China over Oekraïne: kalmte, diplomatie, neutraliteit

Mondiale politieke spelers moeten de situatie in Oekraïne de-escaleren en naar een diplomatieke oplossing zoeken. Laat niet-inmenging vooropstaan. Leiders, vertegenwoordigers, media van China huldigen dat standpunt. Sommige waarnemers geven een inkijk in de achterliggende redeneringen.

China vraagt dat ‘alle partijen betrokken bij de Oekraïense kwestie kalm blijven en hun zelfbeheersing bewaren. Zij moeten ervoor zorgen dat de spanningen niet verder oplopen’. Dat was de officiële verklaring van Liu Jieyi, de permanente vertegenwoordiger van China bij de Verenigde Naties gisteren. Het was de kern van Liu’s interventie tijdens een speciale vergadering van de Veiligheidsraad over de situatie in Oekraïne. Hij voegde eraan toe: ‘wij hopen dat de betrokken partijen de geschillen correct aanpakken, langs politieke en diplomatieke weg, door communicatie en samenwerking, met het oog op de fundamentele belangen van alle bevolkingsgroepen in Oekraïne en van het algemene belang bij vrede en stabiliteit in de regio’.
China volgt volgens zijn VN-vertegenwoordiger de ontwikkelingen in de complexe en netelige situatie op de voet. Er spelen allerlei historische en actuele factoren mee die met elkaar verstrengeld zijn. China veroordeelt de extreme daden en het geweld van de laatste tijd en neemt een onpartijdige en op rechtvaardigheid gerichte houding aan. China houdt vast aan zijn al lang bestaande standpunt om niet tussen te komen in de interne aangelegenheden van anderen en respect te tonen voor soevereiniteit en territoriale integriteit. China ondersteunt alle inspanningen en hulp van de internationale gemeenschap die op een constructieve manier bijdragen tot de de-escalatie en staat open voor alle voorstellen met dat doel.

Telefoondiplomatie

In de afgelopen weken zijn er verschillende telefoongesprekken geweest tussen president Xi Jinping en westerse leiders. Gisteren maakte premier Li Keqiang tijd om niet alleen de belangrijke persconferentie aan het slot van de algemene parlementszitting te geven, maar ook zijn Poolse tegenhanger Donald Tusk te ontmoeten. Li en Tusk wisselden onder andere hun (enigszins uiteenlopende) standpunten uit over Oekraïne en de Chinese premier herinnerde zijn Poolse collega eraan dat hij erop hoopt dat Polen zich, als belangrijke regionale speler, zal inzetten voor een goede samenwerking tussen China en de Centraal- en Oost-Europese landen en tussen China en de EU, waar Polen lid van is. De officiële Chinese media spannen zich in om de standpunten en de daden van werkelijk alle partijen in de kwestie zonder uitzondering gedetailleerd en op een neutrale manier weer te geven.

Analisten

De afgelopen weken gaven officiële media  ruimte aan een paar opvallende opiniestukken van Chinese academici en waarnemers, waarin de zorgen en de overwegingen die meespelen bij de Chinese diplomatie rond Oekraïne wat duidelijker worden.
Oekraïne wordt over het algemeen gezien als een strijdperk voor het machtsspel tussen de VS en Rusland. De auteurs wijzen op de westerse steun voor de kleurenrevolutie van 2004 en voor het afzetten van de man die in een nationale verkiezing tot president was verkozen. Ze zien ook dat als Rusland zijn invloed in Oekraïne, met zijn bevolking van 52 miljoen, zijn grondstoffen en zijn havens aan de Zwarte Zee zou verliezen, het niet langer een Euraziatische macht zou zijn. Militaire invloed in de Krim is voor Rusland verder een ‘core interest’.
De analisten houden rekening met de culturele en economische verschillen tussen de bevolkingsgroepen in Oekraïne, maar zijn ervan overtuigd dat de nationale eenheid van het land in het algemeen belang is van de hele bevolking. De omarming van westerse recepten voor democratie, maar ook van rechts-extremistische standpunten hebben voor niets dan ellende gezorgd. Dat is een belangrijke les voor andere opkomende landen (in bedekte termen ‘voor China zelf’). Er moet worden gezorgd voor een organisatie van nationale verkiezingen die de wil van de meerderheid kunnen weergeven.
China wil zowel zijn strategisch partnerschap met Oekraïne (zie foto), als dat met Rusland in stand houden en laten gedijen. Betrekkingen met Oekraïne, welke kant het land ook kiest, zijn voor China van economisch belang. China moet ideologie geen rol laten spelen in diplomatie. De Volksrepubliek is klaar om Oekraïne humanitaire en economische hulp te bieden en komt zijn beloften op dat vlak altijd na. De vraag is alleen wanneer en hoe China kan betrokken worden bij de oplossing van de crisis. De meeste publicisten zijn er nog steeds van overtuigd dat het Westen niet echt een vuist kan maken tegen Rusland. Het zal geen oorlog willen en kunnen voeren. Economische sancties zullen worden ondergraven door de behoefte aan Russische olie en gas, zowel in sommige westerse landen zelf, als in de opkomende landen. Ook op deze punten zinspelen de schrijvers van opiniestukken in officiële media op lessen en belangen die China voor ogen moet houden.
Bronnen: Xinhua, China Daily, Global Times,