Chinees diplomatiek offensief in Europa (upd)

Nauwelijks één week nadat Amerikaans BuZa minister Pompeo een reeks landen in Centraal- en Oost Europa aandeed, bezoeken de twee Chinese topdiplomaten Europa. Minister Wang Yi bezoekt Italië, Nederland, Noorwegen, Frankrijk en Duitsland. Nadien doet Yang Jieshi Spanje en Griekenland aan in een poging om de Europese landen meer begrip te vragen voor de Chinese politiek tegen unilateralisme en protectionisme en voor multilateralisme en vrijhandel.

Nadat VS-minister Mike Pompeo in juli het VK en Denemarken bezocht, was hij vorige week Centraal Europa aan de beurt in een poging om die landen in een anti-China coalitie te betrekken.  ‘China vormt een bedreiging voor het Westen die in sommige opzichten erger is dan die van de Sovjet-Unie gedurende de koude oorlog’ aldus Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken Pompeo in een toespraak voor de Tsjechische senaat. Daarmee was de toon gezet van zijn bezoek aan Slovenië, Oostenrijk en Polen. In Slovenië tekende hij een gemeenschappelijke verklaring om Huawei buiten het 5G netwerk te houden. Hij bezocht Oostenrijk in een poging volgens Politico om het land als een alternatief binnen de EU te steunen tegen de Duitse politiek van kanselier Merkel die te pro China bevonden wordt. In Polen tekende Pompeo een overeenkomst om meer Amerikaanse soldaten in Polen te gaan stationeren.

Italië

De twee reizen van Pompeo worden deze week gevolgd  door de Chinese BuzA-minister Wang Yi die op zijn beurt tot 1 september een reeks Europese landen bezoekt. Daarna komt staatsraad Yang Jiechi naar Griekenland, Spanje en mogelijk Portugal. Het bezoek van Wang Yi begon in Italië, het enige land uit de G7 dat zijn steun toezegde voor het Belt & Road Initiative. Wang verklaarde in Italië dat zijn Europees bezoek vier doelstellingen voor ogen heeft: vooreerst Europa steunen in de strijd tegen COVID-19, de eenheid en de ontwikkeling van het continent ondersteunen, de betrekkingen tussen China en Europa bevorderen en de wereldvrede- en ontwikkeling verstevigen. Hij merkte op dat de wereld niet enkel getroffen wordt door Covid-19, maar ook door bedreigingen en door de heropleving van de koude oorlogsmentaliteit. Wang zei nog dat de relatie met Europa geleden heeft onder de provocatie en schade toegebracht door krachten van buitenaf, zonder de VS met naam te noemen. Hij verklaarde nog dat China geen nieuwe koude oorlog wil. Tijdens de gesprekken drong premier Di Maio er bij Wang op aan de vrijheden in Hongkong te respecteren. Over 5G werd niet gesproken. Twee overeenkomsten werden afgesloten: één over de levering van aardgas en één over de uitvoer van Italiaanse voedingswaren.

Nederland

In Nederland sprak Wang Yi zowel met minister-president Rutte als met BuZa-minister Stef Blok. Wang herhaalde zijn oproep om samen te werken en het multilateralisme hoog te houden en vond dat beide landen binnen de WTO een goed voorbeeld kunnen geven qua het vrijwaren van vrijhandel en het pleiten voor eerlijke concurrentie. Premier Rutte zag die samenwerking en het hooghouden van het multilateralisme wel zitten. Hij vond dat Europa, China en de VS beter moeten samenwerken in plaats van elkaar weg te drijven. Ook qua Covid 19 wil Nederland meer samenwerken tegen de pandemie. In het gesprek met minister Blok kwam eveneens bezorgdheid tot uiting over de democratie in Hongkong en ook over het lot van de Oeigoeren in Xinjiang. Hoewel volgens de SCMP ook gesproken werd over de licentie voor ASML om een machine die chips vervaardigt aan China te leveren, is daar in de officiële mededelingen niets over terug te vinden.

Noorwegen

Tijdens zijn bezoek aan Noorwegen liet Wang Yi een waarschuwing horen de Nobelprijs niet te verlenen aan de protestbeweging in Hongkong. De betrekkingen tussen China en Noorwegen werden tussen 2010 en 2016 bevroren nadat de Nobelprijs werd uitgereikt aan dissident Liu Xiaobo. Buitenlandminister Søreide maakte in tegenstelling tot haar collega’s geen melding van Hongkong. Door journalisten ondervraagd over het coronavirus antwoordde Wang dat ‘waar de oorsprong ligt en wie de zero patiënt was een wetenschappelijk probleem is dat niet mag gepolitiseerd worden’. Wang beloofde nog de onderhandelingen met Noorwegen over de afsluiting van een vrijhandelsovereenkomst te zullen bespoedigen. Hierover werd al gedurende 16 rondes onderhandeld.

Frankrijk

Tijdens zijn bezoek zal Wang Yi Brussel niet aandoen, maar hij bezocht gisteren Parijs waar hij ontvangen werd door president Macron en ook op Buitenlandse zaken. Wang noemde de verhouding met Frankrijk een voorbeeld, benadrukte vooral de noodzak van multilateralisme, herinnerde aan de 4 telefoongesprekken tussen beider staatshoofden en pleitte voor meer samenwerking op het vlak van slimme steden, elektrische voertuigen, organische landbouw, fintech en digitale economie. BuZa minister Le Drian  zag samenwerking zitten op het vlak van vaccins, artificiële intelligentie, elektrische voertuigen, schone energie en ecologische landbouw. Ook kunnen Frankrijk en China samenwerken binnen de WTO. Ook Hongkong en Xinjiang werden opgeworpen en over 5G zei Macron dat er geen ban op Huawei komt, maar dat hij Europese apparatuur verkiest.

Duitsland

In Duitsland zal wellicht de voorbereiding van de virtuele China-EU top op 14 september en het afsluiten van het investering pakt met de EU de hoofdthema’s vormen. Het feit dat EU-Commissaris voor Handel Hogan ontslag nam, zal dit afsluiten geen gunstig gevolg hebben. Op 14 september staat de virtuele top gepland tussen de presidenten van de EU-landen en president Xi Jinping. Voor de pandemie zou deze top oorspronkelijk in Leipzig worden gehouden. Kanselier Merkel hoopt op een Chinees gebaar van goodwill tijdens deze periode dat Duitsland de EU leidt. Indien vooruitgang kan gemaakt in de onderhandelingen over de afsluiting van het investering pakt zou Merkel op de Europese Raad van 25 september haar standpunten beter kunnen laten gelden op het ogenblik dat de VS de druk op Europa opvoert.

Volgens sommigen is dit investeringspact een test case voor de verhouding tussen China en de EU. China houdt vast aan een belangrijke rol voor de staatsondernemingen en de EU wil ook grotere transparantie over de subsidies op lokaal vlak. China hoopt dat de Europese hightech markt open blijft 5G incluis. Het merkt op recentelijk een test driejarenplan te hebben uitgevaardigd om grensoverschrijdende datastromen en andere diensten in geselecteerde steden te openen wat een teken is van de wil tot verdere openheid en het aantrekken van buitenlandse investeringen. Wang Yi heeft echter tijdens zijn bezoek opgemerkt dat elke toezegging van China over structurele veranderingen zoals bescherming van staatsbedrijven en subsidies, waarschijnlijk zal worden beantwoord met nog strengere eisen van de VS.

De EU sloot recentelijk een vrijhandelsakkoord met Japan en met Vietnam en is met India daarover aan het onderhandelen. De EU wil eerst een investering pakt vooraleer er sprake kan zijn van onderhandelen over een vrijhandelspact.

Bronnen: SCMP, China.org, CGTN, chinamission.be, Xinhua