China lanceert een plan om de privésector sneller te laten ontwikkelen. Wat betekent dit en waarom wordt het nu aangekondigd?
Achtergrond
De economische cijfers voor het eerste halfjaar zijn niet slecht, maar de prestaties in juni zijn sterk ondermaats. De snelle heropleving na Covid-19 lijkt uit te doven. Negatieve factoren stapelen zich op: economische oorlogsvoering door de VS met toenemende invloed op de investeringen door buitenlandse bedrijven, zwakke wereldhandel in het algemeen, stagnerende vastgoedsector met hoge schuldengraad in China, dalend vertrouwen bij de Chinese consumenten versterkt door record jeugdwerkloosheid, stagnerende investeringen in de bedrijven. We hadden het hierover in een vorig artikel.
Hoe dit oplossen? Van internationale handel en investeringen mag momenteel geen grote impuls verwacht worden. De centrale overheid heeft nog budgettaire middelen om te investeren in infrastructuur en de centraal geleide staatsbedrijven doen het goed, maar volstaan op hun eentje niet om de economie op te trekken. Het gros van infrastructuurprojecten komt immers van lokale besturen, en de meeste staatsbedrijven worden geleid door lokale overheden; die overheden kreunen onder de schulden van vorige projecten; lokale staatsbedrijven zitten overwegend in minder rendabele sectoren en hebben eveneens een hoge schuldgraad; van de lokale staatssector kan slechts een beperkte economische impuls komen.
Het is logisch dat de overheid kijkt in de richting van de privésector, die toch al voor het gros van de tewerkstelling zorgt, zeker van jongeren. De privésector staat in voor 50% van de belastingopbrengsten, 60% van het bbp, 70% van de technologische vernieuwingen, meer dan 80% van de stedelijke tewerkstelling (exclusief ambtenaren) en 90% van het totaal aantal ondernemingen. China telt 47 miljoen privébedrijven en 100 miljoen éénmanszaken.
Vooral de kleine en middelgrote bedrijven hebben erg geleden hebben tijdens de Covid-19 pandemie. De eerste vijf maanden van dit jaar zijn de winsten van privébedrijven volgens het Nationaal Bureau voor Statistiek gedaald met 21,8% en hun investeringen met 0,2%. Hier liggen veel mogelijkheden tot verbetering.
De overheid wil dat de groei van de privésector het aanbod en de tewerkstelling helpt verhogen. Tegelijk neemt ze ook maatregelen om de vraag te verhogen; dat gebeurt niet direct door loonsverhogingen maar vooral door aankoopsubsidies en -kredieten. De Nationale Commissie voor Ontwikkeling en Hervorming heeft steunmaatregelen aangekondigd om zwaarwegende aankopen zoals van auto’s en woningen te stimuleren.
Strategisch gezien ligt de klemtoon van China op innovatie, het zo snel mogelijk technologisch bijbenen van de meest geavanceerde landen om zelfstandig producten en diensten met hoge toegevoegde waarde te kunnen realiseren. Dat betekent naast toenemende budgetten voor research vooral het bevorderen van snelle commerciële toepassingen van wetenschappelijk onderzoek. Ook hier stelt men veel hoop in innovatieve privébedrijven om dit proces te versnellen. Volgens overheidskrant Global Times is dit een van de belangrijkste motivaties om de privésector nu extra te steunen.
Wat staat in het plan?
Het plan in 31 punten is gezamenlijk bekend gemaakt door de regering en het centraal comité van de communistische partij. Dat is het hoogst mogelijke niveau van officiële goedkeuring.
Het is voorafgegaan door talrijke gesprekken tussen vertegenwoordigers van de overheid op diverse niveaus en de privésector, ook de buitenlandse ondernemingen. Daar werd geluisterd naar de problemen waar de sector mee te maken krijgt en die de groei ervan afremmen.
Het gepubliceerde document is officieel een ‘Opinie’. Het heeft geen kracht van wet maar is een richtlijn aan alle partij- en overheidsinstellingen op alle niveaus om wetten aan te passen en maatregelen te nemen die de ‘Opinie’ voorschrijft.
In het document wordt de privésector omschreven als ‘ een drijvende kracht voor China op het pad van de modernisering, een belangrijke basis voor ontwikkeling van hoge kwaliteit en een betekenisvolle factor om de twee honderdjarige doelen te bereiken (een middelmatig welvarend land na 100 jaar Chinese communistische partij in 2021 en een modern welvarend socialistisch China na 100 jaar Volksrepubliek in 2049).
De nationale televisie CCTV vat de plannen samen als ‘een besluit om de privésector groter, beter en sterker te maken door het creëren van een eersteklas marktgericht en volgens de wet werkend zakenklimaat en te bouwen aan een “nauwe en gezonde” relatie tussen de zakenwereld en de regering’.
De focus is duidelijk: Elke vorm van discriminatie tegen privébedrijven moet verdwijnen.
De aangekondigde maatregelen omvatten een betere bescherming van de eigendomsrechten van privébedrijven en ondernemers, een meer gelijke toegang tot de markt door wettelijke en feitelijke belemmeringen weg te nemen, en een verbetering van het toekennen en registreren van krediet, zodat de kredieten gaan naar bedrijven met een goede sociale kredietscore en dubieuze bedrijven gestraft kunnen worden.
Privébedrijven in moeilijkheden kunnen gemakkelijker bescherming tegen schuldeisers of faillissement aanvragen. Overheden moeten tijdig de rekeningen van privébedrijven betalen om geen liquiditeitsproblemen te veroorzaken. Eenmansbedrijven kunnen goedkoper omgevormd worden in vennootschappen.
Sommige privébedrijven krijgen het gemakkelijker om obligaties uit te geven, op de beurs te gaan of op andere manieren kapitaal te verzamelen.
Privébedrijven krijgen steun om meer te investeren in onderzoek en ontwikkeling en hun activiteiten te digitaliseren.
Privébedrijven worden ook aangemoedigd meer internationaal te werken en in het bijzonder deel te nemen aan het Belt and Road Initiative, het Chinese programma voor betere wereldwijde connectiviteit.
Er komen speciale steunmaatregelen voor privébedrijven in specifieke sectoren: arbeidsintensieve bedrijven in centraal, westelijk en noordoostelijk China, hernieuwbare energieopwekking en -opslag, infrastructuurprojecten zoals stadsontwikkeling, vervoer en waterbeheer.
Het plan zet de voorwaarden uiteen waaraan de privé internet industrie en specifiek de portaaleconomie moet voldoen. Die lag de voorbije jaren onder vuur, onder meer wegens monopolievorming, onveiligheid van de data, de gebrekkige sociale zekerheid van de werknemers en de hoge werkdruk. De ‘Opinie’ bevestigt nu hun strategische rol in het innovatieproces en in de internationale economische betrekkingen. Hun ontwikkelingsmodel is intussen bijgestuurd, en ze moeten volop kunnen aan het uitbreiden van de vraag, aan innovatieve ontwikkeling, tewerkstelling en ondernemerschap en de openbare diensten verlenen die het volk nodig heeft.
Privé-ondernemers krijgen meer kansen om deel te nemen aan de parlementen en raadgevende commissies op nationaal en lokaal vlak en een grotere rol te spelen in internationale economische activiteiten.
De publieke opinie moet een meer positief beeld krijgen over de privésector, met de nadruk op hun innovatieve rol en op tolerantie voor fouten.
Dit laatste is een breuk met de campagne van de voorbije jaren waarbij grote internetbedrijven beschuldigd werden van monopolievorming, inbreuken op de privacy en de dataveiligheid, en hoge boetes kregen. Vorige week loofde de Nationale Commissie voor Ontwikkeling en Hervorming Tencent, Meituan en Alibaba voor hun bijdragen aan de technologische innovatie van het land.
Wat met de socialistische markteconomie?
De bevordering van de privésector lijkt een noodzakelijke maatregel voor de uitdagingen waar China voor staat: negatief evoluerend buitenlands klimaat, noodzaak om snel en technologisch geavanceerd te groeien.
Is het een verdere stap naar een liberale vrije markteconomie of blijft de ‘socialistische markteconomie’ behouden?
Op vorige vijfjaarlijkse partijcongressen sinds 1997 werd telkens de blijvende en belangrijke rol van de privésector in de verf gezet. Maar er werd eraan toegevoegd dat de staatssector de ruggengraat van de economie vormde, met de privé als belangrijke aanvulling. In de geest van het huidige document komen staats- en privésector impliciet op gelijke hoogte. Dat blijkt vooral uit de nadruk op een gelijk speelveld. Ook dit werd al op de vorige partijcongressen naar voor geschoven, maar het is de eerste keer dat zo expliciet op een snelle en volledige realisatie wordt aangedrongen.
Toch mag men niet besluiten dat de staat of de Communistische Partij het roer van de economie uit handen geven en de ‘onzichtbare hand’ van de markt gaan laten spelen. Zoals hoger vermeld sprak CCTV over een ‘nauwe en gezonde’ relatie tussen de privésector en de overheid. Enkele passages uit het plan vertellen ons meer hierover.
De versterking van de privésector moet samengaan met een sterkere invloed van de communistische partij in die sector, zie sectie 21: ‘Het systeem voor de ideologische en politieke werving van personen uit de privé-economie verbeteren. Actief en stelselmatig partijleden werven bij vooruitstrevende individuen die belangrijk zijn in de privé-economie. Hen diepgaand opvoeden over de idealen, opvattingen en kernwaarden van het socialisme. De partijleden die in de privé-economie werken vormen om hun idealen en opvattingen te versterken, om een voorbeeldige pioniersrol te vervullen en resoluut de theorie en de politiek van de Partij toe te passen. Actief zoeken naar nieuwe methoden voor de uitbouw van de Partij in de privésector.’
Privébedrijven mogen groeien en bloeien, maar moeten hun sociale verantwoordelijkheid ten volle opnemen, zie sectie 28: ‘Privébedrijven steunen om beter hun sociale verantwoordelijkheid op te nemen. Hen opleiden en begeleiden betreffende hun sociale verantwoordelijkheid om gemeenschappelijke welvaart te bevorderen, actief aan harmonieuze sociale relaties te bouwen, actief te werken aan een gemeenschap met gedeelde belangen met hun personeel, en het voltallige personeel te laten mee genieten van de resultaten van het bedrijf. Personen uit de privésector aanmoedigen en begeleiden om bij te dragen aan de vooruitgang en de nieuwe periode van ontwikkeling, om hogere persoonlijke waarden na te streven, aan de hele maatschappij het voorbeeld te geven door de wetten en de sociale moraal strikt na te leven, en zich enkel te verrijken op een verantwoorde, legale en sociaal correcte manier. Nagaan hoe we het opnemen van sociale verantwoordelijkheid door bedrijven kunnen evalueren en belonen. Hen aansporen om enthousiast bij te dragen tot eervolle doelen, sociale liefdadigheid en noodhulp, en om de uitbouw van de landsverdediging te ondersteunen’
Samenvatting:
Voor de communistische partij van China is de groei van de privésector om verschillende redenen een onmisbare schakel in de huidige ontwikkelingsfase van China. Ondernemers mogen onbelemmerd rijk worden, zolang ze de gewenste positieve bijdragen tot de ontwikkeling van China leveren. Versterkte partijstructuren moeten erop waken dat ze zich aan die voorwaarden houden.
Bronnen: Xinhua, Caixin, Global Times, South China Morning Post, Pekingnology, Sinocism, Natixis
Een volledige versie van de tekst in onofficiële Engelse vertaling vind je hier
