BARRY SAUTMAN en YAN HAIRONG (opinie)
China zou andere staten in een schuldenval lokken. Twee professoren uit Hongkong schrijven een boek over dat verhaal. Zij leggen het verband met de racistische fantasie over het Gele Gevaar. Het onderstaande opiniestuk is een voorproefje van hun boek.
De Amerikaanse leiders bedenken over China allerlei samenzweringstheorieën.
Christopher Wray, de directeur van het Federal Bureau of Investigation (de FBI), heeft gezegd dat er van China en de Chinezen een bedreiging uitgaat, niet alleen vanwege ‘de hele Chinese regering’, maar vanwege ‘de hele Chinese maatschappij’.
Hambantota, het voorbeeld van de ‘schuldenval’
Media nemen aan dat het meest verspreide verhaal over ‘China en de ontwikkelingslanden’ correct is. Zij geloven dat China leningen voor infrastructuurprojecten verstrekt, in de wetenschap dat die niet kunnen worden terugbetaald. Zo zouden de Chinezen de hand kunnen leggen op waardevolle activa van de staten die bij hen lenen. Het schoolvoorbeeld is een haven in Sri Lanka, Hambantota International Port (HIP) die is aangelegd door de Chinezen. Chinese bedrijven hebben daar ook spoorwegen, wegen, elektrische centrales enz. gebouwd en gefinancierd.
Het verhaal gaat dat de regering van Sri Lanka (GoSL) de leningen van China voor de HIP niet kon terugbetalen. Men beweert dat Sri Lanka daardoor gedwongen was om de haven te leasen aan China, dat zijn zinnen erop zou gezet hebben om daar een marinebasis te vestigen.
Beslaglegging?
De Amerikaanse consultants van Rhodium Group vonden in de hele wereld maar één geval van ‘beslaglegging op middelen’ en dat was de HIP in Sri Lanka. Interviews in dat land hebben ons echter geleerd dat er zelfs in dat geval niet in het minst sprake is van een schuldenval.
De leasing van de Hambantota International Port aan China Merchant Ports (CMPorts) uit Hongkong en aan de Havenautoriteit van Sri Lanka, de Sri Lanka Port Authority (SLPA), was het resultaat van onderhandelingen in 2016-2017. De betaling van de hoofdsom en de interest bedroeg op dat moment niet meer dan ongeveer 1,5% van de terugbetalingsverplichtingen van Sri Lanka aan andere landen. De SLPA had op tijd betaald, met inkomsten uit de haven van Colombo, de commerciële hoofdstad van Sri Lanka. In Colombo port ligt ook een container terminal, met succes beheerd door China Merchant Ports.
Buitenlandse schulden van Sri Lanka
Sri Lanka heeft slechts voor 9 tot 15% van al zijn buitenlandse schulden terugbetalingsverplichtingen aan China. De andere schulden komen voort uit leningen tegen hoge interesten, verstrekt door commerciële banken (meestal van westerse landen). De buitenlandse schuld van Sri Lanka bestaat voor ongeveer de helft uit internationale staatsobligaties, waarvan twee derde in het bezit zijn van Amerikanen en slechts 8% in het bezit van Aziaten.
Op internationale staatsobligaties moet Sri Lanka interesten betalen van gemiddeld 6,3% en doorgaans moet het land de hoofdsom volledig terugbetalen binnen de zeven jaar. Helemaal anders gaat het met de leningen toegekend door de Chinese staat. Voor meer dan twee derde van de waarde daarvan tussen 2001 en 2017 verstrekt aan Sri Lanka, moet dat land 2% interest betalen over een periode van 20 jaar. Dat was ook het geval voor twee derde van de leningen voor Hambantota International Port. De talrijke berichten, onder meer in een belangrijke Britse krant, dat ‘de regering van Sri Lanka met een leasing van 99 jaar schriftelijk afstand heeft gedaan van HIP, omdat ze een Chinese lening tegen een interest van 6,3% niet kon afbetalen’ zijn onjuist.
De ironie wil dat als Sri Lanka door schulden geplaagd wordt, dat eerder te wijten is aan Amerikaanse en andere westerse instellingen dan aan hun Chinese tegenhangers. Toch is Sri Lanka nog nooit in gebreke gebleven wat de terugbetaling van leningen betreft. In interviews hebben een vroegere en de huidige gouverneur van de Centrale Bank ons dat verzekerd. Volgens onze gesprekspartners heeft het land nog nooit om een herschikking van een buitenlandse schuld gevraagd.
Leasing
De leasing van Hambantota International Port (HIP) was niet het gevolg van de onmogelijkheid om de leningen voor HIP of voor Chinese leningen in het algemeen terug te betalen. Bovendien was het geen omzetting van schuldvorderingen in kapitaal, waarbij meestal het eigendom van activa in andere handen overgaat als terugbetaling voor een bepaalde schuld. De regering van Sri Lanka bezit de haven van Hambantota nog altijd. De Sri Lankaanse regering heeft het geld dat ze ontving voor de leasing van de haven gebruikt, niet om schulden voor de haven af te betalen, maar om duurdere leningen te kunnen aflossen, meestal leningen van westerse leners.
Basis
Er is geen Chinese militaire basis in Hambantota. Sri Lanka zorgt zoals altijd voor de beveiliging van de haven. Het marine-onderdeel van het zuiden van het land is gelegerd in Hambantota. In werkelijkheid hebben de Verenigde Staten – dat 800 marinebasissen heeft over de hele wereld, tegenover China met zijn ene basis in Djibouti – een veel sterkere militaire band met Sri Lanka dan China. De terroristische bomexplosies op paaszondag vielen bijvoorbeeld samen met een marineoefening van de VS samen met Sri Lanka vlak bij Hambantota.
Het Gele Gevaar
De beweringen van de Amerikaanse regering over schuldenvallen en andere roofzuchtige kanten van het Chinese beleid zijn de recentste oprispingen van het geloof in het Gele Gevaar. Volgens racistische opvattingen heeft er altijd al een Chinese samenzwering bestaan om de westerse heerschappij over de wereld omver te gooien en zelf de macht over de wereld te veroveren. Dat zouden de Chinezen willen klaarspelen door te infiltreren, te corrumperen, te infecteren en te vervuilen, maar vooral door anderen een verslaving te bezorgen.
Opium
De mythe over het Gele Gevaar die tot 50 jaar geleden in zwang was ontstond 150 jaar geleden en barstte van huiveringwekkende verhalen over Chinezen die met opium de westerse maatschappij wilden ondermijnen. En dit terwijl tegelijkertijd Britse en Amerikaanse kooplui ondersteund met kanonneerboten juist opium verkochten aan miljoenen Chinezen, hen zo tot verslaafden maakten en zorgden voor de algemene verzwakking van China. Amerikaanse politici hebben het nog steeds over Chinezen die verantwoordelijk zouden zijn voor de verslaving van Amerikanen aan de opioïde fentanyl, daarbij de eigen binnenlandse drugsproductie in de VS negerend, die overal in de hele wereld wordt geleverd.
Leningen, de nieuwste drug
De ‘Chinese schuldenval’ is een metafoor voor het verslavingsverhaal. China zou in ontwikkelingslanden een gewenning aan schuld creëren. De topdiplomaat voor Afrika van de regering Obama zei bijvoorbeeld dat de Chinese leningen ‘de metamfetamine’ zijn ‘van de infrastructuur- financiering: uiterst verslavend, gemakkelijk verkrijgbaar en met op de lange termijn negatieve effecten die veel zwaarder doorwegen dan een tijdelijke roes. Dit zie je vooral in de landen van Sub-Sahara-Afrika.’
Buitenlandse actriviteiten
Het is heel wel mogelijk om Chinese firma’s in het buitenland te beschuldigen van uitbuiting van arbeid en natuurlijke rijkdommen. Er zijn voorbeelden van roof en milieuvervuiling. Dat soort wanpraktijken is echter ook gemeengoed onder de meeste investeerders, zowel de buitenlandse als de lokale, en ze komen speciaal voor in ontwikkelingslanden.
En dan nog, in tegenstelling tot illegale drugs of de schuldenval in derdewereldlanden die zoveel aandacht kreeg 30 à 40 jaar geleden, en die voortkwam uit het Westen en uit de corruptie ter plaatse, zijn de meeste Chinese leningen nuttig. Ze hebben een infrastructuur gefinancierd die heeft gezorgd voor een goedkopere ontwikkeling van industrie en handel.
Er is geen enkel land dat afstand heeft moeten doen van waardevolle activa of dat een deel van zijn soevereiniteit heeft moeten inleveren voor de aflossing van Chinese infrastructuurleningen. Er is geen Chinees complot om de wereld te veroveren. De media moeten ophouden met het napraten van die politiek geïnspireerde samenzweringstheorie over het Gele Gevaar.
Dr. Barry Sautman en Dr. Yan Hairong zijn gereputeerde academici uit Hongkong. Zij werken vaak samen.
Barry Sautman doceert en doet onderzoek aan de Hong Kong University of Science & Technology. Yan Hairong is van de Hong Kong Polytechnic University.
Zij zijn bijna klaar met een boek over de zogenaamde ‘Chinese Debt Trap’.
Dr. Sautman heeft daar vorige week een presentatie over gegeven bij de Young China Watchers in Brussel. Hij spreekt aanstaande vrijdag – via teleconferencing – op de tweedaagse conferentie China’s Future: Domestic and International Contradictions and Challenges , eveneens in Brussel. Sautman en Yan publiceren over hun boek binnenkort ook een paper in een wetenschappelijk tijdschrift. Van het bovenstaande stuk verscheen een versie in de South China Morning Post op 6 mei jl.
