in dat kader ook naar Tibet aan de andere zijde van Mount Everest. Zoals zoveel ex-koloniën, bleven veel koloniale instanties en gebruiken ook na de dekolonialisatie voortbestaan; waaronder het protectoraat. Het is duidelijk dat India niet kiest voor aansluiting bij het westen en dus mogen we verwachten dat de relatie met China verder zal verbeteren en dat India Nepal een eigen ontwikkeling zal gunnen, inclusief hechtere relaties met China
Bron: South China Morning Post en eigen onderzoek van de auteur
De opinies in dit artikel zijn uitsluitend van de auteur en worden niet per se door de hele redactie gedeeld.