China zal ook in Hongkong zijn nationale veiligheid beschermen (UPD)

Het voorstel om een wet te ontwerpen voor de nationale veiligheid van China in de Speciale Administratieve Regio Hongkong (HKSAR) is vandaag aangenomen. Zoals te verwachten viel, lokt het felle uiteenlopende reacties uit.

Vorige week vrijdag werd aan de derde zitting van het 13e Nationale Volkscongres (NPC) een ontwerp van besluit voorgelegd dat in China en daarbuiten de aandacht heeft getrokken. (UPD) Het besluit erover is vandaag, donderdag 28 mei, door de nationale wetgevende vergadering, het Nationale Volkscongres (NPC), aangenomen. China zal voor Hongkong nationale veiligheidswetten maken. Het voorstel is dat China zal zorgen voor ‘de instelling en verbetering van het rechtsstelsel en de handhavingsmechanismen voor de speciale administratieve regio van Hong Kong, teneinde de nationale veiligheid te beschermen’.

Concept

Waarom de nationale veiligheid (die van heel China dus) beschermen in de Speciale Administratieve Regio Hongkong (HKSAR)? Hongkong heeft zijn eigen wetgeving, de Basiswet. Artikel 23 daarvan bepaalt dat de HKSAR nationale veiligheidswetten moet vaststellen. Alleen, meer dan twee decennia na de terugkeer van Hongkong naar China is de overheid van Hongkong daar nog niet in geslaagd. Telkens kwam er uitstel doordat zelfbenoemde ‘prodemocratische’ opposanten een dergelijke wet met straatprotesten tegenhielden. De nationale veiligheid van China beschermen is volgens de grondwet een taak van de regering. De stap die Beijing zal zetten is volledig grondwettelijk, zowel volgens de Basiswet van Hongkong als volgens de Chinese Grondwet. Volgens de artikelen 31 en 62 van de Chinese Grondwet en de artikelen 1, 12 en 18 van de Basiswet heeft de centrale overheid immers de macht om het rechtssysteem en de handhaving van de wetten te verbeteren, als dat nodig is voor de veiligheid in de HKSAR. Ook heeft de centrale overheid het recht om wetgeving te laten uitvoeren door de overheid van de HKSAR.

Eerste schets

Wat betekent dat in het voorstel, ‘de nationale veiligheid beschermen’? Het wil zeggen dat ‘elke daad van verraad, separatisme, aanzetten tot opstand of ondermijning van de Centrale Volksregering of diefstal van staatsgeheimen wordt verboden’. De wetgeving zal verder gericht zijn ‘tegen het terrorisme, d.w.z. het gebruik van geweld of intimidatie tegen mensen. Ook zal ze ‘buitenlandse machten verhinderen zich te mengen in Hongkong of binnenlandse organisaties beletten om samen te zweren met buitenlanders die willen tussenkomen in de interne aangelegenheden van China en Hongkong zelf’. In alle landen gelden wetten die ernstige en gevaarlijke vormen van binnenlandse subversie of buitenlandse inmenging verbieden en tegengaan voor de nationale veiligheid. Denk aan de antiterrorismewetten van België, of de wetten van de VS die de grondslag vormen voor de activiteiten (o.a grootschalige spionage) van de National Security Agency (NSA). De misdaden tegen de nationale veiligheid en hun bestrijding zijn in het aangenomen Chinese besluit vrij algemeen verwoord. De uiteindelijke tekst zal juridisch sluitend en concreter zijn. Ook hoe de wet precies in de praktijk zal worden gebracht en afgedwongen zal pas in de toekomst duidelijk worden.

De achtergrond

Sinds juni 2019 wordt er in Hongkong actie gevoerd tegen een ander wetsvoorstel, dat op de uitlevering van misdadigers. De vreedzame massale demonstraties van het begin zijn uitgelopen op ernstig gewelddadige acties door kleine maar zeer fanatieke groepen, ook nadat het gewraakte wetsvoorstel definitief was ingetrokken. Er zouden zelfs bewijzen zijn dat prowesterse en westerse organisaties, zoals de National Endowment for Democracy, jongelui betaalden om te blijven demonstreren. (Chris Devonshire-Ellis, een publicist die Hongkong door en door kent, schrijft hierover: ‘Een verontrustend aspect van de problemen in Hongkong is dat er hard bewijs is dat sommige ‘prodemocratische’ demonstranten HKD 300 per persoon betaald kregen om te demonstreren’). Er zijn grote vernielingen en incidenten met explosieven en vuurwapens geweest. Gewelddadige separatisten en onruststokers hebben de openbare veiligheid aangetast, het normaal functioneren van de economie bedreigd en de vreedzame dialoog tussen de bevolkingsgroepen onmogelijk gemaakt. Separatistische krachten hadden meerdere keren overleg met politici in de VS. De Amerikaanse Senaat dreef de inmenging zelfs zover dat ze een wet stemde om China te kunnen ‘straffen’ als de VS vond dat de maatregelen van de nationale of regionale overheid, ‘te ver zouden gaan’ zelfs tegen de geweldplegers.

Oud zeer

De buitenlandse inmenging in Hongkong is overigens al vele jaren aan de gang, uitgevoerd door personen en organisaties die misbruik maken van het speciale statuut van de HKSAR. Chris Devonshire schrijft hierover: ‘Internationale media berichten niet over de activiteiten die China ondermijnen, maar na 25 jaar in Hong Kong en China te hebben gewoond, heb ik genoeg gezien om te beseffen dat ze er altijd waren. Zij zijn niet de enige reden voor de onrust in Hongkong, maar ze maken het allemaal wel erger. Ook hierbij valt nog te bezien hoe verregaand de maatregelen zullen zijn om de buitenlandse ondermijning tegen te gaan. Een sensationele, anti-Chinese media-aanwezigheid helpt de zaken niet echt’.

Ommekeer nodig

Hongkong kon de geweldplegers en zij die Trump om inmenging smeekten enkel lichte straffen opleggen, bij gebrek aan adequate veiligheidswetgeving. Nu de lockdown in de strijd tegen COVID-19 ook in Hongkong aan een exitstrategie toe is, zijn er pogingen om het geweld te hervatten. De politieke oppositie zou een plan hebben om de stad lam te leggen door in september de controle over de Legco (de Wetgevende Raad, het parlement) over te nemen en elk wetsvoorstel tegen te houden, waardoor alle activiteiten in de stad tot stilstand komen. De Legco financiert elementaire diensten zoals ziekenhuizen, scholen, rioleringen enzovoort.

Procedure

Het voorstel dat voorligt op het Nationale Volkscongres houdt in dat het Permanent Comité van het Volkscongres het ontwerpen van de wetgeving en van mechanismen om ze te handhaven nu zal overnemen en in overleg met de regering van de HKSAR door diezelfde regering zal laten aannemen en uitvoeren. De regionale regering en de meerderheid in de Legco zijn het met die aanpak eens. (UPD) Cally Kwong Mei-wan, een NPC-afgevaardigde uit Hong Kong, zei bij het debat erover dat ‘Hong Kong na de goedkeuring van het besluit nog steeds zo snel mogelijk moet zorgen voor de nationale veiligheidswetgeving zoals bepaald in artikel 23 van de basiswet van de HKSAR’. Ze zei verder dat ze na de zitting van het Nationale Volkscongres in Hong Kong het besluit ‘actief zal meedelen aan de bevolking van Hong Kong en alles in het werk zal stellen voor de bescherming van de nationale veiligheid en de belangen van de ontwikkeling’. Han Xiaowu, vicevoorzitter van de Commissie toezicht en justitie van de NPC, stelde na de goedkeuring van het besluit voor om de nationale veiligheidswetgeving versneld uit te werken en door te voeren.

Reactie van de politiek in Hongkong

De Chief Executive (regeringsleider) van Hongkong, Carrie Lam, verdedigde de ontwerpwet als ‘een noodzakelijke en verantwoordelijke maatregel om de gezagsgetrouwe meerderheid van de inwoners van Hong Kong te beschermen’. Ze zei dat ‘de reactie van de bevolking niet overeenkomt met wat de buitenlandse politici erover beweren’. Volgens Lam zal het wetsvoorstel alleen gericht zijn tegen de uiterst kleine groep die betrokken is bij terrorisme of ondermijning. De waarden en vrijheden van Hongkongse burgers blijven bestaan, zei Lam, maar ze voegt eraan toe dat ‘rechten en vrijheden niet absoluut zijn’.

Teloorgang stoppen

De minister voor Openbare Veiligheid in Hongkong, John Lee Ka-chiu sprak over de spandoeken tijdens een niet toegestaan protest van zondag met eisen die alweer de nationale veiligheid schaden, zoals ‘onafhankelijkheid voor Hong Kong!’. Lee heeft Hongkong ‘in slechts een paar maanden zien veranderen van een van de veiligste steden ter wereld naar een stad gehuld in de schaduw van geweld’. Volgens Lee zijn er nationale veiligheidswetten echt nodig om de welvaart en stabiliteit van de stad te beschermen. China hoopt ook met de op stapel staande veiligheidswet de status van Hongkong als internationaal financieel centrum te beschermen.

Veiligheidsagenten

Een specifiek punt van discussie over het plan wordt dat ‘nationale veiligheidsagenten op de naleving van de nieuwe wet zullen moeten toezien’. Tegen de mening dat dit ‘een inmenging van Beijing in Hongkong’ zou zijn al verschillende argumenten ingebracht. Het is niets nieuws: nationale veiligheidsagenten uit China zijn al lang actief in Hongkong, maar die uit andere landen ook. Dat is zo, omwille van het speciale statuut van de regio en ook juist omdat er geen sluitende uitleveringswet is voor personen die misdaden in het buitenland hebben begaan (‘met dank’ aan de demonstranten die deze wet hebben getorpedeerd). Bovendien heeft de nationale regering altijd het recht om te waken over de veiligheid in een regio die uiteindelijk tot zijn eigen grondgebied behoort. De formule is immers niet enkel ‘twee systemen’, maar ook ‘één land’.

Westerse reactie

Onmiddellijk na de aankondiging van het agendapunt over een Nationale Veiligheidswet reageerden westerse journalisten en politici fel en in koor. ‘De doodsklok zou nu luiden voor het model van één land twee systemen’. China ‘hield zich niet aan het bij de overdracht gegeven woord dat Hongkong zijn eigen wetten en rechten zou behouden tot 2047’. Alweer ging de VS hierin het verste. De Amerikaanse Adviseur voor Nationale Veiligheid Robert O’Brien kondigde op Meet the Press van NBC aan dat Washington misschien sancties zal opleggen aan China als het plan voor de nationale veiligheidswetgeving voor Hongkong doorgang vindt. Minister van Buitenlandse Zaken Pompeo heeft al verklaard dat Washington de bedoeling heeft om Hongkong niet langer als een autonome regio te erkennen. Met andere woorden: de Amerikaanse regering dreigt ermee de speciale financiële status van Hongkong af te nemen.

Chinese antwoorden

De politici van Hongkong en China zelf hebben dit alles verworpen. Zij wijzen op de absolute noodzaak van een veiligheidswet, waarmee de gevaarlijke misdaden van een uiterst kleine groep zullen worden bestraft. Zij verzekeren dat de ruimere vrijheden en rechten in Hongkong los staan van de geplande veiligheidswetgeving. (Een inwoner van Macau vertelde ons overigens dat in de Macau SAR ook een Basiswet geldt met een vergelijkbaar compromis tussen het Portugese rechtssysteem en de Chinese soevereiniteit. In Macau is de nationale veiligheidswet aangenomen in 2009. Er is op basis van die wet volgens onze bron nog geen enkele rechtszaak aangespannen, hoewel de activiteiten die Falun Gong ongehinderd in de Speciale Administratieve Regio uitvoert zeker als opruiend of subversief kunnen worden beschouwd).

Baas in eigen huis

Het ministerie van Buitenlandse Zaken wijst ten slotte op een essentieel punt. ‘De wettelijke grondslag voor de Chinese regering om Hongkong te besturen is de Chinese grondwet en de Basiswet van de speciale administratieve regio Hongkong van de Volksrepubliek China. Dat is niet de Chinees-Britse gezamenlijke verklaring van 1984. De Britse rechten en verplichtingen, die in die verklaring werden genoemd, namen een einde toen China in 1997 de soevereiniteit over Hong Kong hervatte’. Met andere woorden, mogendheden zoals de VS of het Verenigd Koninkrijk hebben geen poot om op te staan, als ze maatregelen zouden willen treffen tegen China omdat het zijn eigen binnenlandse zaken regelt en zijn staatsveiligheid wil waarborgen.

Bronnen: China Daily, The Guardian, Morning Star, China Briefing, CGTN.com (Chinese televisie voor het buitenland), Facebook, Quora.com, SCMP, Wikipedia