Chinese studenten die in de VS een doctorstitel willen halen of onderzoek doen, ondervinden toenemende beperkingen. In mindere mate geldt dit ook voor Canada, het VK en de Europese Unie.
De Chinese krant Caixin brengt verslag uit van een enquête door The Intellectual. Dat is een nieuw Chinees mediaplatform voor exacte en menswetenschappen opgericht door drie Chinese academici.
Sinds de late jaren ’70 gingen meer dan 8 miljoen Chinezen studeren in het buitenland. Dat was positief voor China en de ontvangende landen. Die grote golf lijkt nu weg te ebben. Meer en meer landen werpen drempels op voor Chinese studenten of onderzoekers. Ze weigeren nog Chinese onderzoekers in hun beste laboratoria.
Diverse beperkingen
The Intellectual geeft het voorbeeld van Li Lin. Ze behaalt binnenkort haar master in China. Ze heeft sociale psychologie gestudeerd en is nu kandidaat voor een beurs van de China Scholarship Council (CSC) om in het buitenland onderzoek of postdoctorale studies te doen. De meest interessante instellingen voor haar bevinden zich in de VS, maar daar geraakt ze met een CSC-beurs niet meer binnen. Ze heeft daarom meer dan 30 kandidaturen gestuurd naar instellingen in het VK, Zwitserland, Denemarken, Duitsland, Italië, Nederland en België. Verschillende instellingen antwoordden dat ze geen studenten met een CSC-beurs meer aanvaarden. Sommige professoren drukten privé hun ontevredenheid over deze maatregel uit.
Een CSC-beurs is maar één reden voor afwijzing. Volgens The Intellectual zijn er ook beperkingen op bepaalde studiedomeinen en omwille van de oorspronkelijke universiteit van de kandidaten.
Wanneer een student toch een plaats aangeboden krijgt aan een buitenlandse universiteit gebeurt het regelmatig dat hij of zij geen visum krijgt, dat de toekenning van een visum zolang duurt tot ze het opgeven of zelfs dat hun visum tijdens hun studies ingetrokken wordt.
Luo Zhen kreeg een beurs voor een doctoraat in de VS, maar kon het eerste jaar (2020) omwille van covid-19 enkel aan online activiteiten deelnemen. Hij had geen enkele echte ontmoeting met zijn coach. Toen begin 2022 fysieke aanwezigheid wel mogelijk werd kreeg hij echter geen visum voor de VS. President Biden had intussen een verbod uitgevaardigd tegen personen met banden met ‘verdachte universiteiten’. Beihang Universiteit, waar Luo studeerde, stond als één van de eerste op zo’n lijst. Tegen december 2020 stonden er 18 instellingen op vermeld. De beurs van Luo werd in januari 2022 ingetrokken. Hij kreeg aanvankelijk zijn masterdiploma niet en werd zelfs verzocht 20.000 dollar inschrijvingsgeld te betalen voor het voorbije jaar. Luo blijkt geen alleenstaand geval te zijn.
Feng Zhan was voor een driejarig doctoraatsonderzoek in de VS. Na een kort familiebezoek aan China in januari 2023 mocht ze in Hongkong niet op het vliegtuig naar New York. Haar onderzoek werd als ‘gevoelig’ beschouwd en haar studentenvisum was opgeschort. Niemand kon haar zeggen waarom. Ze vermoedt dat het komt doordat de Chinese universiteit waar ze haar master haalde op de zwarte lijst staat vanwege banden met het leger.
Er is een speciaal regime voor zeven instellingen wegens vermoedelijke banden met het Chinese leger en voor twee instellingen die werken op gesofistikeerde elektronica. Feng had haar studentenvisum nog gekregen vóór het presidentieel decreet 10043 van maart 2020 dat de civiel-militaire academische samenwerking viseert. Feng kon haar doctoraat niet afwerken in de VS. Ook zij is geen alleenstaand geval. Chinese doctoraatsstudenten in de VS proberen een gelijkaardig lot te vermijden door niet meer terug naar China te reizen.
Een aantal studenten maakt melding van lange ondervragingen over de financiering van hun doctoraatsstudie, het beroep van hun ouders, hun onderzoeksgebied, de achtergrond van hun promotor, hun samenwerking met anderen. Hun computers, telefoons, harddisks en documenten, zelfs deze van persoonlijke aard, werden grondig gescreend.
Allen achter de VS?
Canada, dat een traditie van sterke academische samenwerking met China heeft, neemt met enige vertraging ook meer en meer beperkende maatregelen omwille van de ‘veiligheid’. Het veiligheidsonderzoek duurt er ontradend lang. De visumaanvraag zou tot zes jaar kunnen aanslepen. Lu Bo wachtte twee jaar vergeefs op zijn Canadees visum voor een doctoraat in quantumcomputing.
Het VK heeft in 2020 en 2021 het Academic Technology Approval Scheme (ATAS) uit 2007 verscherpt zodat Chinese studenten een speciale toelating nodig hebben om gevoelige onderwerpen te bestuderen. Voordien was dit een formaliteit. De al vermelde Lu Bo werd na twee maanden onderzoek geweigerd op basis van een vragenlijst die hij moest invullen. Een interventie van zijn Britse promotor kon niet baten. Hij kreeg vervolgens een mondeling aanbod om in een Frans lab onderzoek te doen, maar dat werd weer ingetrokken. Uiteindelijk vond hij onderdak in Duitsland. Dat land is minder streng op onderzoek in de mechanica, inclusief quantumcomputing, maar beperkt wel Chinese studenten in AI.
Het aantal universiteiten dat CSC-beursstudenten weigert neemt intussen toe. In 2023 kwamen er Zwitserse, Deense en Duitse bij.
Verschuivingen weg van de VS en bondgenoten
Bijgevolg is er een verschuiving van de bestemmingen voor Chinese studenten. Van de Xiamen universiteit vertrokken in 2019 30% studenten naar de VS, 27% naar het VK, 14% naar Hongkong en 6% naar Singapore. In 2022 ging 30% naar Hongkong, 18% naar het VK en de VS en 10% naar Singapore.
De beperkingen op academische uitwisseling zullen op termijn gevolgen hebben als jonge Chinese onderzoekers er minder in slagen een internationaal netwerk met de beste collega’s uit te bouwen.
Dat heeft trouwens ook negatieve consequenties voor Amerikaanse onderzoekers, die zich dus dikwijls verzetten tegen de gevolgde politiek. Recentelijk was er protest door 400 academici in Florida tegen wet SB846. Die vereist sinds juli 2023 voor academische samenwerking met China en zes andere landen de expliciete toelating van het plaatselijk ministerie van onderwijs. Ook privé-instellingen die subsidies krijgen zijn eraan onderworpen. De wet heeft al effectief geleid tot het vertrek van Chinese studenten en onderzoekers.
De opgelegde beperkingen veroorzaken ook een daling van het totale aantal Chinezen dat in het buitenland voortstudeert. Tussen 2019 en 2021 zagen de universiteiten van Beihang, Fujian, Tsinghua en Peking het aantal studenten dat in het buitenland voortstudeerde met meer dan 10% dalen. Nochtans staat alleen de universiteit van Beihang op de Amerikaanse zwarte lijst.
Deze daling is deels te verklaren omdat Europa geen valabel alternatief biedt voor de VS. In het belangrijkste ontvangend land, het VK, zijn 70-80% van de opleidingen volledig zelf te betalen, want het biedt nauwelijks beurzen. En op een aantal gebieden zoals computerwetenschappen zijn universiteiten zoals die van Peking en Tsinghua intussen minstens even goed als de beste Europese. Chinese studenten verkiezen ook de meer prestatiegerichte doctoraatsstudies en onderzoeken in de VS.
Bron: Caixin
