Dit artikel begon als een idee voor een recensie van het boek In Asian Waters van Eric Tagliacozzo, een diepgaande verhandeling over de zeevaart in de wateren van, in de schrijvers eigen woorden, Yemen tot Yokohama. Al lezende bleek dat China in dit boek slechts marginaal aan bod komt, dus past het minder binnen het bereik van Chinasquare en had ik al min of meer besloten een recensie achterwege te laten. Echter, een paar pagina’s over China gaven een dermate verhelderend inzicht in de perceptie van China in de VS met betrekking tot de lastercampagne over het Chinese beleid in Xinjiang, dat ik de recensie omzet in een uitleg over deze campagne.
In zijn hoofdstuk over havensteden meldt Tagliacozzo dat veel van dergelijke steden in Zuid Azië zich tot economische en politieke centra ontwikkeld hebben. In sommige landen, b.v. China, zijn er separate politieke centra die voor hun voorziening van goederen en informatie over de buitenwereld van deze havensteden afhankelijk zijn. Dan neemt het betoog een vreemde wending. Tagliacozzo zegt eerst dat China zich eigenlijk hooguit in de periferie van dit boek bevindt, maar begint dan uitgebreid uit te leggen dat China in feite geen eenheid is maar een conglomeraat van drie regio’s: het socialistische noorden, het laissez fair zuiden, dat havensteden als Guangzhou, Hong Kong en Xiamen omvat, en het islamitische westen.
Ongefundeerde theorie
Tagliacozzo gaat niet echt in op welke gronden hij deze indeling maakt, maar vertelt dat zij al eeuwenoud is. Het noorden was eeuwen geleden weliswaar niet socialistisch, maar wel politiek conservatief en naar binnen gekeerd, terwijl het zuiden met zijn internationale havensteden altijd meer zicht op de buitenwereld gehad heeft. Ik vind deze indeling verkeerd en zoals ik verder uitleg ook politiek gemotiveerd. Behalve dat ik als sinoloog nog niet eerder deze theorie tegengekomen ben, mis ik ook Tibet. Dat valt zeker niet onder een van de drie omschreven regio’s. Wellicht ziet Tagliacozzo Tibet überhaupt niet als een deel van China? Dan is er de term ‘socialistisch’. Denkt Tagliacozzo echt dat het zuiden en westen van China niet socialistisch zijn? Als ik probeer zijn manier van denken te doorgronden, dan zou ik het noorden eerder ‘conservatief’ noemen. Islamitisch is voor het hele westen veel te kort door de bocht. Een aanzienlijk deel van de regio is Boeddhistisch en Moslims en Boeddhisten wonen meest in vrede naast elkaar.
Deelbaar China
In de volgende alinea’s laat Tagliacozzo zien waar zijn theorie van driedeling naar leidt. Hij geeft aan dat het idee van China als eenheidsstaat helemaal niet vanzelfsprekend is. Het land kan ooit in de toekomst in drie verschillende delen uiteen vallen. Hij geeft verder niet aan wanneer of onder welke omstandigheden dat kan/zal gebeuren. Nu valt het kwartje. Deze opvatting sluit naadloos aan bij de uitspraken van Lawrence Wilkinson, voormalig stafchef van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell, in augustus 2018 in het Ron Paul Institute. Wilkerson meldt dat het versterken van lokale ontevreden groepen in vijandelijke landen een van de standaardstrategieën van de VS is. Hij noemt daarbij het ophitsen van verzet in Xinjiang als voorbeeld.
Hoogleraar
Tagliacozzo is hoogleraar geschiedenis aan de Cornell Universiteit. Dit is een prestigieuze instelling. Je mag aannemen dat afgestudeerden van Cornell gemiddeld makkelijker in overheidsposities terecht komen. Ook zal de Amerikaanse regering typisch bij universiteiten als Cornell aankloppen voor internationaal strategisch advies. Het beleid van die afgestudeerden of het advies zal dan gebaseerd zijn op de deelbaarheid van China en gezien de situatie in Xinjiang kom je dan automatisch uit op een strategie van het verzwakken van China door een afsplitsing van Xinjiang te forceren.
Verdraaid nieuws
Directe operaties in Xinjiang is een brug te ver voor de VS. Het Amerikaanse beleid begon daarom met het verdraaien en aansterken van ‘nieuws’ over de regio. Een typisch voorbeeld is het omdopen van beroepstrainingcentra tot interneringskampen. China erkent dat de grote werkeloosheid in het eerste decennium van deze eeuw in Xinjiang een groot probleem was en heeft een aantal trainingscentra opgericht, een deel daarvan zelfs met geld van de Wereldbank. De lokale overheid heeft een aantal mensen die in het openbaar extremistische opmerkingen hebben gemaakt voor een bepaalde tijd naar een trainingscentrum gestuurd. In de Westerse optiek komt zo’n centrum dan dichtbij een huis van bewaring of arresthuis, maar in China is dit een vorm van heropvoeding, de lichtste vorm van detentie die ingesteld is om mensen met lichte vergrijpen tot inkeer te brengen zonder dat dit tot een strafblad leidt.
Nepnieuws
Het volgende stadium was het produceren van nepnieuws. Het meest besproken voorbeeld daarvan is de vermeende dwangarbeid van Oeigoeren in de katoenindustrie in Xinjiang. Toen dat in de loop van 2021 in het nieuws kwam, gaf het Better Cotton Initiative (BCI), een NGO met als doel het verduurzamen van de katoenindustrie, aan het Zwitserse SGS, leidend in externe kwaliteitscontrole, de opdracht een en ander uit te zoeken. Echter, toen SGS met een rapport kwam waaruit geen dwangarbeid bleek, heeft de leiding van BCI dat naast zich neergelegd en het bestaan van dwangarbeid bevestigd. Dat leidde tot een intern conflict binnen BCI. BCI heeft nooit uitgelegd waarom het zo handelde, maar Usaid is een belangrijke sponsor van BCI en dat lijkt erop te duiden dat er sprake was van Amerikaanse druk. Hier zijn ook economische belangen in het spel: de VS is ’s werelds derde katoen producerende land, na China en India. Een boycot van Chinese katoen is dus potentieel lucratief. Dan zijn er de verkoopcijfers van de wereldleider in katoenoogstmachines, John Deere (ironisch genoeg een Amerikaans bedrijf). Het bedrijf meldde eind 2021 grote omzetgroei in China. Waarom zou men daar harde valuta aan machines spenderen, als dwangarbeiders volop aanwezig zouden zijn?
MIMAC
In het bovenstaande hebben we deze Amerikaanse strategie tot aan de bron blootgelegd. De Deense vredesactivist Jan Oberg heeft de term MIMAC – the Military-Industrial-Media-Academic Complex, geopperd. Hij ziet in het westen een groeiend aantal onderwerpen waarover een officiële mening bestaat die door niemand aangevochten mag worden. Xinjiang/Oeigoeren is zo’n thema geworden. Nu hebben we ook aangetoond dat dit hele conceptuele bouwwerk steunt op een academische theorie van een deelbaar China (Academic). Dit sluit aan bij de Amerikaanse militaire strategie voor het verzwakken van vijanden (Military) en de westerse media doen mee aan het smeden van een cordon sanitaire tegen het publiceren van alternatieve berichten (Media). Alleen het bedrijfsleven (Industry) staat nog steeds redelijk aan de kant van China, als geen andere partij wetende hoe belangrijk deze groeimarkt is (denk b.v. aan John Deere).
Uitweg
Kunnen we nog uit deze vicieuze cirkel ontkomen? Het zal heel lastig zijn. MIMACs zijn berucht sterk. De aanleiding van dit artikel is de ontdekking dat zelfs sommige academici meedoen met het onderbouwen van de MIMAC rond de discussies over Xinjiang. Het schoolvoorbeeld is het rapport van Adrian Zenz gepubliceerd in mei 2018 bij de Jamestown Foundation. Dit rapport bracht de term ‘genocide’ in de discussies over Xinjiang. Het is zo bekend, dat ik er hier niet op in zal gaan. Belangrijk in het kader van dit artikel is echter dat het ontkennen van ook maar één onderdeel van dit rapport in ons deel van de wereld nu bijna als een misdaad beschouwd wordt. Hoe zat dat ook alweer met vrijheid van meningsuiting? En wie moet haar verdedigen? De media zijn en blijven de logische partij voor het openbreken van de discussie. Dat is tenslotte hun meest fundamentele taak.
Bronnen: Eric Tagliacozzo (2022) In Asian Waters: Oceanic Worlds from Yemen to Yokohama, Princeton University Press; Youtube; China State Council Information Office, Wereldbank; South China Morning Post; Statista; TFF; Jamestown.org.
