Alhoewel de Chinese maatschappij vandaag relatief open staat tegenover seksuele minderheden, blijft er nog discriminatie tegenover transseksuelen op het werk. Maar sommigen eisen hun rechten op en trekken er zelfs voor naar de rechtbank, met wisselend succes. De website Sixthtone ging praten met enkelen over hun ervaringen.
Eddy is een 25-jarige transseksueel. Toen hij begon te werken in een evenementenbureau in Guangdong (in het Zuiden van China) had hij vooraf een gesprek met zijn directrice. Dat was constructief, maar er doken in de praktijk toch problemen op. Hij werd door de directrice aangesproken als ‘zij’ en er was een conflict rond het delen van kamers op dienstreis. Uiteindelijk nam hijzelf ontslag. Hij werkt nu mee met een vzw voor transseksuelen en leeft in afwachting dat hij een nieuwe baan vindt gedeeltelijk op kosten van zijn ouders, die niet afweten van zijn geaardheid.
Transseksuelen vallen in China niet erg op. Maar uit statistieken blijkt de feitelijke discriminatie op het werk. Van de naar schatting 4 miljoen transseksuelen waren er 12% werkloos in 2017, zowat drie keer meer dan het gemiddelde. Meer dan 40% komt op het werk niet uit voor zijn geaardheid.
Volgens Huang Xi, stichtster van een Psychologisch Team voor Transseksuelen in Guangdong is de druk om zich aan de overheersende normen te conformeren dermate groot dat de geestelijke gezondheid van vele transseksuelen in het gedrang komt. De discriminatie of het gebrek aan steun kan tot depressie en angststoornissen leiden.
Transseksuelen die zich uiten worden nog vaak gediscrimineerd, ontslagen of gedegradeerd. Volgens Huang Xi hebben ze het meeste schrik in staatsbedrijven en overheidsinstellingen. Ze raken moeilijk bevorderd omdat werkgevers denken dat transseksuelen ‘mentaal labiel’ zijn of dat ze zich in de toekomst chirurgisch willen laten ombouwen,wat ze als erg problematisch ervaren.
Verzet neemt toe
De 31-jarige Jessy Ma trok in december 2019 naar de rechtbank om haar ontslag aan te vechten, kort nadat ze zich had laten ombouwen in oktober 2018.
Ze werkte sinds 2015 bij een agentschap voor culturele promotie en was altijd open geweest over haar geaardheid. Twee maanden na haar operatie vroeg de HR-directeur haar zelf ontslag te nemen, aangezien men haar niet meer als man of als vrouw kon klasseren. Toen ze weigerde werd ze buiten gegooid met als voorwendsel ’te veel te laat komen’. Ma had echter een flexibele uurregeling, en anderen in een gelijkaardige situatie werden niet ontslagen.
Ma gaf zoveel mogelijk ruchtbaarheid aan haar zaak. Voor de rechtbank eiste ze 10.000 yuan schadevergoeding en een openbare verontschuldiging. In januari gaf de rechter haar echter ongelijk; er was onvoldoende bewijs van een band tussen haar ontslag en haar gendersituatie. Ma is in beroep gegaan. Ze wacht nu op de uitspraak van het hof van beroep in Hangzhou. Met haar proces heeft ze op de sociale media een brede discussie losgemaakt.
Zhang Jinghu is hoofdadvocaat bij het bureau Juan-Yong Law Firm in Beijing. Hij wijst erop dat discriminatie moeilijk te bewijzen is voor een rechtbank. Maar hij hoopt toch dat Ma kan winnen en dat haar zaak dient als ijkpunt voor anderen transseksuelen. Volgens hem zijn rechtbanken de beste weg voor transseksuelen om een gelijke behandeling af te dwingen. Vermits de groep nogal klein is denkt hij niet dat de overheid specifieke wetten om transseksuelen te beschermen zal uitvaardigen. Er zou eerder hulp kunnen komen van het Hooggerechtshof. Indien veel transseksuelen een rechtszaak aanspannen, dan zou dit het Hooggerechtshof kunnen aansporen om de bestaande wetgeving te interpreteren en richtlijnen uit te vaardigen over het al dan niet willekeurig beëindigen van arbeidscontracten met seksuele minderheden.
Successen en tegenslagen
Transseksuelen hebben overigens al rechtszaken gewonnen. In 2017diende een eiser uit de zuidwestelijke stad Guiyang een klacht in wegens ontslag omdat hij zich geuit had als transseksueel. Hij won de zaak en het was de eerste keer dat een rechtbank gender identiteit en gender uiting in een vonnis omschreef als persoonsgebonden rechten.
In januari 2020 was er een gelijkaardige zaak waarin het belang van operatief ombouwen erkend werd en geëist dat de transseksueel op het werk correct zou behandeld worden.
De assertiviteit van Ma maakt een grote indruk op Eddy. In haar plaats was hij waarschijnlijk gewoon weggegaan. Tijdens zijn vier jaar studies in de VS durfde hij niet voor zijn geaardheid uitkomen en werd depressief. Terug in China in 2017 liep hij 10 maanden stage in Shenzhen. Ook daar durfde hij zich niet uiten als transseksueel uit schrik voor discriminatie. Zijn directeur en collega’s dachten omwille van zijn mannelijke trekken dat hij een lesbische vrouw was.
Volgens Huang Xi staan bedrijven vandaag redelijk open tegenover LGBT’s. Maar weinig werkgevers nemen maatregelen om te voldoen aan de behoeften van transseksuelen. Hun positieve houding is vooral gericht op de ‘LGB’, van de ‘T’ hebben ze nog nooit gehoord. Zij hoopt dat enkele vooruitstrevende multinationals in hun Chinese filialen misschien het goede voorbeeld kunnen geven. Zo heeft een afdeling van AB-Inbev in Shanghai aparte genderneutrale toiletten geïnstalleerd, naast de mannen en de vrouwen.
Veel transseksuelen hebben nog altijd schrik zich te uiten. Zo onderging een 30-jarige ingenieur in een staatsbedrijf in Shanghai, een queer, in 2018 een ombouwoperatie, maar vertelde zijn omgeving dat het om een prostaatoperatie ging. Hij leeft in schrik ontslagen te worden. Hij kleedt zich als een man soms in het roze, spreekt met een vrouwenstem en lacht mee wanneer collega’s met hem spotten.
De situatie van de 25-jarige transseksueel Jude Xiao in Beijing is schrijnend. Hij komt uit voor zijn identiteit. Toen hij in 2018 stopte als verkoper en nieuw werk zocht, lukte dat nog niet na 300 sollicitaties en 20 gesprekken. Zo ontdekte hij dat hij na een excellent interview toch nog de baan miste omdat de personeelsdirecteur vond dat ‘zijn kort haar niet paste bij een vrouw’. Uiteindelijk werd hij verplicht een baan aan te nemen onder zijn opleidingsniveau, als kaartjesverkoper in een cinema.
Bron: Sixthtone
Volgens het Chinese wet na het volledige ombouwen kun je id kaart ook veranderen. Je geslacht staat ook ingeschreven op je nieuwe id kaart en moet ook zo behandel worden. Je mag nu trouwen met iemand van het tegenovergestelde geslacht. Dit is niet eens mogelijk in HK. Wel is het vreemd dat homo huwelijk niet mogelijk is deze vorm wel. Misschien ben ik daarom ook voor het homo huwelijk. Want je laten verbouwen puur om te kunnen trouwen is ook mens onterend.