De Chinese investeringen in de EU zijn pragmatisch gericht op lange termijn en met het oog op het verwerven van zowel technologische- als managementkennis. Dit bleek tijdens een ETUI-symposium van de internationale vakbonden over Chinese investeringen in Europa. Het behandelde ook enkele casestudies.
Hoewel de Chinese investeringen in de EU sterk stegen gedurende de laatste jaren bedragen die hooguit een paar procent van de totaliteit aan buitenlandse investeringen. In het verleden betrof dit hoofdzakelijk staatsondernemingen, maar van 2011 tot 2013 steeg het aandeel van de privésector in het totaal aan investeringen hier met 30%. Duitsland en het VK vormen het doel , maar ook en vooral Zuid-Europese landen. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het patroon van de landen waarin China investeert weinig verschilt van andere investeerders: dat China landen met minder sociale bescherming of zonder sociaal overleg zou verkiezen, klopt niet. Omgekeerd wijst het onderzoek uit dat bij aan bond aangeslotenen, armeren en arbeiders meer sympathiek staan tegenover deze Chinese initiatieven dan de gemiddelde burger of arbeider.
Duitsland
Het interessantst vonden we de bijdrage van Wolfgang Muller, adviseur bij IG Metal die van nabij de diverse Chinese investeringen in Duitsland volgde. Hij rapporteerde over de Chinese politiek zowel bij grotere KMO’s als bij enkele IT bedrijven. In de KMO’s blijken vooral privéondernemingen uit China te investeren, maar de privéondernemers die deze besturen dragen vaak een “rode hoed”, met andere woorden zijn goed verbonden met het politiek systeem, onder meer om te kunnen genieten van steun. Muller vindt de door Chinese investeerders gevolgde politiek er een op lange termijn. Ze komen om te blijven. Dit komt zowat neer op het tegenovergestelde van bepaalde Amerikaanse investeringsfondsen die sommige bedrijven in moeilijkheden overnemen om hen zo snel mogelijk met winst door te verkopen na sluitng van niet-rendabele delen. Ook het management en personeel wordt meestal behouden, zij het dat soms een Chinese co-manager aangesteld wordt die als “on the job training” het reilen en zeilen van de onderneming probeert te begrijpen en rapporteert aan het hoofdkantoor in China. Er wordt opvallend veel geïnvesteerd in expansie en technologische vernieuwing..
Sommige Chinese IT-bedrijven in Duitsland hebben wel een ondernemingsraad maar geen vakbond en het omgekeerde doet zich ook voor. Eenmaal dreigde de Duitse manager van een overgenomen bedrijf uit de CAO te treden – met de nieuwe wetgeving in Duitsland een courante praktijk- maar na een staking van welgeteld een dag werd deze dreiging terug ingetrokken. Kortom de spelregels worden wel aanvaard, maar vaak heerst er onwetendheid en onwennigheid bij de Chinezen; ook dit is verschillend van sommige Amerikaanse investeerders die resoluut het overlegmodel afwijzen.
Casestudies
Foxconn dormitory Tsjechie
Het symposium behandelde ook twee case studies. Het eerste ging over de aanleg van de brug over de Donau die eerstdaags door premier Li Keqiang wordt geopend. Deze brug werd gebouwd door de China Road and Bridge Company (CRBC) met 200 Chinese arbeiders die naast de werf woonden in barakken en lange dagen maken. De Eximbank financierde deze brug van 1,5 km met 21 km toegangswegen. De Servische overheid droeg 15 % bij. Over de Chinese spoorwegdiplomatie in Servië schreven we eerder.
Een specifiek geval zijn de twee vestigingen van het Taiwanese bedrijf Foxconn in Tsjechië. Deze stellen voor de helft via uitzendbureaus Oost Europese migranten (Roemenië, Oekraïne..) te werk De lonen variëren tussen 400 en 550 euro per maand met lange werkdagen. De migranten leven afzonderlijk per nationaliteit in slaapzalen buiten de fabriek en het hele leven daar is in handen van de uitzendbureau-verantwoordelijken per nationaliteit. Een vakbond komt er niet echt aan te pas en heeft het dus moeilijk om te gedijen.
Het colloquium verschafte geen opheldering over de werkvoorwaarden bij COSCO in de Griekse haven Piraeus. Recentelijk was er volgens persberichten een staking waarbij eisen tegen de “middeleeuwse” voorwaarden gedeeltelijk werden ingewilligd. Misschien voor een volgend symposium?
