Consumenten zijn gewone burgers die hun zuurverdiende salaris zo goed mogelijk willen verdelen over de vaste lasten als huur, energie of voeding en dan hopelijk nog iets overhouden voor een welverdiende vakantie of onvoorziene uitgave. Een kat in een zak kopen is daarom een enorme bron van ergernis onder consumenten die constant aandacht van de overheid vragen. China doet dit op een opmerkelijke manier.
Ondeugdelijke brandblussers worden voor TV-camera’s vernietigd; foto World of Chinese (disclaimer)
Overheidsplicht
Het beschermen van consumenten voor ondeugdelijke producten en malafide dienstverleners is een belangrijke taak van iedere overheid. Waar ondernemers aan de hand van een advocaat meteen naar de rechter stappen, schromen de meeste consumenten die menen een kat in een zak gekocht te hebben om meer geld aan een juridische hulp te besteden dan ze voor het ondeugdelijke product betaald hebben. De overheid moet daarom een organisatie in het leven roepen waar consumenten met hun klachten terecht kunnen, met voldoende macht om voor de rechten van consumenten op te komen.
TV als medium
China is een groot land en het instellen en operationeel houden van een systeem voor de bescherming van consumentenrechten is daarom een gigantische taak. Ook dit is een opdracht die gecompliceerd wordt door verschillende inzichten tussen de nationale regering en lokale overheden. Als er één medium is waarmee je Chinezen in alle uithoeken van het land kunt bereiken dan is dat wel de tv. Chinezen kijken graag tv: in veel huishoudens staat het toestel bijna de hele dag aan. CCTV heeft daarom jaren geleden besloten op 15 maart, de Werelddag voor de Rechten van de Consument, een ‘3.15 Gala’ uit te zenden.
Undercover
Ook dit jaar presenteerde het Gala weer een ronde van verontrustende tot ronduit walgelijke verhalen. De jaarlijkse tv-show presenteert een reeks undercoveronderzoeken die wangedrag van bedrijven aan het licht brengen. Van giftig vlees in kant-en-klaarmaaltijden tot apps die kwetsbare mensen oplichten, het gala van dit jaar leidde tot de heftigste discussie sinds het begin van deze activiteit. Hoewel sommigen beweren dat het gala voor de show is, en de voorkeur geven aan blijvende culturele en juridische verschuivingen die dubieuze zakelijke praktijken preventief voorkomen, zijn velen dankbaar dat er in ieder geval één avond aan consumentenrechten gewijd wordt.
Defecte brandblussers
Brandveiligheid is de afgelopen maanden een hot topic geworden in China, nadat een reeks dodelijke branden de krantenkoppen haalde. Veel brandblussers blijken niet te werken wanneer je ze het hardst nodig hebt. Toen verslaggevers undercover gingen om brandblussers van groothandels te kopen, ontdekten ze dat veel handelaren apparatuur verkochten die lang niet aan de overheidsnormen voldeed. Het door de overheid voorgeschreven aandeel van ammoniumwaterstoffosfaat, het belangrijkste ingrediënt in brandblussers, is 75%. Om de kosten te verlagen hebben sommige verkopers dit teruggebracht tot zelfs 20%, waardoor de brandblussers niet effectief zijn. Autoriteiten inspecteren deze apparaten, maar undercoverjournalisten ontdekten dat fabrikanten klanten van valse veiligheidscertificaten voorzagen om inspecteurs om de tuin te leiden. Een handelaar maakte het wel heel bont. Hij vertelde een verslaggever die hem met een verborgen camera filmde: ‘Dit kan geen vuur doven. Hoe meer je spuit, hoe groter het vuur wordt.’
Giftig vlees
Kant-en-klaarmaaltijden zijn het afgelopen paar jaar enorm in populariteit gestegen, maar ook de klachten erover zijn in een stroomversnelling gekomen. Onthullingen over het gebruik van bedorven vlees in ‘gestoofd spek met ingemaakte groenten’, een kenmerkend gerecht uit Guangdong, heeft de publieke woede verder aangewakkerd. Verslaggevers ontdekten dat het varkensvlees dat voor deze gerechten werd gebruikt dubieus waren. Dit vlees bevat een groot aantal lymfeklieren, vettige tumoren en een schildklier. De Chinese regels schrijven voor dat dit soort vlees een aanzienlijke verwerking moet ondergaan, aangezien met name de schildklier een hoog niveau van hormonen bevat die niet geschikt zijn voor consumptie. De fabriek in de provincie Anhui die deze maaltijden produceert, bleek al eerder voor soortgelijk wangedrag een boete te hebben opgelopen.
Potentieverhogende drank
Het blijkt dat Moutai niet de duurste sterke drank van China is. Ting Hua, een luxemerk, verkoopt zijn producten voor meer dan 50.000 RMB per fles. De advertenties van het bedrijf zijn overal te zien, van liften in wooncomplexen tot tijdschriften in vliegtuigen. Zelfs CCTV, de staatsomroep die Ting Hua vrijdag beschuldigde van valse reclame, had eerder de commercials van het merk uitgezonden. Toen verslaggevers verschillende winkels van het merk bezochten, benadrukten de verkopers unisono hoe hun product erectiestoornissen kon genezen. Het merk ondersteunde zijn verklaring met een internationaal erkend patent voor een belangrijk ingrediënt. Hierin werd beweerd dat een combinatie van alcohol en dat ingrediënt de seksuele prestaties kan verbeteren. Toen verslaggevers echter contact opnamen met het bedrijf dat het patent voor Ting Hua had aangevraagd, ontdekten ze dat het patent slechts was ingediend, maar niet goedgekeurd, en dat de zogenaamde ‘speciale ingrediënten’ gewoon muntblaadjes waren. Op het internet grapte iemand: ‘Het is maar goed dat het zo duur is. Zo worden in ieder geval geen arme mensen opgelicht’.
Valse soulmates
Terwijl jonge Chinezen met de balans tussen werk en privé worstelen, wenden velen zich tot datingsites om een ideale partner te vinden. Verslaggevers hebben echter ontdekt dat sommige van deze sites klanten met kleine beurzen oplichten door hen met valse beloften van romantiek samen te brengen. De matchmakers op jiayuan.com volgen een training om de financiële achtergrond van de klanten te onderzoeken, voordat ze hen als klant accepteren. Vervolgens hersenspoelen ze hen om hen te doen geloven dat een datingsite hun enige hoop is om ooit liefde en een partner te vinden. De matchmakers introduceerden vaak fictieve partners om hen geïnteresseerd te houden. Jiayuan.com heeft de activiteiten in sommige van zijn offline winkels opgeschort, waar klanten meestal hun matchmakers konden ontmoeten. Ironisch genoeg is het bedrijf ook een belangrijke sponsor van een populaire datingsite te zijn. Een internetter merkte op: ‘Mensen zouden zich echt eens moeten afvragen waarom personen die in alle opzichten perfect zijn hun toevlucht zouden moeten zoeken tot een datingplatform’.
Commentaar
Dit artikel laat zien dat Chinese consumenten net zo makkelijk het slachtoffer kunnen worden van malafide ondernemers als wij. Wanneer je tussen de regels door leest, krijg je echter ook inzicht in de verschillende manier waarop de maatschappij probeert de schade zoveel mogelijk te beperken. De Chinese consumentenvereniging is ondanks de naam meer dan een vereniging. Het is een overheidsorganisatie die in ernstige gevallen direct kan ingrijpen zonder een ingewikkelde juridische procedure te moeten volgen. In China zijn journalisten net zo actief als bij ons, maar zij werken nauwer samen met hun regionale consumentenvereniging. Zij vormen de extra oren en ogen van die organisaties. Chinese journalisten zijn niet enkel uit op een scoop om hun eigen carrière te versnellen, maar vervullen ook een maatschappelijke rol. Wat over de hele wereld overeenkomt is de rol van het internet in het verspreiden van kennis over goede en ondeugdelijke producten.
Merk ten slotte hoe sterk China er belang aan hecht zich bij de rest van de wereld aan te sluiten. Decennia terug leerde ik ook pas in China dat er zoiets bestaat als een Internationale Vrouwendag, omdat deze in China uitgebreid in de media aan bod komt. Dat geldt nu ook voor de internationale Dag van de Consument.
Bronnen: World of Chinese, Sixth Tone
