Het publiek moet bang worden voor de Chinese staat, de ‘rode draak’. Invloedrijke stemmen voegen aan de oude karikatuur van ‘land zonder enige vrije meningsuiting’ tegenwoordig een waarschuwing toe. ‘Onze’ veiligheid en vrijheid zouden in gevaar zijn. Internationale economische betrekkingen kunnen in werkelijkheid groot wederzijds voordeel opleveren. Ze zijn juist een basis voor de vredespolitiek van China.
Een opiniestuk van Dirk Nimmegeers, redacteur van ChinaSquare. Het geeft zijn mening weer, niet noodzakelijk die van de redactie. Het stuk is eerder deze week verschenen op de website van MO*
Rode Draak (State Grid) strekt klauw uit naar weerloos België (voorstelling in Belgische krant)
Het publiek moet bang worden voor de Chinese staat, de ‘rode draak’. Gangmaker dr. Jonathan Holslag in Knack: ‘Ik zie China heel bewust als een economische dreiging’… ‘De groei van China gaat ten koste van ons vermogen om onze welvaart en waardigheid te bewaren’. Minister Bart Tommelein (VLD) in De Standaard: ‘moet je een communistisch staatsbedrijf toelaten tot ons strategisch netwerk, waarbij ze toegang krijgen tot de gebruikersdata?’
Invloedrijke stemmen voegen aan de oude karikatuur van ‘land zonder enige vrije meningsuiting’ tegenwoordig een waarschuwing toe. ‘Onze’ veiligheid en vrijheid zouden in gevaar zijn. Beijing, de communistische partij, wil zijn systeem exporteren, en zijn normen aan Europa en straks de hele wereld opleggen. We hadden al kunnen lezen dat China de bedoeling heeft onze journalisten en het hele internet te beperken. China wil onze universitaire wereld te veroveren en het internationaal recht naar zijn hand te zetten. De afgelopen weken gaat het over een zogenaamde economische veroveringsstrategie. Dat heeft een hoofdrol gespeeld in het afspringen van de overeenkomst tussen Eandis en China State Grid.
De reclameslogan van een krant die wel eens een afschrikwekkende rode draak op de voorpagina wil zetten luidt: ‘Probeer eens een andere overtuiging dan die van uzelf’. Goed idee. Laten we de rol die de economie speelt bij de Chinese buitenlandse politiek eens vanuit een ander gezichtspunt onder de loep nemen.
Staatsbedrijven, mondiale financiën
Chinese (staats)bedrijven zijn in de eerste plaats gericht op hun binnenlandse economie. Om die te versterken en te verbeteren gaan ze betrekkingen aan met buitenlandse bedrijven. Uiteraard met het doel om winst te maken en een deel van de internationale markt in te palmen. Ze willen en moeten echter ook van die andere bedrijven leren over management en technische innovatie. Zo kunnen ze sterke ondernemingen creëren, nationale kampioenen zoals de Chinezen het noemen. Die moeten in staat zijn de dominantie van multinationals op de wereldmarkt – en op de Chinese markt- te doorbreken.
China pleit voor de hervorming van de mondiale financiën (internationalisering van de yuan) en van financiële organisaties (meer inspraak voor opkomende en derdewereldlanden). Zo kunnen ze een alternatief creëren voor de dominantie van de Amerikaanse dollar over de wereldeconomie. Voor de verdieping en de versnelling van die processen richt China samen met andere landen banken op. Denk aan de New Development Bank (de BRICS bank) of de Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB). Vooral in Azië neemt China enthousiast deel aan de instelling van vrijhandelszones, partnerschappen en verdragen. De VS daarentegen sluit China uit van het Trans Pacific Partnership. Washington heeft zijn bondgenoten willen overtuigen om niet toe te treden tot de AIIB (grotendeels tevergeefs trouwens: alleen Japan, Canada en België traden niet toe).
Economie voor vrede
Xi in Brugge 2014: ‘bruggen bouwen’
Internationale economische betrekkingen zijn daarnaast ook een basis voor de vredespolitiek van China. Vrede is een voorwaarde voor de ontwikkeling van een land met een bevolking van 1,3 miljard mensen zoals China. Beijing hoopt dat gemeenschappelijke economische belangen tussen staten een rem zetten op oorlogszucht. Het is geen toeval dat iemand als de academicus Holslag zich opwerpt als een groot tegenstander van betere economische betrekkingen met China. Hij komt immers ook op voor een agressief en dominant Europa.
Wegen en bruggen
Beijing promoot sinds 2013 actief het project OBOR (‘one belt, one road’, zijderoutes over land en over zee). Door betere infrastructuur wil China komen tot een nauwe economische verwevenheid van de hele Euraziatische regio, inclusief Noord-Afrika. Langs de Nieuwe Zijderoutes zullen niet alleen materiële goederen reizen, maar ook diensten, ideeën en contacten. De grote economische voordelen en het beter wederzijds begrip dat daaruit voortvloeit, kunnen staten aan die routes de lust ontnemen om hun geschillen met de wapens uit te vechten. Dat zou een bijzonder heilzaam effect hebben op het Midden-Oosten of de Zuid-Chinese en Oost-Chinese Zee. De hele verenigde regio zou een tegengewicht vormen voor de hegemonie van de VS.
Een paar westerse publicisten hebben daar oog voor. Peter Frankopan en dr. Peter Nolan citeren met instemming de Chinese president Xi Jinping. Frankopan doet dat in zijn boek over De Zijderoutes (Spectrum, 2016): ‘al meer dan tweeduizend jaar slagen de volkeren in de regio die oost en west met elkaar verbindt erin naast elkaar te leven, samen te werken en te gedijen, ondanks verschillen in etniciteit, geloofsovertuigingen en culturele achtergrond’. Nolan, professor Chinese Development van Cambridge University, neemt in het boek Understanding China (Routledge, 2016) Xi Jinping op zijn woord als die in 2014, uitgerekend in Brugge voor het Europacollege zegt: ‘we moeten een brug bouwen van gezamenlijke culturele welvaart die de grote beschavingen van China en Europa verbindt’.
Alternatieven
Wie beweert dat China een gevaar is voor onze veiligheid, houdt soms bewust, soms zonder het te beseffen, een pleidooi voor een sterkere afhankelijkheid van de VS. De economie van Europa kan er niet alleen bovenop komen, de voorstanders van TTIP staan te springen om Europa als junior partner nog meer aan de VS te binden. Europa heeft geen eigen leger en doet voor zijn militaire verdediging een beroep op de NATO, die volledig door de VS wordt gedomineerd. De aankoop van dure nieuwe gevechtsvliegtuigen waar dr. Holslag zo vurig voor pleit is daarbij extra meegenomen.
Het is niet China dat internationale economische betrekkingen gebruikt om eisen te stellen aan andere regeringen of tussen te komen in het buitenland. Het Westen verwijt China onverschilligheid of steun voor dictaturen (Myanmar, Congo). Het Chinese weerwoord is dat de bevolking van zo’n land uiteindelijk wel degelijk profiteert van internationale handel en de doorbreking van een isolement. Verder vindt China dat de vooruitgang in een land van de bevolking zelf moet komen. Inmenging is zelden heilzaam, want de beoordeling van een land door krachten van buitenaf levert altijd problemen op.
Overheidscontrole
Koopt China de wereld op?
Op Chinese staatsbedrijven, en indirect op de privébedrijven, is er inderdaad een sterke overheidscontrole. Die controle heeft tot doel na te gaan of de bedrijfsactiviteiten bijdragen aan de hoger geschetste doeleinden. In Afrika wordt nu aangedrongen op sociaal verantwoord ondernemen. Beijing waakt erover dat contracten met buitenlandse bedrijven wederzijdse belangen dienen. Ze moeten banen scheppen bij de partners (Volvo, Hinkley Point, infrastructuurwerken) of opleidingen aanbieden (Huawei). Natuurlijk moeten contracten en handel ook voordelen opleveren voor de Chinese economie.
Wil China de wereld opkopen?
Alweer Peter Nolan stelt dat de gangbare opvatting dat ‘China de wereld wil opkopen’ statistisch aantoonbaar vals is in zijn boek Is China Buying the World? (Polity Press, 2012). Die fabel over China is schadelijk voor de internationale betrekkingen, zeker nu de politieke economie in de wereld zo’n diepe crisis doormaakt. Het zijn de rijke ontwikkelde landen, die met hun bedrijven, technologische kennis en middelen de wereldeconomie beheersen en die door fusies, overnames en buitenlandse investeringen hun economische macht hebben geconcentreerd. China is de tweede economie ter wereld, maar lang niet de tweede buitenlandse investeerder. China is weliswaar een mirakel van ontwikkeling, maar heeft daarvoor juist die multinationale bedrijven en merken moeten binnenlaten en zijn arbeidskrachten en markten aan hen moeten aanbieden.
of zal China de wereld van duurzame energie voorzien?
Als het land zich wil ontworstelen aan de afhankelijkheid, moet het kennis verwerven en zijn eigen sterke bedrijven ontwikkelen. Anderzijds zullen alle grote bedrijven in de wereld nog meer in China investeren dan nu al het geval is. Zij zullen China in hun eigen belang op bepaalde punten moeten tegemoetkomen. Nolan voorziet een natuurlijk proces van integratie dat volgens hem nog zeer lang zal duren en wenselijk is voor de toekomst van de wereldeconomie en de wereld zelf.
Win-win
De partij en de overheid die de Chinese economie en haar activiteiten in het buitenland controleren zijn dus helemaal niet in staat tot wereldoverheersing. Dat streven zou hun vredesbeleid ook definitief ondermijnen. De ontwikkeling waarop Nolan hoopt, zou het vredesbeleid daarentegen juist de ultieme boost geven.
Er is bovendien een werking in twee richtingen. Economische samenwerking met China kan banen en algemeen economisch herstel opleveren in Europa. Zo wil het Juncker-plan honderden miljarden euro’s investeren om de economie van Europa aan te zwengelen. China is bereid daaraan een flinke bijdrage te leveren. Als het op economische betrekkingen en integratie gesteunde vredesbeleid van de Chinese regering slaagt, neemt de koopkracht van de Chinese bevolking toe. Hun hogere lonen zullen de Chinezen onder meer aan Europese producten besteden. De Chinese staat krijgt een breder draagvlak om overcapaciteiten- zoals in de staalsector- die de wereldhandel verstoren, krachtiger aan te pakken. Ook de strijd tegen de klimaatwijziging en de milieuvervuiling zal er efficiënter door worden.
Zelden heeft een nuchtere analyse tegenstanders overtuigd. Zeker niet op de korte termijn. Meestal heeft alles te maken met machtspolitiek. Zij die de macht in handen hebben, willen die behouden. Samenwerken is niet de eerste optie, want het betekent delen van de macht. Wanneer treedt er een verandering op? Als de status-quo pijnlijker wordt dan de verandering. Wat kunnen katalysatoren zijn voor samenwerking? Economisch verval, klimaatwijziging, milieuvervuiling, terrorisme enz. Meestal betreft het een gemeenschappelijke dreiging. De kracht uitgaande van een gemeenschappelijke vijand is vele malen sterker dan de kracht uitgaande van doelstellingen zoals diversiteit, gelijkheid, harmonie, solidariteit en het leren van anderen die pas uitwerking hebben op de lange termijn.
Nieuwe krachtige bedreigingen moeten er komen voor er een nieuwe samenwerking mogelijk is. Niet wenselijk, maar volgens mij is dat de natuurlijke weg. Zo zit de mensdom nu eenmaal in elkaar…
Aanhangers van de status-quo (en tegenstanders van samenwerking) zijn op zichzelf vaak niet sterk genoeg. Wat doe je in zo’n geval? Juist, ook een gemeenschappelijke vijand creëren. Populisme is een veel gebruikt middel om een doel te bereiken. Het verenigt belangengroepen van allerlei allooi. Een goed voorbeeld is “Eandis is van jou en mij (en niet van de Chinezen)”. Eenheid creëren tegen een gemeenschappelijke vijand.
De tegenstanders van samenwerking hebben een pyrrusoverwinning behaald, maar Vlaanderen/België zal een prijs moeten betalen in de vorm van een hogere kostprijs voor toekomstige welvaart. Die hogere kostprijs versnelt het economisch verval zodat samenwerking in de toekomst noodzakelijk wordt. Ook België zal een aanvraag indienen om toe te treden tot de AIIB, zoals Canada onlangs heeft gedaan: voor samenwerking. Anders worden de dappersten aller Galliërs economisch in de pan gehakt… niet door de Chinezen, maar door de omringende landen.
De zinnen van Lok klinken mooi. Op 4 oktober hield Ashton Carter (minister van Defensie in de VS) een speech met als kern:
Every one of these new weapons and upgrades is geared to fighting a war with China, premised on the Pentagon’s AirSea Battle strategy—a massive missile and air assault on the Chinese mainland supplemented by a crippling naval blockade.
We hebben niet te maken met gelijkwaardige opvattingen die ooit bij elkaar komen. Wanneer China blijft groeien en winnen, hebben de VS geen andere keuze. Het westers systeem is de ziekte die de armoede in de wereld brengt en als een land zich opricht, weet het Westen hoe ‘we’ het zullen aanpakken. Maak e daarover geen illusie. Het Westen gebruikt de wapens om een ongehoorzaam land of de de Aarde te vernietigen
Behalve dat de VS in zo’n situatie China zou willen vernietigen, zou de VS dat ook lukken. Hangt dat ook niet af van de tijd. Amerika wordt(financieel) zwakker, China sterker. Moeten ze wel snel zijn.
Het gaat vooral om de mentaliteit waarmee het Westen opkomende landen benadert. Europa en zijn offshoots kunnen alleen functioneren wanneer zij bij andere landen het surplus daar weghalen. Wanneer dat niet lukt, hebben zij een overkill aan geweld.
De opkomst van China luidt het einde in van het westers kapitalisme. Er komt met China een systeem dat beter is en meer rendement levert dan waartoe het Westen in staat is. Alle westerse financiers weten dat hun glorietijd voorbij is als China de economische en financiele wereldleider wordt. Hoe kun je dat voorkomen: niet met geld, want dat zit in China. Dus blijft alleen het geweld over. Dat heeft het Westen in overvloed en zij gebruiken het. Dat is het probleem. China kan deze westerse shit voorkomen door een nieuwe generatie ruimtewapens uit te vinden. Het land heeft het geld en de intelligentie om dat te doen en dan het Westen volledig te ontwapenen.
“China kan deze westerse shit voorkomen door een nieuwe generatie ruimtewapens uit te vinden. Het land heeft het geld en de intelligentie om dat te doen en dan het Westen volledig te ontwapenen.”
Dus de Boze Rode Draak is geen fabeltje?
@Huub
De opinie gaat over de Boze Rode Draak op economisch vlak.
Op militair vlak kan en zal China terugslaan als het wordt aangevallen: als reactie op agressie.
Het ontwapenen van het Westen kan ook vrijwillig gebeuren: zie de nieuwe wending in de Filipijnen. Dit is wanneer de kosten van bewapening de gepercipieerde winst overstijgen. Dan heeft agressie of bewapening weinig tot geen zin meer.
@Huub
Ik ben van mening dat de communistische partij van China de wereld niet wil overheersen. In die zin blijft ik erbij: de Boze Rode Draak is een fabeldier.
@Rob, @Lok
Verder vermoed ik, met alle respect, dat de Chinese leiders een wat positievere analyse van de machtsverhoudingen in de wereld maken en een vrij optimistische toekomstvisie huldigen. Ik denk dat zij zich inderdaad over sommige westerse politici geen illusies maken en zelfs op het ergste willen voorbereid zijn. Maar anderzijds streeft de partij nog altijd oprecht de doelstelling na waarvoor zij ooit is opgericht: van China een socialistisch land maken. Vrede is zowel voorwaarde als resultaat van een geslaagd socialisme. Chinese communisten willen burgers en politici in Europa en de VS overtuigen dat ook zij belang hebben bij economische samenwerking en vrede. Hopelijk slagen zij daar (op tijd) in.
@Dirk
Ik weet niet of onze meningen (veel) van elkaar verschillen. De positieve analyse is al gemaakt. Ik heb de realistische kant benadrukt. Beiden zijn nodig. Niet iedereen is te overtuigen louter door een optimistische toekomstvisie. Dan heb je het realisme nodig dat hen dwingt te veranderen in eigen belang.
Er is een Chinees gezegde “害人之心不可有 防人之心不可无 One shouldn’t have the heart to harm others, but must be vigilant so as not to be harmed”. De Rode Boze Draak is volgens het eerste deel inderdaad een fabeldier, maar het tweede deel leert ons dat we realistisch moeten zijn over bedoelingen van sommigen. De Chinese duif benadrukt het eerste en de havik het tweede deel zonder elkaar ten gronde tegen te spreken. Als enkel geluisterd wordt naar de havik, kan dit soms bedreigend overkomen. Daarom is het essentieel om beide delen samen te lezen en een evenwicht te zoeken tussen optimisme en realisme.