José Ernesto Novaez Guerrero* (OPINIE)
Op 23 mei verscheen dit Cubaanse artikel in een maandblad uit Uruguay. Wij nemen het over als Opinie, m.a.w. de auteur is verantwoordelijk voor de inhoud, niet de redactie van ChinaSquare. Het laat zien hoe er in linkse kringen in Latijns-Amerika gedacht wordt over geopolitiek en de verhouding Rusland – China.
Op 16 mei ontmoetten president Vladimir Poetin en president Xi Jinping elkaar in Beijing, de hoofdstad van China. Dit was het eerste officiële bezoek van de Russische president aan het buitenland sinds zijn herverkiezing, en belangrijk voor de geopolitiek. De westerse media volgden dit bezoek op de voet. Ze schilderden het af als een actie die fundamenteel te maken had met de aanhoudende oorlog in Oekraïne en onderstreepten ad nauseam de risico’s die dit Chinees-Russische bondgenootschap voor het Westen inhoudt.
De VS heeft China herhaaldelijk de dreigende boodschap gegeven ‘Rusland niet langer te steunen door de levering van een reeks onderdelen’. Het gaat om materiaal dat Washington als cruciaal beschouwt voor het vermogen van het land om de oorlogsinspanning voort te zetten. Zelfs vooraanstaande politieke commentatoren halen opnieuw het oude verhaal boven van een ‘verstandshuwelijk’, waarin Rusland ‘de ondergeschikte partner’ is, die door China alleen wordt gebruikt ten voordele van zijn eigen agenda.
Langdurige relatie
Ondanks alle mediahype lijken de westerse mainstreammedia echter niet de volledige implicaties te begrijpen en te accepteren van een zich ontwikkelende realiteit, waarin deze recente ontmoeting slechts één moment is. Want zoals Xi tijdens deze ontmoeting in herinnering bracht, hebben hij en Poetin elkaar al meer dan veertig keer ontmoet en werken ze nauw samen. Begin 2022 verklaarden de twee landen zelfs dat hun relatie ‘ongelimiteerd’ was, wat getuigt van de wens om de banden tussen de economieën en samenlevingen van de twee landen steeds meer aan te halen.
Historisch en actueel
Maar zij die denken dat dit bondgenootschap van korte duur zal zijn, gaan voorbij aan de geschiedenis van beide landen. Al vóór de triomf van de bolsjewistische revolutie in Rusland waren er banden tussen Russische revolutionairen en hun Chinese tegenhangers, banden die zich na oktober 1917 verdiepten en die, ondanks het verraad van de Kuomintang in de jaren twintig, niet verdwenen.
De eerste jaren na de triomf van de Chinese revolutie in 1949 was een periode van grote verbondenheid tussen de twee landen. Pas na de dood van Stalin ontstonden er spanningen en begon de vervreemding. Dat Rusland en China historische banden hebben is echter nog steeds een feit dat vandaag de dag in de hand wordt gewerkt door de geografische nabijheid van de twee landen, hun gemeenschappelijke ontwikkelingsagenda’s, gedeelde geopolitieke perspectieven en het feit dat ze dezelfde vijanden hebben.
Geen neokoloniale erfenis
De beide landen hebben hun eigen stevige en diepgewortelde culturele traditie en hun eigen taal. En ondanks de interventies en vernederingen die ze hebben ondergaan door toedoen van het Westen, zijn het nooit kolonies geweest, zodat ze de netwerken van het kolonialisme hebben kunnen weren en hebben kunnen beletten dat die netwerken de essentiële elementen van hun identiteit radicaal zouden vernietigen. Bovendien waren en zijn het allebei grootmachten.
Een andere geopolitiek
Hun gemeenschappelijke deelname aan het BRICS+-blok en hun groeiende banden met Latijns-Amerika en Afrika betekenen een uitdaging voor de grote invloedssferen van het Westen. Ze laten ook de opkomst zien van een andere geopolitiek, gebaseerd op respect voor de binnenlandse soevereiniteit van landen en gericht op wederzijds economisch voordeel. Een diplomatie die niet berust op de inzet van troepen en op verkwistende basissen in het buitenland, maar op handelsovereenkomsten.
Het Westen verliest de strijd binnen het mondiale economische systeem dat het zelf heeft gecreëerd en dit zint de Amerikaanse hegemoniale staat en zijn aanhangers ongetwijfeld niet. Nadat ze decennialang de vrije markt hebben ‘verdedigd’, zien we nu dat ze in toenemende mate met protectionistische maatregelen en een sanctiebeleid de ontwikkeling van China en Rusland proberen te beteugelen.
Oekraïne en het nieuwe Rusland
Het huidige conflict in Oekraïne is, zoals duidelijk is gebleken, een proxy-oorlog tussen de NAVO en Rusland. Dat wil zeggen: tussen de gewapende vleugel van het hedendaagse imperialisme en een machtige geopolitieke speler, die nu is hersteld van de diepe crisis op alle niveaus waarin hij terechtkwam door de ineenstorting van de Sovjet-Unie. Het nieuwe Rusland is een mengeling van veel politieke elementen, waarvan sommige zeer conservatief zijn, maar het is over het algemeen een belangrijke geopolitieke speler die bijdraagt aan het doorbreken van de oude unipolaire orde.
Rusland, China, Latijns-Amerika en Afrika
De alliantie tussen de twee machten Rusland en China is ook een manier om zich te beveiligen tegen projecten om hun landen te destabiliseren en te verdelen. China kende de vernedering van een invasie en de diefstal van een deel van zijn grondgebied aan het eind van de 19de en het begin van de 20ste eeuw. Rusland ervaarde de versplintering van de Sovjet-Unie en vandaag de dag koesteren Amerikaanse denktanks de hoop dat Rusland kan uiteenvallen in een reeks kleine, zwakke staten die niet bij machte zijn om hun grondstoffen (die in het geval van Rusland aanzienlijk zijn) te verdedigen tegen de hebzucht van westerse transnationale ondernemingen.
Beide landen zijn ook van fundamenteel belang voor het voortbestaan van anti-imperialistische projecten in Latijns-Amerika en Afrika. Projecten die met de steun van beide naties een kans krijgen om te breken met de jarenlange neokoloniale overheersing van hun volkeren en daarbij te voorkomen dat ze onderworpen worden aan isolatie, sancties en militaire invasies. Zo zien we dat projecten zoals dat van Cuba, Venezuela, Nicaragua, Burkina Faso en Niger hun banden met beide machten verder hebben versterkt.
Tussen vrees en hoop
Ongetwijfeld zal de voortdurende toenadering tussen Rusland en China de spanningen met het NAVO-blok en de Verenigde Staten als hegemoniale macht blijven verscherpen. Dit zou kunnen leiden tot situaties waarin bestaande conflicten, zoals die in Taiwan en Oekraïne, zouden kunnen escaleren. De grote westerse mogendheden zullen hun heersersrol niet opgeven zonder alle geweld en vormen van manipulatie uit te putten die ze tot hun beschikking hebben. Door de handdruk tussen de beer en de draak, die de westerse elites erg nerveus maakt, verschijnen echter aan de horizon tal van mogelijkheden voor een groot deel van de wereld.
———————————————
Het bovenstaande artikel, El Oso y el Dragón: geopolítica del futuro verscheen in Mate Amargo, een links blad uit Uruguay. Het is uit het Spaans vertaald door DeWereldMorgen (waar het op vrijdag jl. verscheen) en ChinaSquare.
(*) José Ernesto Novaes Guerrero, Cubaans schrijver en journalist. Lid van de Asociación Hermanos Saíz (AHS) en de Unión Nacional de Escritores y Artistas de Cuba (UNEAC). Coördinator van de Cubaanse afdeling van REDH (Red en Defensa de la Humanidad), ‘netwerk voor de verdediging van de mensheid’. Levert bijdragen aan verschillende media in binnen- en buitenland.
Lees ook China en Rusland: het partnerschap dat de wereld mee zal vormgeven
Zie ook, op YouTube: Ben Norton: China & Russia strengthen friendship, blasting Western ‘neocolonialism’ & US militarism
