Spreekt Chinees eten u aan? Mooi; geniet ervan. Echter, wees voorzichtig eraan toe te voegen dat u de ‘Chinese cuisine’ kent. Een land zo groot en divers als China kent uiteraard niet één enkele cuisine. Mensen die veel door China reizen hebben de gelegenheid iets van die diversiteit te kunnen proeven, maar ook dat is beperkt. Dit is de eerste bespreking van een streek in een reeks artikelen over regionale cuisines in China: het Noordoosten.
De locatie van de regio; kaart van de auteur.
Het Noordoosten
Dongbei, zoals het in het Mandarijn heet, is een van de grensregio’s van China. Het wordt gevormd door de provincies Heilongjiang, Jilin en Liaoning en de Autonome Regio Binnen Mongolië. In het noorden heeft het een lange grens met Mongolië en Rusland en in het oosten met Noord-Korea. De regio kent een groot aantal etnische minderheden met Mongolen en Koreanen als de grootste. De winters zijn lang en koud. Vlak na de stichting van de VRC was het een van China’s belangrijkste industriële regio’s met veel zware industrie. Na de economische hervormingen bleef het aanvankelijk achter en stond het lang bekend als juist een van de armere regio’s. Dat is inmiddels ten goede gekeerd en de ontwikkeling van de voedingsindustrie speelt daarin een centrale rol.
Landbouw en veeteelt
Het Noordoosten is een belangrijke producent van basisvoedsel zoals mais en sojabonen. Vooral Heilongjiang is een van de graanschuren van China. Het is ook een traditionele zuivelregio. Han Chinezen consumeerden van oudsher weinig zuivel, maar veel van de etnische groepen in het Noordoosten wel, met name de Mongolen. De nummers 1 en 2 in de Chinese zuivelindustrie, Yili en Mengniu, hebben hun hoofdkwartier in Huhhot, de hoofdstad van Binnen Mongolië. Huhhot staat in China dan ook bekend als ‘de zuivelhoofdstad van China’. Wandashan (Heilongjiang) is ook een grote speler in die markt. Als afgeleide van de zuivelindustrie is het Noordoosten ook een belangrijke leverancier van rund- en lamsvlees. De vele rivieren leveren vis. De snoek en de steur zijn de meest representatieve vissen voor de regio.
Russische invloed
De hoofdstad van Heilongjiang, Harbin, is een belangrijk centrum van de regionale voedingsindustrie. Harbin was in feite al eind negentiende eeuw door Russen gesticht en na de Russisch revolutie emigreerden meer dan 100.000 Russen naar deze stad. Deze bleven daar tot na het eind van de Tweede Wereldoorlog. Brood werd een belangrijk hoofdvoedsel in Harbin; in het lokale dialect aangeduid als lieba, afgeleid van het Russische woord voor brood: hljeb. De Russen vertrokken, maar de lieba bleef en is nu ook populair bij veel inwoners van Beijing. Een product met eenzelfde geschiedenis zijn de ‘Russische worsten’ uit Harbin. Ook de aardappel is een traditioneel voedsel in het Noordoosten, dat pas de laatste jaren in heel China terrein wint. Binnen Mongolië is de belangrijkste aardappelregio in China.
Buitenlandse investering
De beschikbaarheid van grondstoffen is ook terug te zien in de buitenlandse investeringen in deze regio, inclusief een aantal grote namen. Een van de oudste buitenlandse investeringen in de Chinese levensmiddelindustrie is het zuivelbedrijf van Nestlé in Acheng, nabij Harbin. Deze stamt van eind jaren tachtig en is nog steeds operationeel.
Scouts van fritesmaker McCain ontdekten dat veel gebieden in het Noordoosten bij uitstek geschikt waren voor de teelt van aardappelrassen voor de productie van frites. McCain heeft in 2004, opnieuw nabij Harbin, een enorme fritesfabriek opgezet. De vraag naar frites is groot en nog altijd stijgend in heel China. De komst van multinationals als McCain heeft Chinese aardappeltelers en verwerkers in Binnen Mongolië gestimuleerd ook in de productie van frites te investeren.
Cuisine
De mensen uit het Noordoosten staan als bekend grote eters. Ze hebben door het koude klimaat een hogere behoefte aan calorieën dan gemiddeld. Een typische portie van eenzelfde gerecht is in een noordoostelijk restaurant aanzienlijk groter dan elders in China. Ze eten graag stoofpotten, het liefst geserveerd met een brandend vuur onder de pot. Ook dit is typisch voor een koud klimaat. Vlees en vis mogen bij geen enkele maaltijd ontbreken en vormen in feite het hoofdvoedsel. Een maaltijd zonder rijst of noedels is daar heel normaal; wel vaak met aardappels, maar die worden nog altijd meer als groente dan als hoofdvoedsel gezien. Ik heb meerdere malen met vrienden uit het Noordoosten gegeten en gezien hoe zij de stukken vlees uit een pot ‘zuurkool met rundvlees’ visten en vervolgens de obers vroegen extra vlees toe te voegen. Zij drinken graag de sterke baijiu bij die vleesgerechten. Noordoosterlingen zijn notoire drinkers. Harbin Bier mag dan een van de oudere Chinese bieren zijn, baijiu is nog steeds hun favoriete drank.
Je hoeft niet per se naar de regio om deze cuisine te proeven. In de meeste grote steden, met name Beijing, zijn er voldoende gespecialiseerde restaurants. Vraag je vrienden of reisleider maar om dongbeicai (toeng pei tsai).
Bron: eigen onderzoek en ervaring van de auteur.
