Een bekende roodgardiste heeft zich in het publiek verontschuldigd voor gewelddaden gedurende de Culturele Revolutie. Het feit lokt veel reacties uit.
Song Binbin, dochter van generaal Song Renqing van het Volksbevrijdingsleger ten tijde van de revolutie, heeft zich publiek verontschuldigd voor haar daden tijdens de Culturele Revolutie (1966-76). Haar actie valt samen met een recente golf van reflecties over die periode door deelnemers aan de beweging.
Song Binbin was in 1966 een leidster van de roodgardisten van de middelbare school die afhing van de Normaaluniversiteit van Beijing. Samen met een medeleerling hing ze de eerste muurkrant op die de leerkrachten van de school aanviel. Weldra nam hun kritiek een gewelddadige wending en de onderdirectrice Bian Zhongyun werd tijdens een kritieksessie op 5 augustus doodgeslagen. Ze was het eerste dodelijk slachtoffer van de Culturele Revolutie in een school. Vier andere leerkrachten en de schooldirectrice werden gewond.
Op 18 augustus 1966 waren er een miljoen roodgardisten op het Tian An Men plein om er Mao Zedong te zien. Song Binbin mocht op de tribune Mao een armband van de Rode Garde opspelden.
Verontschuldigingen
Vorige zondag kwam de 64-jarige Song samen met oud-medeleerlingen bijeen in de school en ze verontschuldigden zich voor hun aanval op de leerkrachten van meer dan veertig jaar geleden. Ze bogen voor het standbeeld van Bian. Song voelt zich persoonlijk schuldig omdat ze als leidster niet meer gedaan heeft om Bian te beschermen; ze heeft daar al heel haar leven wroeging over. De dochter van de toenmalige schooldirectrice was aanwezig op de plechtigheid. Zij verklaarde geen wrok te koesteren tegen individuele leerlingen en ze riep de natie en de partij op een objectieve evaluatie van de periode te maken.
Het verhaal verscheen in Beijing News. Song verklaarde aan de krant: “Als we niet nadenken over de dingen, dan komen we niet met onszelf in het reine… Ik hoop dat al diegenen die gedurende de Culturele Revolutie fouten maakten, die hun leerkrachten of medeleerlingen kwetsten, hun geweten onderzoeken, nadenken over de Culturele Revolutie, vergiffenis vragen en verzoening vinden.”
Een onderzoek naar de dood van de schooldirectrice begon tien jaar geleden. In 2008 werd een groep van vijf oud-studenten, waaronder Song, bijeengebracht om de zaak op te klaren. De bijeenkomst vorige zondag was geïnspireerd op een eerdere zelfkritiek vorig jaar, door Chen Xiaolu. Chen is de zoon van de beroemde maarschalk Chen Yi, en bezocht samen met oud-medeleerlingen in oktober de middelbare school nr.8 in Beijing om zich tegenover de leerkrachten te verontschuldigen voor hun daden.
Toen Deng Xiaoping in 1978 terug aan de macht kwam, werd de Culturele Revolutie veroordeeld als een rampzalige periode van chaos, die op een verkeerde basis gestart was door de partijleiders (lees Mao) en misbruikt werd door antirevolutionaire bendes. Er verscheen een uitgebreide ‘littekenliteratuur’, maar gedetailleerd historisch onderzoek naar een periode die men het liefste vergeet is zeldzaam. Buiten de Bende van Vier werd niemand voor het gerecht gebracht. Daardoor is er zowel bij daders als bij slachtoffers en hun familie nog een stuk onverwerkt verleden. Volgens een rapport dat in 2008 verscheen in Study Times werden gedurende de Culturele Revolutie 2,3 miljoen functionarissen (bijna één op vijf) onderworpen aan kritiek. Sommigen overleefden het niet; het meest bekende slachtoffer was de toenmalige president Liu Shaoqi, die omkwam door medische verwaarlozing.
Reacties verdeeld
Global Times verzamelde enkele van de talrijke reacties op de publieke verontschuldigingen:
De hogervermelde Chen Xiaolu vindt dat de overheid en de maatschappij nog niet ‘adequaat’ hebben nagedacht over de Culturele Revolutie die hij als ‘ongrondwettelijk’ omschrijft.
Li Jinping, een academicus in Beijing, schreef op Weibo dat bekentenissen en bedenkingen over de Culturele Revolutie niet alleen door Chen en Song uit eigen naam mogen gebeuren, maar dat de staat zich tegenover de slachtoffers moet verontschuldigen. Zhu Dake, professor aan de Tongji universiteit in Sjanghai denkt in dezelfde richting: het systeem dat de Culturele Revolutie mogelijk maakte moet zich verontschuldigen en ervoor zorgen dat een dergelijke ramp niet meer kan gebeuren.
Uit een heel andere hoek reageert de academicus Sima Nan: ‘Verontschuldigingen kunnen alleen in persoonlijke naam gebeuren. Sommigen willen de tweede generatie van de families van revolutionairen gebruiken om de publieke opinie te beïnvloeden in haar visie op de Culturele Revolutie. Het echte doel is Mao, die de beweging lanceerde, van zijn voetstuk te halen’. Deze reactie staat niet alleen. Er zijn grote groepen Chinezen die de machtspositie van het gewone volk gedurende de Culturele Revolutie als positief ervaren hebben.
In een redactioneel artikel wijst Global Times erop dat het Chinese volk als groep schandelijke dingen deed. Een les die men kan trekken is dat men ook in chaotische tijden integer moet blijven.
Oriental Morning Post in Sjanghai en Southern Metropolis Daily in Guangzhou roepen andere daders van de Culturele Revolutie op het voorbeeld van Song en Chen te volgen.
(Bron: Global Times)
Ik was een van de eerste Nederlandse studenten die aan het eind van de Culturele Revolutie in China konden studeren (1975-76), toen de deur weer op een kier open ging.
Het zou het laatste jaar van die periode worden en ondanks dat we de excessen van de jaren 1966-69 niet meegemaakt hebben, konden we wel de onderhuidse politieke strijd van nabij meemaken.
Ik heb daarover recentelijk een boek gepubliceerd: One Turbulent Year – China 1975. Zie de site van de uitgever: http://boekscout.nl/shop/ViewProduct.aspx?bookId=4449
Ik zag de afgelopen weken de Duitse serie “Unsere mütter unsere väter.” Een soortgelijke serie zou ook goed zijn in China. Zodat jongere generaties besef krijgen van de gruwel die is gepasseerd.
Dat zal nog niet zo makkelijk zijn. Die jaren zijn nog altijd controversieel. Ik heb Song Binbin een paar keer ontmoet, omdat zij in de kennissenkring van mijn vrouw zit. Toen ik gisteravond het nieuws van deze excuses met mijn vrouw besprak, was haar reactie dat dat eigenlijk niet nodig was. Jongeren werden met het tij meegezogen (wij zeggen nu gemanipuleerd).
Degenen die zich zouden moeten excuseren zijn de politici die de Culturele Revolutie in beweging gezet hebben om hun politieke doelen te bereiken.
In Chinese culturele termen: in China is de groep verantwoordelijk voor wangedrag, niet de individuele leden van de groep. Dat Song Binbin dit wel doet, kan waarschijnlijk verklaard worden door haar lange verblijf in de VS. Toen ik haar voor het eerst ontmoette op het vliegveld van Beijing was ze alweer onderweg naar huis, in Boston. Amerikaanse invloed dus. Wel interessant.
Een aansluitend artikel hier: http://www.theworldofchinese.com/2014/01/confession-controversy-update/
Een erg makkelijke en onverantwoordelijke reactie van Peter Peverelli. Natuurlijk zijn de leiders die de culturele revolutie in gang hebben gezet verantwoordelijk voor de vreselijke gevolgen die die revolutie heeft veroorzaakt. Het is echter evenzeer zo dat zij die de feitelijke misdaden hebben begaan niet aan hun verantwoordelijkheid kunnen ontkomen door de stelling dat zij zijn meegezogen. Dat zou namelijk betekenen dat die misdaden hen niet kan worden aangerekend en men derhalve zijn gang maar kan gaan. Het zou ook betekenen dat iedereen die maar klakkeloos befehl ist befehl opvolgt een vrijbrief heeft om bijvoorbeeld te moorden en daar geen verantwoording goed over hoeft af te leggen. Het betekent ook dat het onderwerp dat befehl ist befehl en de klakkeloze opvolging daarvan nooit bediscussieerd kan worden.
Dat Binbin haar excuses heeft aangeboden heeft niets met Amerika in negatieve zin te maken. Het is zeer te prijzen dat ze het gedaan heeft. Het is een broodnodige leerschool.