De totstandkoming van de socialistische markteconomie

Dit artikel van Zeng Peiyan werd in 2012 gepubliceerd in de Engelstalige uitgave van Qiushi, het theoretisch magazine van het Centraal Comité v.d. CPC. Het geeft een historisch overzicht en schept op een aantal punten klaarheid (wat is soc. markteconomie? wat zijn de principes achter de hervormingen? ziet de CPC dit als een bijdrage aan het marxisme?). De auteur is een vooraanstaand economist in de CPC. Het is nodig over dit onderwerp de stem van China zelf ook te horen. Zoals altijd: publicatie van dit soort teksten betekent niet dat Chinasquare.be de inhoud ervan helemaal onderschrijft. Debat over en met de meningen in de tekst is welkom.
Dit jaar is het twintig jaar geleden dat de CPC het besluit nam om een socialistische markteconomie te vestigen, als doel van de economische hervormingen in China. Sinds China begonnen is met het beleid van hervormingen en openheid heeft het met succes de planeconomie omgevormd tot een socialistische markteconomie. We staan voor een nieuw begin, dus het is van groot belang om terug te kijken op het geweldige proces, de schitterende resultaten en de waardevolle ervaringen van onze hervormingen gericht op de markteconomie. Zo kunnen we het beleid van hervormingen en openheid verder uitdiepen, de ontwikkeling op wetenschappelijke basis stimuleren. Zo verhogen we ook onze kansen om nog meer overwinningen te behalen bij ons streven om een op alle terreinen redelijk welvarende maatschappij tot stand te brengen en om de zaak van het socialisme met Chinese kenmerken uitzicht te bieden op nieuwe horizonten.

 I

De ontwikkeling van een markteconomie onder het socialisme is een ongekende, enorme onderneming en een keuze die noodzakelijk was voor de ontwikkeling van het socialisme met Chinese kenmerken. Na de stichting van de Volksrepubliek China in 1949 heeft China vele jaren lang gewerkt met een planeconomie. De nadelen van de planeconomie werden echter uiteindelijk duidelijk zichtbaar in de loop van de praktische toepassing. De planeconomie bleek aantoonbaar steeds minder geschikt om de productiekrachten tot ontwikkeling te brengen en daarom werd het dringend nodig om het economische systeem te hervormen. De vestiging en verbetering van de socialistische markteconomie was een proces waarbij met grote inspanningen theoretisch en praktisch onderzoek werd verricht.
We doorliepen een fase van theoretische en praktische verkenningen tussen het Derde Plenum van het 11e Centraal Comité van de Communistische Partij van China in 1978 en het 14e Nationale Congres van de CPC in 1992. Hierna viel de beslissing om te stellen dat het doel van de economische hervormingen de creatie van een socialistische markteconomie is. Toen er eenmaal besloten was een beleid van hervormingen en openheid te voeren werd de hervorming van de economie begonnen op het platteland, de zwakste schakel in de planeconomie. De hervormingen concentreerden er zich op het instellen van een systeem om landbouwgrond per contract toe te kennen aan landbouwers en hun gezin, waarbij er beloning naar opbrengst zou zijn. Vervolgens begonnen er economische hervormingen in de stedelijke gebieden, gericht op de versterking van de staatsbedrijven en de uitbreiding van hun middelen tot besluitvorming. In 1982 ontwikkelde het 12e Nationale Congres van de CPC het beleid om ‘de hoofdrol van de planeconomie te handhaven en tegelijk ruimte te geven aan de krachten van de markt om een aanvullende rol te spelen bij de beheer van de economie.’ Het was voor het eerst sinds het einde van de Culturele Revolutie dat de partij aan de markt een rol toekende in de nationale economie. In 1984 ontwikkelde het Derde Plenum van het 12e Centraal Comité van de CPC het beleid ‘om een geplande wareneconomie op basis van staatseigendom te creëren.’ Het 13^e Nationale Congres van de CPC in 1987 nam het beleid aan van ‘de instelling van een systeem waarbij markt en planning elkaar aanvullen’. Planning en markt zouden in de hele maatschappij werkzaam zijn en er zou een mechanisme komen om ‘de markt te laten regelen door de regering en te laten fungeren als richtsnoer voor de bedrijven.’ Tijdens het Vijfde Plenum van het 13^e Centraal Comité van de CPC in 1989 verduidelijkte de partij de oriëntatie van de Chinese economische hervormingen op de markt verder in de verklaring: ‘de essentie van de hervormingen is dat er geleidelijk een mechanisme voor economische activiteiten wordt ontwikkeld waarbij de planeconomie en de markt een geheel gaan vormen.’ In die periode werden er nog andere hervormingen doorgevoerd zoals de scheiding van eigendom en beheer in de staatsbedrijven en de invoering van een tweesporensysteem voor de prijsvorming van de waren. De reikwijdte van door de regering opgelegde planning werd geleidelijk verkleind om meer ruimte te maken voor als richtsnoer bedoelde planning en sturing door de markt. Het was niet langer alleen de overkoepelende nationale staat die ging over inkomsten en uitgaven van de belastingen, er kwam een systeem met afgebakende verantwoordelijkheden op dat gebied voor de centrale regering en de lokale regeringen. Bovendien kregen het beleid van economische openheid tegenover de buitenwereld en een hele reeks markthervormingen de nodige steun. Achtereenvolgens ging de markt spelen in de planning, in investeringen, grondstoffen en de distributie van graan en katoen. Tijdens zijn rondreis door het zuiden van het land in 1992 betoogde Deng Xiaoping: ‘de verhouding tussen de hoeveelheid planning en markt is niet het essentiële verschil tussen socialisme en kapitalisme. Planeconomie staat niet gelijk aan socialisme, want ook in het kapitalisme is er planning; een markeconomie is nog geen kapitalisme, want ook onder het socialisme heb je markten. Planning en markt zijn allebei middelen om de economische activiteiten te sturen.’ Deze belangrijke uitspraken verjoegen de twijfels die de mensen hadden over de markt. De uitleg van Deng doorbrak de knellende ideologische banden die de planeconomie ons lange tijd had opgelegd, hij legde de theoretische grondslag voor de hervormingen die nodig waren om een socialistische markteconomie te creëren.

De fundamentele structuur van de socialistische markteconomie werd opgebouwd in de tijd tussen het 14e Nationale Congres van de CPC in 1992 en het begin van de nieuwe eeuw. Voormalig secretaris-generaal Jiang Zemin stelde in zijn rapport voor het 14e congres duidelijk: ‘het doel van de economische hervormingen in China is de vestiging van een socialistische markteconomie.’ Hierna werd uitgelegd wat dit systeem in grote lijnen inhield en wat de voornaamste opdrachten bij de hervormingen waren. Er brak een nieuwe fase aan in de hervorming van de Chinese economie. Met het doel de socialistische markthervormingen nog meer te bevorderen nam het Derde Plenum van het 14e Centraal Comité in 1993 een beslissing aan die beschreven stond in het document met de titel ‘Beslissing van het Centraal Comité van de CPC betreffende een aantal kwesties aangaande de vestiging van een socialistische markteconomie’. Hierin werd de fundamentele structuur van de socialistische markteconomie in China duidelijk gedefinieerd.
Het 15^e Nationale Congres van de CPC ging nog een stap verder en maakte duidelijk wat tijdens het eerste stadium van het socialisme de grond van het economische systeem in China moest zijn en welke hervormingsplannen er in dat stadium op de agenda stonden. Zo effende het congres de weg voor een reeks grote doorbraken op het gebied van de economische hervormingen. De eerste belangrijke doorbraak was de vestiging van een modern ondernemingssysteem. De allesomvattende hervorming van de staatsbedrijven werd voortgezet op basis van de principes dat er duidelijkheid moest worden geschapen betreffende eigendom, rechten en verantwoordelijkheden, dat bestuur door de regering iets anders was dan beheer in de ondernemingen en dat het beheer op een wetenschappelijke manier moest verlopen. De openbare sector werd versterkt, maar ook in de niet-publieke sector, bestaande uit handelszaken in zelfstandige eigendom en particuliere bedrijven, werd er een snelle ontwikkeling zichtbaar. De tweede doorbraak was de intensievere ontwikkeling van de markt. Voor alle goederen en diensten die het voorwerp waren van concurrentie werden de prijzen vrijgemaakt; het tweesporenbeleid voor de prijsbepaling van de productiemiddelen werd geleidelijk opgeheven; er kwamen hervormingen gericht op marktwerking voor vastgoed en voor productiekrachten zoals kapitaal, arbeid, technologie en informatie; de omvang van de handel in goederen, diensten en kapitaalstromen nam geweldig toe; de regulerende rol die de markt speelde in de economische ontwikkeling werd veel duidelijker. De derde grote stap voorwaarts was de hervorming van de macro-economische regulering. Meer en meer ging die niet meer direct, maar indirect verlopen door de uitwerking van een regelgevend mechanisme waarbij fiscale en monetaire maatregelen deel gingen uitmaken van de planning. De vierde doorbraak was de constructie van een raamwerk voor een open economie. De economie ging steeds meer open voor de buitenwereld en zo begon China meer buitenlandse investeringen aan te trekken dan alle andere landen in ontwikkeling. In het systeem voor het beheer van de buitenlandse handel kregen ondernemingen uitgebreidere rechten om te importeren en te exporteren. Er kwam ook een hervorming van de monetaire handel met het buitenland die zorgde voor een sterke toename van de Chinese voorraden aan buitenlandse deviezen. Daar kwam ook nog de toetreding bij tot de Wereldhandelsorganisatie en de aanpassing aan de internationale regels. De procedure daarvoor bracht mee dat een groot aantal wetten, administratieve regels en ministeriële voorschriften werden opgesteld, geamendeerd en afgeschaft, om China te laten voldoen aan de voorwaarden van de markteconomie. Bovendien werd het aantal zaken dat een administratieve goedkeuring vereiste gestroomlijnd. De hervormingen geïntroduceerd in deze periode waren bevorderlijk voor de vorming van het grote raamwerk van de Chinese socialistische markteconomie.
Aan de Chinese socialistische markteconomie zijn voortdurend steeds meer verbeteringen aangebracht sinds het 16^e Nationale Congres van de Communistische Partij van China. In 2002 heeft het 16^e Nationale Congres van de Communistische Partij van China die verdere verbetering van de socialistische markteconomie duidelijk op de agenda gezet. Tijdens het Derde Plenum van het 16^e Centrale Comité van de CPC heeft secretaris-generaal Hu Jintao de doelstellingen en de belangrijkste opdrachten voor de verdieping van de hervormingen aangegeven. Ook werd toen de ‘Beslissing van het Centraal Comité van de CPC over een aantal Kwesties Aangaande de Verbetering van de Socialistische Markteconomie’ aangenomen. Er is het afgelopen decennium opnieuw vooruitgang geboekt op een aantal belangrijke terreinen en betreffende uiterst belangrijke aspecten van de hervormingen voor een socialistische markt. Wat de verbetering van de hoofdlijnen van het economische systeem betreft zijn er nog meer aanpassingen geweest aan de samenstelling en de structuur van de openbare sector en hebben we de invoering van aandelensystemen in staatsbedrijven sneller laten verlopen en gezorgd voor een betere institutionele begeleiding voor de ontwikkeling van de niet-publieke sector. Voor de vestiging van een modern marktsysteem hebben we de kapitaalmarkt nog meer geregeld en laten groeien, de prijsbepaling voor de productiekrachten onophoudelijk verfijnd en gezorgd voor een grotere bescherming van de intellectuele eigendomsrechten. Om de macro-economische regulering te versterken en te verbeteren hebben we een systeem ontworpen om zichtbare ontwikkelingen in de economie te voorzien en te volgen, steeds meer verbeteringen aangebracht in de instellingen voor het overmaken van betalingen en voor de overheidsfinanciën, het investeringssysteem nog meer hervormd, de omvorming bevorderd van commerciële banken in depositobanken en de functies van de overheid verder veranderd. Sociale voorzieningen en cultuurbeleid werden versterkt, er werd sneller werk gemaakt van het creëren en verstevigen van een sociaal vangnet en van het bevorderen van de dynamische, maar tegelijk gelijkmatige hervorming van de gezondheidszorg. De sociale instellingen voor cultuur, wetenschap, technologie en onderwijs ondergingen ook verder grondige wijzigingen.
       
                                                     II
Gedurende drie decennia van hervormingen hebben we een enorme vooruitgang gemaakt bij het vestigen en tot ontwikkeling brengen van een socialistische markteconomie. We hebben de productiekrachten vrijgemaakt en geweldig laten groeien en we hebben de wereld versteld laten staan door onze ongelooflijke prestaties op het gebied van economische en sociale ontwikkeling.
De grondslagen voor de economie in het eerste stadium van het socialisme zijn gelegd.
Voor de periode van de hervormingen en van openheid waren de overheersende eigendomsvormen in de Chinese economie de eigendom van het hele volk en de eigendom van collectieven. In de loop van het hervormingsproces hebben we stap voor stap een nieuw systeem geïnstalleerd: dat van de staatseigendom, die een overwegende rol speelt, met daarnaast diverse eigendomsvormen die de kans krijgen om zich te ontwikkelen. Wij hebben aanpassingen en verbeteringen in de eigendomsstructuur doorgevoerd teneinde te kunnen experimenteren met een veelvoud van manieren om het staatseigendom optimaal te laten functioneren. We hebben ons grote moeite getroost om een aandelensysteem op te zetten en het kapitaal dat niet van de overheid is te absorberen en te reguleren zodat we het geld van de staat functioneler kunnen inzetten en de overheid beter in staat stellen om de hele economie te sturen, er greep op te krijgen en ze aan te drijven. Bovendien hebben we een modern systeem van eigendom tot stand gebracht, waarmee we ervoor zorgen dat alle onderdelen van de markt gelijk zijn voor de wet en gelijke rechten op ontwikkeling genieten met tezelfdertijd een formeel ingestelde garantie dat alle eigendomsvormen op gelijke voet kunnen concurreren en groeien. We hebben getracht los te komen van het egalitarisme bij de inkomensverdeling en dus hebben we een systeem gecreëerd waarin de verdeling naar arbeid overheerst met daarnaast veelsoortige manieren van inkomensverdeling. Daarbij hebben we bepaalde regio’s en bepaalde mensen aangemoedigd om eerder rijk te worden dan anderen en op die manier de weg geëffend naar de welvaart voor allen.
De vitaliteit van de micro-economische onderdelen is opmerkelijk sterk toegenomen.
Er is geleidelijk een modern systeem voor bedrijfsvoering gekomen en de meeste staatsbedrijven zijn tot aandelenbedrijven omgevormd. De staatsbedrijven hebben nieuwe werkingsmechanismen aangenomen en in hun hoedanigheid van producenten en zaakvoerders zelf de verantwoordelijkheid op zich genomen voor hun eigen beslissingen bij het beheer, winsten en verlies, en bedrijfsrisico’s. Dit alles heeft de levenskracht van de staatsbedrijven duurzaam en sterk verhoogd. Er zijn nu weliswaar minder staatsbedrijven, maar de publieke sector is in zijn geheel economisch efficiënter geworden en is nu beter in staat om de economie te sturen en erop in te werken. De omvang van zijn bezittingen is voortdurend toegenomen. De niet-publieke sector, d.w.z. particuliere bedrijven en zelfstandigen, groeit snel en gestaag en werd een krachtige motor voor groei, werkgelegenheid en een welvarende markt. Uit de niet-publieke sector zijn ook grote bedrijven voortgekomen die onophoudelijk blijk geven van een steeds grotere dynamiek. De diversiteit aan onderdelen van de markt sluit aan op de vereisten die onverbrekelijk zijn verbonden met de ontwikkeling van de productiekrachten zoals die verloopt in de eerste fase van het socialisme. Tegen deze achtergrond komt er in China een groot aantal bedrijven op die mondiaal kunnen concurreren. Dit jaar stonden er in totaal 69 Chinese ondernemingen in de Fortune 500-lijst.
De markt kan zijn fundamentele rol bij de toewijzing van middelen spelen.
Dank zij het hervormingsproces heeft China nu een mechanisme waardoor het vooral de markt is die prijzen bepaalt. Er zijn geen verplichte plannen meer bij de productie van consumptiegoederen en bij die van de meeste productiegoederen. De prijzen voor meer dan 95% van goederen en diensten zijn nu onderworpen aan de markt. Er is nu een gelaagde markt voor consumptiegoederen en we zien snelle ontwikkelingen op de markten voor productiekrachten zoals arbeid, grond, kapitaal en technologie. Door de interactie en verwevenheid van deze markten maken we het ontstaan mee van een moderne en allesomvattende markt met als kenmerken: volgroeide marktmechanismen, onverdeelde openheid en een concurrentie waarbij men zich aan de regels houdt. Op deze geïntegreerde markten worden verschillende waren op de meest efficiënte manier geruild. Dankzij de marktwerking die zorgt voor een organisatie van vraag en aanbod in overeenstemming met de waardeleer, zijn er nu veel meer goederen en diensten voorhanden en geldt voor de overgrote meerderheid van waren dat er ofwel een evenwicht is tussen vraag en aanbod ofwel een overvloed aan aanbod. China heeft vandaag de economie van schaarste achter zich gelaten en hecht nu meer en meer belang aan de kwaliteit en de economische efficiëntie van de producten.
De vorming van een volledig open economie is voltooid.
Voor1978 kende China een elementaire vorm van buitenlandse handel, beperkt en met een handvol handelspartners. Tijdens de periode van hervormingen en openheid is het land een strategie beginnen toe te passen van openheid en wederzijds voordeel. Geleid door deze aanpak is China begonnen gebruik te maken van een groot aantal binnen- en buitenlandse marktsectoren en middelen en is het land meer en meer gaan deelnemen aan de internationale samenwerking en verdeling van arbeid. Met de politiek van openheid werd gestart in bepaalde afgebakende zones en later ging de overheid het beleid in het hele land stimuleren. De eerste sector die voor de buitenwereld open ging was de warenhandel, daarna kwamen investeringen en diensten aan de beurt. Sinds de toetreding tot de Wereldhandelsorganisatie is China een land geworden dat openstaat op alle gebieden, in alle mogelijke sectoren en op verschillende niveaus; de economie is altijd maar meer voor de buitenwereld geopend. In de loop van meer dan drie decennia heeft China 163 bilaterale mechanismen voor de samenwerking in handel en economie opgezet, 129 bilaterale investeringsovereenkomsten ondertekend en een deelnemer geworden aan 10 vrijhandelsverdragen. De Chinese markt is nu een belangrijk onderdeel van de wereldmarkt. China is op dit moment de grootste exporteur en de op een na grootste importeur. Het is de tweede ontvanger van directe buitenlandse investeringen en de vijfde exporteur van kapitaal. China speelt een steeds belangrijker rol in de bevordering van de mondiale en regionale economische samenwerking. Het land heeft de oprichting en de vruchtbare werking bevorderd van systemen voor economische samenwerking zoals de APEC en samenwerking tussen China, Japan en de Koreaanse Republiek, tussen ASEAN en China, Japan en de Koreaanse Republiek (10+3), en tussen China en de vijf landen van Centraal-Azië. Verder neemt China, door gebruik te maken van internationale organisaties en forums zoals de G20 en de WHO, ook actief deel aan het bestuur van de wereldeconomie en werkt het samen met de internationale gemeenschap om mondiale uitdagingen aan te pakken en samen ontwikkelingskansen te benutten.
De macro-economische regulering wordt constant verbeterd.
Vóór de hervormingen en het beleid van openheid reguleerde de overheid de economie vooral door plannen uit te vaardigen die verplicht moesten worden verwezenlijkt. Na de diepgaande hervorming van de planning, de financiën, het bankwezen en de investeringen heeft China de laatste hand gelegd aan de definitieve overschakeling van directe op indirecte macro-economische regulering. De overheid houdt de totalevraag en aanbod in evenwicht, bevordert de optimalisering van de economische structuur en houdt de inflatie onder controle met economische, wettelijke en, indien nodig, administratieve middelen. Dit is een onmisbaar, stabiel systeem voor een macro-economische regulering die is afgestemd op de open economie. Dankzij de macro-economische regulering op lange termijn is China erin geslaagd een reeks grote problemen te boven te komen: oververhitting, deflatie, financiële chaos, buitensporige uitgifte van geld en te grote prijsstijgingen. Door regulering heeft China een eind kunnen maken aan de cyclus van economische fluctuaties die de planeconomie parten speelde en het land heeft een snelle en regelmatige groei kunnen volhouden. In het spoor van de Aziatische financiële crisis van 1997 en de internationale financiële crisis van 2008 heeft China op een rustige en doortastende manier kunnen reageren met een serie maatregelen om de binnenlandse vraag te bevorderen en om snel een stimuleringsbeleid te lanceren teneinde de economische achteruitgang te stoppen. Zo heeft China niet alleen de beginnende ontregeling van de eigen economische ontwikkeling kunnen afwenden, maar is het land ook een krachtige motor geworden van mondiale economische groei.
Er is een belangrijke vooruitgang geboekt bij verschillende sociale projecten.
Er zijn nu al een tijdlang wanverhoudingen in de ontwikkeling van economie en maatschappij in China en het spannen van sociale vangnetten loopt achter bij het tempo van de groei. Bij onze hervormingen hebben we alle beschikbare middelen ingezet om meer banen te creëren en de inkomensverdeling te verbeteren. Door die inspanningen zijn de inkomens per hoofd sterk gegroeid en hebben we een algemene toename van middelen voor de gezinnen gezien. We hebben van de ontwikkeling van het onderwijs een prioriteit gemaakt. In feite is het systeem van negen jaar verplicht onderwijs nu overal doorgevoerd, analfabetisme komt bij jongeren en mensen van middelbare leeftijd eigenlijk niet meer voor, en China telt nu van alle landen in de wereld de meeste universiteitsstudenten. China wordt sterker door te mikken op wetenschap, technologie en onderwijs. Daarom zijn de uitgaven aan wetenschappelijk onderzoek en ontwikkeling in verhouding tot het bbp voortdurend omhooggegaan. Wij zijn bezig de cultuursector diepgaand te hervormen, doen veel voor culturele projecten als maatschappelijke voorziening en zorgen voor een bloeiende cultuurindustrie. Er zijn doorbraken gerealiseerd in de ontwikkeling van de sociale zekerheid, zowel in de stad als op het platteland. Er is een uitbreiding en de geleidelijke verbetering van de voornaamste elementen hiervan: basispensioenen, gezondheidszorg, verzekering tegen werkloosheid en schade, ondersteuning bij zwangerschap. Ook is er in de steden en landelijke gebieden een systeem ingevoerd voor maatschappelijke bijstand waarvan de kern een minimum leefgeld is. Verschillende projecten voor sociale zekerheid dekken een steeds groter wordend terrein en het niveau van zekerheid dat ze bieden gaat gestaag omhoog. De geweldige resultaten die China boekt bij de realisatie van zijn sociale zekerheid zijn een duidelijk teken van de historische overgang van een traditie waarin families deze lasten droegen en een systeem onder de planeconomie waarin de werkgevers dat deden naar een volwaardig stelsel voor sociale zekerheid.
De instelling en ontwikkeling van de socialistische markteconomie brengt een enorme vooruitgang teweeg op economisch, politiek, cultureel en sociaal gebied. De totale nationale kracht is sterk toegenomen, de levensstandaard is duidelijk omhooggegaan, het internationale aanzien en de invloed van China zijn sterk gestegen. Het bbp van China steeg in 2011 tot boven de 47 biljoen yuan en was meer dan 22 keer groter dan het bbp in 1978 berekend op basis van constante prijzen, wat van China de op een na grootste economie ter wereld maakt. Het bbp per hoofd was in 2011 meer dan 5.300 dollar, 16 keer meer dan in 1978, wat betekent dat China een land is geworden met een bevolking die geniet van een gemiddeld inkomen. Op het ogenblik is China de grootste producent van de belangrijkste landbouw- en industrieproducten. Een hele reeks technologische innovaties van wereldklasse zijn kort na elkaar verwezenlijkt, en het land levert baanbrekende prestaties bij het waterbeheer, op de terreinen van energie, transport, telecom en andere infrastructuurprojecten. Aan ecologie en milieu wordt constant gewerkt en steden en platteland hebben een totaal ander aanzien gekregen. Het hele land is redelijk welvarend geworden door de merkbare verhoging van de levensstandaard. De ontwikkeling van een geavanceerde socialistische cultuur wordt verder gezet, er is algemene vooruitgang in onderwijs, wetenschap, technologie, op het vlak van gezondheid en lichaamsconditie. De toenemende intellectuele en culturele eisen van de bevolking worden beter vervuld. Er is een grondige hervorming van het politieke systeem, de rechten die de mensen hebben als meester van hun eigen land zijn beter gewaarborgd, sociale harmonie en stabiliteit zijn steviger en groter geworden. Deze prestaties laten overduidelijk de enorme kracht van de hervormingen en de openheid zien.

  III

Het creëren van een socialistische markteconomie betekent een diepgaande revolutie en allesomvattende institutionele transformatie. We hebben in dertig jaar van hervormingen enorme verwezenlijkingen tot stand gebracht en daarbij tegelijk vele belangrijke lessen geleerd en een grote rijkdom aan waardevolle ervaringen opgedaan. Zo hebben we onder meer een beter begrip gekregen van de wetten waaraan de ontwikkeling van het socialisme met Chinese kenmerken onderworpen is. Dat alles is een nuttige bron van geestelijke rijkdom die een leidraad is bij de verdere uitwerking van het socialisme met Chinese kenmerken en bij de opbouw van een in alle opzichten redelijk welvarende maatschappij
De principes die we aanhangen zijn die van de emancipatie van het denken, het zoeken naar de waarheid in de feiten, de vooruitgang door modernisering.
Het proces dat we hebben doorlopen bij de ontwikkeling, de vestiging en de verbetering van de socialistische markteconomie is er een geweest van constante mentale bevrijding. Elke keer weer, zonder uitzondering, dat we een stap zetten om ons denken te emanciperen motiveerde ons dat sterk om de economische hervormingen en de ontwikkeling van economie en maatschappij te verdiepen. In de praktijk hebben we geleerd dat de principes die we moeten aanhangen die zijn van de emancipatie van het denken, het zoeken naar de waarheid in de feiten, de vooruitgang door modernisering en dat we alleen op basis daarvan ons kunnen losmaken van verouderde ideeën en praktijken, stoutmoedig op onderzoek kunnen uitgaan en experimenteren, voortdurend innoveren en zorgen voor de vestiging en de onophoudelijke verbetering van de socialistische markteconomie.
Vasthouden aan de integratie van socialisme en markteconomie.
Wij zijn op het pad gebleven van het socialisme met Chinese kenmerken terwijl we dit proces van grondige en allesomvattende veranderingen hebben doorgevoerd. We hebben volledig de inherente superioriteit van het socialistische systeem laten spelen en tegelijk gebruik gemaakt van alle sterke punten en voordelen van een markteconomie onder het socialisme, door de economische activiteit te laten verlopen volgens de wetten van de markt. De vestiging van een hele vitale economie leidt tot de consolidering, verbetering en ontwikkeling van het systeem van het socialisme. Door een nieuw systeem op te zetten hebben we voortdurend de publieke sector geconsolideerd en tot ontwikkeling gebracht en voortdurend het niet-publieke sector aangemoedigd, gesteund en op de ontwikkeling ervan toegezien. We hebben de hele samenleving gestimuleerd om mee te doen met de ontwikkeling, we hebben de dynamiek van de arbeid, de kennis, de technologie, het beheer en het kapitaal losgemaakt en alle bronnen aangeboord die kunnen zorgen voor het scheppen van de maatschappelijke rijkdom. We zijn belang blijven hechten aan het juiste evenwicht tussen marktwerking en macro-economische regulering en we hebben ons ingespannen om beperkingen op economische activiteiten op te heffen als die activiteiten beter door de markt worden geregeld, om de markt in te kunnen zetten bij de toewijzing van de middelen. De overheid heeft effectief ingegrepen en leiding gegeven als dat nodig was omwille van spontane fenomenen of roekeloosheid in de gedragingen van de markt en als bepaalde markten achterop bleven. De ervaring heeft ons geleerd dat de behoefte aan een flexibele, krachtige en efficiënte macro-economische regulering toeneemt naarmate de micro-economie opener wordt en de vermarkting sneller gaat. De twee versterken elkaar wederzijds en we mogen niet aan het ene meer belang hechten ten koste van het andere.
Het losmaken en de ontwikkeling van de productiekrachten zien als maatstaf voor succes of mislukking van de hervormingen.
Ontwikkeling is van het allergrootste belang. Ontwikkeling is het essentiële middel om een oplossing te bieden voor de voornaamste problemen van de Chinese maatschappij. Het is de voornaamste opdracht van de Communistische Partij van China bij de uitoefening van de macht en bij de versterking van het land. China is nog steeds in de eerste fase van het socialisme en dat zal zo nog lange tijd blijven. Onder die voorwaarden moeten we de productiekrachten voortdurend blijven ontwikkelen om het feit te verhelpen dat onze achtergebleven maatschappelijke productie niet in staat is om te voldoen aan de toenemende materiële en geestelijke behoeften van de bevolking. Om de productiekrachten vrij te maken en te ontwikkelen moeten we hervormingen doorvoeren zodat we kunnen zorgen voor de bijstelling van aspecten in de productieverhoudingen die niet aangepast zijn aan de productiekrachten en van aspecten in de bovenbouw die niet aangepast zijn aan de economische onderbouw. Om die reden moeten we alle hervormingen beoordelen door te vragen of ze gunstig zijn voor de ontwikkeling van de productiekrachten, of ze op alle vlakken de socialistische staat van onze natie sterker maken en of ze leiden tot een verhoging van de levensstandaard.
Vasthouden aan een actieve, gestage en progressieve aanpak van de hervormingen.


Het doorvoeren van hervormingen is een complexe en systematische onderneming waarbij we de machtsstructuren moeten aanpassen en de belangen tot in de details in evenwicht moeten brengen. Niet alleen stelt zich de noodzaak om de hervormingen op elkaar af te stemmen op het economische vlak, d.w.z. de eigendomsstructuur, de bedrijven, de markt, het systeem van macro-economische regulering, maar we moeten ook zorgen voor een goede coördinatie van de bevordering van hervormingen in politiek, cultuur en samenleving. Dit betekent onvermijdelijk een stapsgewijze doorvoering van de markthervormingen, die geschikt is voor de situatie van China. Daarom moeten we eerst de hoofdoriëntatie en de manier van aanpakken vastleggen. Vervolgens moeten we uitzoeken op welke terreinen hervormingen gemakkelijk steun zullen krijgen en waarschijnlijk goede resultaten opleveren. In grote lijnen moet de voortgang van de hervormingen verlopen van gemakkelijk naar moeilijk, van oppervlakkig naar grondig, van lokaal naar nationaal. In een proces van proefnemingen moeten we ervaringen opdoen voordat we grootscheepse hervormingen op grote schaal in praktijk kunnen brengen. Succes bij het experimenteren leidt tot succes bij het hervormen. Zo zijn de hervormingen ooit begonnen op het platteland, het terrein dat de zwakste schakel van de planeconomie vormde. Nadat we daar successen hadden geboekt gingen we hervormen in de steden en vervolgens werden de hervormingen geleidelijk steeds uitgebreider, zowel in de steden als op het platteland. De hervorming van de staatsbedrijven begon met de decentralisatie van de macht en van de winstoverdrachten, met het innen van belastingen in plaats van het afromen van winsten en met het systeem van contracten voor de bedrijfsverantwoordelijkheid. Hierna kregen de bedrijven langzamerhand meer beslissingsmacht, werden eigendom en beheer uit elkaar gehaald, en ging het beheer over naar de bedrijven. Uiteindelijk kwamen er aandeelhouderssystemen en naamloze vennootschappen en werd een moderne bedrijfsvoering ingesteld. Met deze geleidelijke aanpak krijgen we een grotere sociale overeenstemming over de steun aan hervormingen, verminderen we de kosten en de risico’s van de hervormingen en houden we het proces van hervormingen en openheid op het goede spoor.
Op de correcte manier omgaan met de verhouding tussen hervormingen, ontwikkeling en stabiliteit.
Hervormingen zetten ontwikkeling in gang. Ontwikkeling is onze doelstelling. Stabiliteit is de mogelijkheidsvoorwaarde voor ontwikkeling. Het is een belangrijk principe, kenmerkend voor de hele socialistische moderniseringscampagne van China, dat er gezorgd wordt voor een goed evenwicht tussen hervorming, ontwikkeling en stabiliteit. Wat de verhouding tussen hervorming en ontwikkeling aangaat zijn we ervoor om hervormingen aan te prijzen door te laten zien dat ze tot ontwikkeling leiden. Hoe sneller de ontwikkeling verloopt, hoe meer ruimte er kan komen voor een verdieping van de hervormingen. Wij zijn ook overtuigd van het principe dat ontwikkeling gebaat is bij hervorming, want hervormingen heffen beperkingen op in de productieverhoudingen en in de bovenbouw die de ontwikkeling van de productiekrachten in de weg zitten en zo geven de hervormingen weer stuwkracht aan de ontwikkeling. Natuurlijk zal er zonder stabiele politiek en sociale omstandigheden niet veel ruimte zijn voor ontwikkeling en hervormingen. Om die reden moeten we, voor elke groot hervormingsplan dat we willen aanpakken, goed nadenken over de timing, de intensiteit en de vaart die de hervorming zal nemen en over de vraag of de bevolking er klaar voor is. Tegelijk moeten we zorgen voor nieuwe types van sociale zekerheid en compensatieregelingen voor de schadeloosstelling van de groepen van wie de belangen door de hervormingen worden geschaad. Dankzij het feit dat wij bij de hervormingen terdege oog hebben gehad voor het behoud van de politieke, economische en sociale stabiliteit zijn we erin geslaagd de grote beroering te voorkomen die andere landen wel hebben gekend bij het doorvoeren van structurele veranderingen.
In wezen is de sleutel tot de instelling en de verfijning van de socialistische markteconomie het standvastige leiderschap van de partij. Geconfronteerd met complexe en onvoorspelbare situaties in binnen- en buitenland is het streven van de partij altijd geweest om zich, op basis van de omstandigheden in China, aan te passen aan de veranderende tijden. De partij heeft niet alleen gekeken naar wat er in het verleden heeft gewerkt, maar ze heeft ook de moed gehad om ingewikkelde kwesties doortastend aan te pakken. We hechten altijd veel belang aan de theoretische analyse van de grote thema’s, blijven bezig het marxisme op een vernieuwende manier verder te ontwikkelen en we houden stevig vast aan onze correcte oriëntatie op hervormingen en openheid. Bij het nemen van belangrijke politieke beslissingen heeft de partij kansen gegrepen, heeft ze grote vorderingen gemaakt en is ze afgestapt van een starre manier van denken en handelen. Bij het doorvoeren van grote hervormingen heeft ze laten zien dat ze in staat is tot rationele besluitvorming en de moed heeft om doorbraken te forceren. Bovendien heeft de partij haar politieke en organisatorische overwicht op een deskundige manier laten gelden als drijvende kracht achter de vooruitgang van de hervormingen en de ontwikkeling, door uiteenlopende positieve krachten samen te brengen in een gezamenlijke inspanning om de zaak van de hervormingen, de openheid en de modernisering vooruit te stuwen.
Gedurende meer dan dertig jaar met een aanzwellende stroom van economische hervormingen, heeft de partij de enorme politieke moed getoond om de theorie van de socialistische markteconomie naar voren te brengen en om die theorie op een gedurfde en standvastige manier steeds verder te ontwikkelen en te verbeteren. Zo heeft de partij gezorgd voor een echt mirakel van economische en sociale ontwikkeling dat in de annalen van de menselijke geschiedenis zal worden bijgeschreven. Bijna 200 jaar na het ontstaan van het wetenschappelijk socialisme betekent de socialistische markteconomie een belangrijke bijdrage die de Chinese communisten hebben geleverd aan de ontwikkeling van het marxisme.

(Oorspronkelijk gepubliceerd in Qiushi Journal, Chinese edition, No.11, 2012) De auteur is de Directeur-Generaal van het China Center for International Economic Exchanges.
Voor informatie over de levensloop en loopbaan van Zeng Peiyan, zie http://www.chinavitae.com/search/main.php

Qiushi, het theoretisch orgaan van het Centraal Comité van de CPC, wordt ook in het Engels op papier en online gepubliceerd http://english.qstheory.cn/ 
Het China Center for International Economic Exchanges is een denktank onder toezicht van de regering. De leden doen onderzoek, bevorderen uitwisselingen en leveren adviezen op het gebied van de internationale economie.
http://english.cciee.org.cn/
Vertaling: Dirk Nimmegeers