De stedelijke ontwikkeling van Urumqi

Urumqi waarvan de oppervlakte in 1949 nauwelijks 10 km2 groot was, telt nu  meer dan 10.000 km2 bebouwde oppervlakte met 3 miljoen inwoners waarvan een kwart behoort tot de talrijke minderheden. In dit artikel proberen we na te gaan hoe de ontwikkeling van deze stad verliep die zich wil ontpoppen als de hoofdstad van Centraal-Azië. Hierbij moeten 4 verschillende fasen worden onderkend.

Maquette van de stad vroeger

Hoe Urumqi er in 1949 uitzag, wordt goed weergegeven door A Doak Barnett die Urumqi bezocht in 1948. Toen waren er weinig tekenen te bespeuren van de twintigste eeuw. Het was een grote bruisende stoffige stad die hoofdzakelijk bestond uit gebouwen, winkels zowel als huizen van een verdieping, De bevolking werd op 100.000 geraamd. Zowel de Han als de Oeigoeren waren traditioneel gekleed naast de kleurige Kazachen die op hun paard de stad doorkruisten. Op de niet geplaveide straten reden weinig  moderne voertuigen op enkele vrachtwagens na. Het verkeer bestond grotendeels uit paardenkarren en Kazachen te paard. Een paar grind- en zandwegen verbonden de stad met de grote oases verspreid over de provincie. Het enige modern transportmiddel was een occasioneel vliegtuig, een spoorweg was er niet. Kortom Urumqi had alles van een typische stad uit Centraal-Azië, maar leek niet op een Chinese stad.
Urumqi is er vooral de laatste 25 jaar op vooruit gegaan, maar tijdens de de ontwikkeling van de stad vallen 4 periodes te onderkennen. Het jaarinkomen van de bewoner die in 1950 152 RMB verdiende, loopt nu op tot 70.428 RMB. Het is wel zo dat de Han bevolking al drie kwart van het totaal van 3 miljoen bewoners uitmaakt. De stad valt rechtstreeks onder het bestuur van Xinjiang en wordt onderverdeeld in zeven stedelijke districten en een ruraal kanton. De regering erkende in 1992 en 1984 de 2 speciale zones, respectievelijk de Urumqi High-tech Industrial Development Zone (HDZ) en de Urumqi Economic and Technological Development Zone. De burgemeester moet een Oeigoer zijn en de helft van het stadsbestuur is afkomstig uit de minderheden.

4 perioden

Oude station uit 1962

Tussen 1949 en 1964 ontving Urumqi 15 miljard RMB voor zijn ontwikkeling die gestaag vorderde. Het brp groeide van 76 miljoen in 1952 tot 284 miljoen in 1965. Tussen 1952 en 1954 rezen grote fabrieken uit de grond zoals Bayi Steel Corporation, Shiyue Automobile Repair Plant, de Liudaowan Mines en de Qiyi Cotton Mill. De industrialisering trok werkers aan en de tewerkstelling groeide gedurende deze periode van 47.177 tot 249.180. Het eerste spoorwegstation met de verbinding tussen Urumqi en Lanzhou opende in 1962. Jaarlijks breidde de stad met meer dan 9 % uit en de bebouwde oppervlakte verviervoudigde. De bevolking groeide 5,8 maal: van 107.710 in 1949 tot 626.242 in 1965 waarvan toen al drie kwart Han waren. Het aantal (Han)migranten bedroeg 89.508 in 1954 en 68.075 in 1965. De tweede periode tijdens de culturele revolutie was een periode van stagnatie: het brp verhoogde maar van 433 miljoen in 1966 tot 862 miljoen in 1978. Het aandeel van de nijverheid daalde zelfs van 57 % naar 44%. Hoewel de bebouwde oppervlakte jaarlijks steeg met 20 km2, gebeurde dit onordentelijk en verspreid. Rond 1978 bereikte de stad een miljoen inwoners nadat de jeugd die naar het platteland gestuurd werd, naar de stad terug kwam.

Station tussen 1987 en 2002

De derde periode tussen 1979 en 1990 liet een langzame ontwikkeling zien. Het brp dat in 1979 938 miljoen bedroeg, steeg tot 6345 miljoen in 1990. Het stadsbestuur begon zwaar te investeren in infrastructuur zoals in de grote projecten waarbij de Urumqi Steel Corporation, Heavy Machine Factory en het Thermoelectric House. Tussen 1979 en 1990 werd meer dan 60 miljard geïnvesteerd in infrastructuur om moderne systemen van transport, communicatie en waterzuivering te bouwen. Eigenlijk was de ruimtelijke planning tijdens deze periode gericht gericht op het bevorderen van de economische groei. Vooral in het Dongshan district groeide de nijverheid snel tot een modern nijverheidssysteem met metallurgie, petroleum, textiel, engineering en chemische industrie. De traditionele centra van de stad die zich langs de Zhongshan weg en het Grote en kleine kruispunt bevinden, bereikten hun verzadigingspunt. Het vierde master plan uit 1985 verdeelde de stad in 10 gebieden om een einde te maken aan de ongeordende uitbreiding uit de vorige periode. Door  invulbouw breidde de stad jaarlijks maar met 1,57% uit. Het plan voorzag dat hightech zou ontwikkeld worden in het district Xinshi. Het stedelijk landschap liet een sterk verschil zien tussen het welvarend gedeelte rond de Zhongshan weg en het Grote en kleine Kruispunt en gedeelten in verval zoals de Shanxi Alleyway en Two Bridge  Na 1990 en vooral na de “Go West”-strategie bereikte de groei een hoog tempo .

Huidig station vanaf 2003

Van 1990 tot 2008 groeide het brp met 15,6 % jaarlijks en het inkomen per hoofd verachtvoudigde. De secundaire sector nam weer 56 % in en de toegevoegde waarde ervan groeide van 3 miljard in 1990 tot 42 miljard in 2008. Energie werd de voornaamste driver, maar het eigen energieverbruik overtrof de productie zodat Xinjiang na 1995 petroleum moest invoeren. Xinjiang heeft een aanzienlijke steenkool voorraad en potentieel aan petroleum en aardgas. Via pijplijnen wordt olie ingevoerd uit Kazachstan en gas uit Turkmenistan en Rusland. Xinjiang is de doorvoerweg bij uitstek van deze pijplijnen naar de Chinese oostkust. Urumqi werd de deur die China verbond met Centraal Azië en de stad speelde hier op in door een reeks ringwegen te bouwen, luchthaven, snelwegen en spoorwegen met als laatste in de reeks de metro en het nieuwe SST-station. Naast transport knooppunt fungeert Urumqi ook als handels-en toeristisch centrum. In 2014 voerde de stad voor $ 7,126 miljard uit en importeerde voor $ 1,067 miljard.
De laatste jaren is de tertiaire sector aan een remonte toe en die vertegenwoordigde in 2014 al 62 % van het brp. De bevolking groeide vooral aan in het Xinshi- en het Dongshan district en om dit ordentelijk te plannen vaardigde de stad in 1998 een plan uit volgens het ‘poly centrisch groepsmodel’: de verdere groei in de oude stad werd gecontroleerd, de ontwikkeling van andere districten aangemoedigd en het ongeordende grondgebruik en wat scheef gegroeid was, werd gecorrigeerd. Toch bleef het grondgebruik nog te weinig compact. Het nieuwste ruimtelijk vijfjarenplan dat loopt tot 2020 en door de regering werd goedgekeurd, plaatst hierover de puntjes op de i.

Milieu

Ligging Urumqi tussen woestijn en bergtoppen

Urumqi zit geografisch wel in een moeilijke positie met besneeuwde bergtoppen in het zuiden en half dorre gebieden in het noorden. Een uitweg zou het noorden zijn, maar precies daar bevinden zich gebieden voor graangewassen die beschermd worden wegens hun hoge opbrengst. In augustus 2007 werd de stad Miquan die voordien deel uitmaakte van Changji deel van Urumqi en het werd Midong district genoemd.  Het district heeft een oppervlakte van 3407 km2 en is groter dan het stadscentrum. Er liggen verschillende plannen waarin de overheid door de ontwikkeling van de petro-industrie in Midong het centrum van de stedelijke nijverheid maken.
De milieuproblemen zijn wel ernstig en de stad kent een water tekort. Het water komt immers van ontdooide gletsjers uit de bergen en van de rivieren in de regio is er welgeteld 1 die niet opdroogt en via Rusland in de zee uitmondt. Urumqi was eens een van de 10 meest vervuilde steden in China en de sneeuw was er al na 1 dag zwart. Door de inspanningen van ex-burgemeester Nur Bekri is het milieu er al behoorlijk beter aan toe en de personen die in het stadscentrum nog een maskertje dragen, zijn eerder marginaal. De stadsverwarming schakelde grotendeels over van steenkool op aardgas. Resultaat is dat Urumqi in 2014 in de top 10 stond van ecologische en plezierige steden in China. Verwacht wordt dat de huidige bevolking van meer dan 3 miljoen tegen 2020 aangroeit tot 4,8 miljoen en dat de bebouwde grondoppervlakte tegen 2034 verdubbelt tot 210 miljoen m2. Enkel in 2013 werd voor 10 miljoen m2 bijgebouwd en dat is zowat het equivalent van de helft van appartementsvoorraad in Duitsland. De stad heeft de afgelopen 5 jaar 300 miljard yuan uitgetrokken voor de opruiming van de sloppenbuurten en om woningen te bouwen die tegen aardbevingen bestand zijn.

Vervuiler tegen de vlakte; bemerk de bouwkranen

De hoeveelheid aan nijverheidsafval verdubbelde tussen 2008 en 2011 terwijl het stedelijk afval met 13 %  aangroeide. De stadsbussen die tot 5 jaar geleden nog van een oudere en vervuilende generatie waren, zijn vervangen door gloednieuwe minder vervuilende. Urumqi telt ook al verschillende BRT(Bus rapid transit) snelle buslijnen. De regionale hoofdstad is door 3 nationale autosnelwegen verbonden: de N 216 loopt door de gehele regio, N 216 gaat naar Shanghai en de N 314 loopt tot de grens met Pakistan. Het treinstation heeft treinen naar Kashgar in het zuiden, naar Kazakhstan en Europa in het westen en naar Beijing in het oosten. Het nieuwe SST-station dat zowat klaar is, maakt deel uit van een zone van 8,7 km2 die zich 20 km buiten het stadscentrum bevindt en waarin al 1270 miljard yuan werd in geïnvesteerd.

Nieuwe SST-station

De functie van transport hub zal nog groter worden wanneer de spoorwegen tussen Pakistan en China en die tussen China, Kirgizië en Oezbekistan zullen afgewerkt zijn. Ook een  containercentrum voor spoorwegverkeer wordt uitgebouwd. De haven van Duisburg en de Urumqi Economic and Technological Development Zone (UETDZ) bouwen immers samen een handels- en logistieke zone  uit waarvan de kern 2,2 km2 beslaat. Ondertussen behandelden de Xinjiang havens die in 2009 20 miljoen ton vracht omsloegen er in 2014 46 miljoen ton. Deze brugfunctie komt ook tot uiting in de organisatie van de China-Eurasia Expo die in september aan de vijfde editie toe is. Hoewel de expo-oppervlakte dit jaar verdubbelde, is er nog te weinig plaats om aan alle aanvragen tegemoet te komen. De directe investeringen in de landen van de nieuwe zijderoute bedroegen $ 14 miljard in 2015, aldus assistent minister voor handel Tong Daochi.
Voor de toekomst wil Xinjiang een regionaal centrum worden voor transport, logistiek, geneeskunde, diensten, financiën naast wetenschap en cultuur. Dat Xinjiang zich wil opwerpen als een energie hub zal niemand verwonderen: ’s werelds grootste producent van windmolens Goldwind is er ontstaan en de de Taklamakan woestijn bevat naar schatting 8 miljard ton petroleum en 10.000 miljard m3 aardgas.  Wat geneeskunde in het rijtje van prioriteiten komt doen, is op het eerste gezicht minder duidelijk. Naar verluidt ligt de kwaliteit van de geneeskundige verzorging in Xinjiang hoger dan in de landen van Centraal-Azië en daarom kwamen in 2015 1500 personen uit de buurlanden naar Xinjiang voor geneeskundige verzorging. Omdat de auteur van dit artikel met een bloedneus in het Eerste ziekenhuis te Kashgar terecht kwam, kan hij getuigen dat het hospitaal dat voordien door ooggetuigen als een ‘rattengat’ werd afgeschilderd nu in moderne lokalen verzorging verstrekt die evenwaardig is aan deze in een doorsnee westers ziekenhuis. Dus wordt medisch toerisme ook gepromoot.

Panorama Urumqi nu vanuit park van de rode heuvel

Bronnen:
A.Doak Barnett, China’s Far West, Four Decades of Change, Westview Press, 1993
Wen Dong & Xiaolei Zhang, Urumqi City Profile in Cities, 28 (2011) p 115–125
HKTDC Research;  China Briefing;  http://recasturumqi.azurewebsites.net
Chinasquare: tags Urumqi & Xinjiang; Wikipedia
http://www.urumqidrc.gov.cn/index.html
Foto’s: farwestchina.com