Voor het dossier over ‘whole process people’s democracy’ kreeg ChinaSquare een bijdrage van Dr. Peter Peverelli. Zijn analyse plaatsen wij als opinie, m.a.w. de meningen in de onderstaande tekst zijn niet noodzakelijk dezelfde als die van de redactie.
Dit is een kort artikel over Chinese democratie gebaseerd op Hoofdstuk 9 van het boek: Has China Devised a Superior Path to Wealth Creation? The Role of Secular Values. ‘In dat hoofdstuk wordt de meeste westerse kritiek dat China geen democratie zou zijn geanalyseerd en weerlegd, met behulp van het model van meetbare cultuur dat in het gehele boek een leidraad is’.
Deze Nederlandse samenvatting is van de hand van Dr.Peter Peverelli, verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam en het Cross Cultural Human Rights Centre. De illustraties komen rechtstreeks uit het boek en zijn dus in het Engels.
Is China een democratie?
Bijna niets schaadt China meer dan de beschuldiging dat het geen democratie zou zijn en evenmin de intentie heeft er een te worden. Dit is om verschillende redenen diep verontrustend voor de wereld. Ten eerste vertegenwoordigt China met 1,4 miljard een groot deel van de wereldbevolking en suggereert dit dus dat democratie, letterlijk: de invloed van het volk (demos in het Grieks) op het dagelijks bestuur (kratein) van zijn leefomgeving, voor zo’n grote groep mensen niet bereikbaar is. Ten tweede zijn we gewend aan het idee dat democratie en welvaart samengaan. Het economische succes van het kennelijk ondemocratische China weerlegt die veronderstelling. Ten derde kan de verbazingwekkende groei van China waarschijnlijk worden nagevolgd door andere opkomende economieën (emerging economies) en nu kunnen deze zich afvragen of het wel in hun belang is aan de constante westerse druk democratischer te worden gehoor te geven. Dat economisch succes te maken heeft met ‘vrijheid’ en ‘democratie’ is de hoeksteen van de westerse economische orthodoxie en nu lijkt dat fundament te wankelen. Westerse economen zijn verward en westerse politici angstig. Dit is de grondslag van de stroom negatieve berichten over China in de westerse media. In plaats dat China’s opkomst het Westen aanzet tot een nieuwe analyse geeft het er, kennelijk, de voorkeur aan China te ontkennen. Dit artikel is gebaseerd op het hoofdstuk over democratie in mijn boek Has China Devised a Superior Path to Wealth Creation? The Role of Secular Values, dat ik dit jaar met Charles Hampden-Turner en Fons Trompenaars gepubliceerd heb.
Conflict
De westerse democratie gaat er vanuit dat de bevolking in conflict is over de juiste manier van bestuur en dat hierover mondeling gedebatteerd moet worden zonder geweld of dreiging met geweld en dat het debat wordt gewonnen door één kant en verloren gaat voor de anderen. De meerderheid over elk onderwerp moet de kans krijgen te regeren en haar zin door te voeren. De kiezers stemmen voor of tegen degenen die deze debatten voeren, afhankelijk van hun eigen persoonlijke inzicht. Het idee is van verdeeldheid naar een akkoord van ten minste een meerderheid te komen.
De Chinezen streven naar eenheid, maar weten dat om dit te bereiken enige verdeeldheid onvermijdelijk is, zolang het maar onder controle kan worden gehouden. De redenen hiervoor kunnen we ons goed voorstellen. De grootste bevolking ter wereld is maar al te gemakkelijk verdeeld. Rijst verbouwen vereist samenwerking van de hele gemeenschap en zonder zo’n samenwerking zal er hongersnood zijn. Historisch gezien leidde hongersnood gewoonlijk tot burgeroorlogen. Inderdaad, de Chinezen worden achtervolgd door het vooruitzicht van wanorde. Het is hun nachtmerrie. Overigens, ook westerse democratische staten behouden voor zichzelf het monopolie van wettig geweld. Ze zullen rellen onderdrukken, zoals de VS al vele malen hebben gedaan en veel democratieën zouden in een veel kortere periode een einde hebben gemaakt aan het soort wanorde waarvan we recentelijk in Hong Kong getuige geweest zijn. Laten we dit in kaart brengen.
Het Westen propageert verdeeldheid en verbaal debat en conflict, waarin individuele vertegenwoordigers debatteren over specifieke kwesties waarover rivaliserende partijen tegengestelde opvattingen hebben. Het is onwaarschijnlijk dat ze volledige eensgezindheid of overeenstemming zullen bereiken, maar in ieder geval zal de meerderheid haar zin krijgen en in de jaren die volgen kan er bredere overeenstemming komen. Dit gebeurde in het geval van vrouwenstemrecht, de tolerantie voor homoseksualiteit, het einde van de doodstraf, enz. China daarentegen vertrouwt op eenheid, harmonie en overeenstemming. Dit vindt plaats te midden van diffuse relaties binnen een ordelijke gemeenschap. De grote vraag is of binnen dit kader voldoende ruimte blijft om conflicten te bespreken. Als dat het geval is, zou China kunnen eindigen met een volledig waardencontinuum en zal het de Westerse democratie benaderen, zij het langs een andere weg. Het zal geleidelijk toelaten dat er meer en meer meningsverschillen komen binnen de enige partij die de natie regeert.
Consensus
Er zijn minstens twee essentiële aspecten van democratie. Een daarvan is het kiezen van een leider en/of beleid middels verkiezingen, zodat de leider/ het beleid zich gesteund weet door een meerderheid van het electoraat. De tweede is dat er onderhandelde consensus wordt bereikt over een aantal essentiële kwesties.
Het Westen gaat voor verkiezingen en het verslaan van oppositiepartijen, terwijl onderhandelde consensus het meest gewenst is in het Oosten. De westerse manier leidt niet altijd tot het gewenste doel. Adolf Hitler is immers ook door verkiezingen aan de macht gekomen. Een electieve dictatuur heeft geen waarde en stemmen op je eigen stam en religie draagt niet bij aan de democratie. Amerika heeft de neiging zo snel mogelijk verkiezingen in te stellen, zoals in Vietnam of Irak, maar waar deze een onverdraagzame kliek kiezen, wordt weinig gewonnen. Het heeft geen zin de verkiezingen te winnen als je daarna al degenen aanvalt die tegen je zijn. Dit kunnen we wederom in kaart brengen.
In het kwadrant linksboven wint de meest welbespraakte kandidaat de meeste stemmen. Pericles, de woordvoerder van de Atheense democratie, was briljant welsprekend. De banken in het Britse Lagerhuis staan twee zwaardlengtes uit elkaar. Aan de andere kant hebben we een coherente gemeenschap van mensen die middels diffuse relaties met elkaar verbonden zijn. Dit leidt tot een tot in de details onderhandelde consensus. Veel hiervan is onzichtbaar en speelt zich achter de schermen af. Waar deze consensus breed en inclusief is, zullen veel betere beslissingen worden genomen en het is geen verrassing dat veel Aziatische economieën van dit type zijn. Een product van hoge kwaliteit is goed ontworpen, goedkoop te vervaardigen, gemakkelijk te onderhouden, aantrekkelijk om naar te kijken, economisch in gebruik – al deze kwaliteiten moeten onder experts worden onderhandeld en vereisen niets minder dan consensus. Het voordeel van consensus is dat er meer mensen bij betrokken zijn en dat bij afwijkende stemmen rekening kan worden gehouden met hun specifieke bezwaren, terwijl degenen die in de Westerse democratie overstemd zijn, hun stem verliezen.
Wat culturen wel en niet laten zien
Culturen hebben de neiging in de etalage te plaatsen waar ze trots op zijn en de waarden die ze minder prettig vinden achter de schermen te laten. Dit draagt bij aan de vijandigheid die het Westen voelt jegens China. Als we bijvoorbeeld honderden in het donker geklede mensen in rechte rijen bij een toespraak van hun president zien klappen, lijkt dit voor het Westen een voorbeeld van een solistische leider die geen enkele oppositie duldt. Echter, als dit waar is, waarom zijn zoveel Chinese beslissingen dan van zo’n hoge kwaliteit? Hoe hebben ze zoveel ziekte en armoede uit kunnen bannen? Waarom groeit hun economie zo snel? Voor de Chinezen betekent plichtsgetrouw applaus overeenstemming, consensus, orde, loyaliteit en harmonie over waar het land naartoe gaat. De natie gaat samen vooruit in de richting van meer welvaart en wereldleiderschap.
Tot op zekere hoogte is het beeld van applaudisserende functionarissen bedrieglijk, omdat het Chinese congres applaudisseert voor wat al is besloten. Het doel van de bijeenkomst is niet beslissingen te nemen, maar beslissingen die al achter gesloten deuren zijn uitgewerkt te vieren. Ja, er is inderdaad een consensus, maar die is zwaar bevochten door middel van zeer moeizame onderhandelingen. Achter de schermen was er felle onenigheid, totdat eindelijk een overeenkomst bereikt was. Deze gevechten vonden in de wandelgangen plaats en in besloten bijeenkomsten. Omdat de Chinezen consensus bewonderen en een hekel hebben aan conflict en wanorde, wordt slechts de consensus aan het grote publiek getoond. Chinese burgers weten dat het applaus een oprechte opluchting is dat na zulke moeizame onderhandelingen consensus bereikt is. We brengen het nog eenmaal in kaart.
Westerse democratie is een combinatie van individuele steekspelen en specifieke woorden, grotendeels gebruikt voor een dramatisch effect, zoals in het theater. Het is geen toeval dat de term democratie in een natie met een sterke theatercultuur ontstaan is. Het leidt tot het kwadrant linksboven: verbale strijd op de voorgrond, consensus op de achtergrond. Beide partijen respecteren de parlementaire procedure. Daarentegen leidt een combinatie van diffuse relaties en gemeenschappelijke belangen tot het kwadrant rechtsonder: consensus op de voorgrond, verbale strijd op de achtergrond. Iedere cultuur pronkt met waar ze trots op is en verbergt waar ze minder trots op is. Er zijn natuurlijk grote verschillen in stijl. Strijd die in het openbaar gevoerd wordt, wordt overdreven voor het theatrale effect. Bij strijd die privé gehouden wordt, kan wederzijds respect behouden blijven. We weten allemaal dat de onderhandelingen slecht verlopen als hun inhoud naar de pers wordt gelekt. Bij een juryrechtspraak moet het proces openbaar zijn, maar de jury beraadslaagt in het geheim. Alle systemen van menselijke organisatie zijn een mengsel van beide.
Dat vinden we ook in het bedrijfsleven. In het Westen wordt een bijeenkomst belegd om een kwestie te bespreken en veel aanwezigen hebben het woord. Alle meningsverschillen worden geuit, ook als er tijdens de vergadering geen besluit wordt genomen. De beslissers kennen in ieder geval alle opvattingen. In het Oosten wordt een vergadering bijeengeroepen om een overeenkomst aan te kondigen en van de aanwezigen wordt verwacht dat zij deze goedkeuren, toejuichen en uitvoeren. Het kan zijn dat ze persoonlijk zijn geraadpleegd in het proces om tot die overeenkomst te komen, afhankelijk van hoe invloedrijk ze zijn. Het is minder een hiërarchie dan een inner circle. Als je het tijdens de vergadering toch ergens mee oneens bent, verpest je het feest.
Hier moet de uiteenzetting eindigen om haar behapbaar te houden. Indien uw interesse gewekt is: lees het hele boek.
Noot van de redactie: dit is nog een artikel van P. Peverelli dat de geïnteresseerde lezer verder kan helpen https://transnational.live/2021/11/23/will-china-bring-an-end-to-democracy/
