Een twintigtal Vlamingen reed per jeep de Vlasroute, de zijderoute in omgekeerde richting van Vlaanderen naar hartje China: 18.000km en 88 dagen in 2 expedities. Reisverhalen en beschouwingen vindt U op www.vlasroute.be. Prof. dr. Marc Buelens van de Vlerick Business School schreef over de tocht door het Westelijk deel van China twee columns ‘China Lessons’  voor Trends. Met toestemming van de auteur nemen we hier het tweede deel over. Het eerste deel verscheen  op deze site op 24 oktober

Dit is een Opiniestuk . Het geeft niet noodzakelijk de mening weer van Chinasquare.be. Dit soort artikelen moet wel voldoen aan de minimumeisen die Chinasquare.be aan bijdragen stelt.

Indrukken van een reis langs de zijderoute

Ambitie maakt het verschil

“Als je het nummer één wil worden van de wereld op een gebied waar het Westen onklopbaar lijkt en waar je de fouten opstapelt, dan heb je ambitie.”

Kucha, Khotan, Kasghar zijn namen die u waarschijnlijk niet veel zeggen. Mij ook niet, tot voor enkele maanden. Het zijn namen langs de Chinese zijderoute, steden met grootse verledens, vaak oases in een volkomen onherbergzaam gebied. Het zijn de woestijnen, de ondoordringbare gebergtes, de extreme temperaturen die hebben bijgedragen tot de mythische proporties van de zijderoute, een route die overigens nooit bestaan heeft en waar zijde vaak slechts een bijrol vervulde. Wat wel bestond, was een vrij losse verzameling kortere routes tussen steden, waar allerlei goederen, maar ook godsdiensten en zelfs samenlevingsvormen hun weg vonden. Zijde was merkwaardigerwijs vaak het betaalmiddel, niet de handelswaar. Muntstukken waren te zeldzaam en dienden vooral om de legers te betalen, en graan was te bederfelijk. Zijde was licht en handig.
De steden die ik hierboven heb opgesomd, zijn typisch Oeigoers, met sterke mosliminvloed. Scooters, meloenverkopers, taxi’s, schapen,  gemotoriseerde driewielers met laadbak, alles kriskras door mekaar, je waant je al na vijf minuten in een film van Indiana Jones. Het is alsof de tijd is blijven stilstaan. Juist, er is reclame voor Samsung, de scooters zijn door de Chinese wetgeving louter elektrisch, en de gsm is af en toe zichtbaar in het straatbeeld. Maar het is alsof je de klok tientallen jaren terugdraait.
Enkele honderden kilometers verder kom je dan in de steden met sterke Han-Chinese stempel zoals Shihezi, Dunnhuang of Jiayuguan. Geen bazaars, geen gezellige chaos, maar brede lanen, gescheiden verkeer voor auto’s en de andere vervoermiddelen. Leefbare, maar wat saaie steden.
De Oeigoeren leven met beide ogen op het verleden gericht. Ze wensen respect voor hun eigenheid, hun eeuwenoude leefgewoontes. Afgelopen zomer heb ik het oostelijke deel van Schotland bezocht. Wat me toen bijbleef, was de armoede, de leegte, het gebrek aan toekomstvisie, het gebrek aan ambitie. Dundee, Aberdeen, geen aanraders… En overal zie je hoe Schotland trots is op zijn verleden, hoe het hopeloos vasthangt aan een romantische visie op zichzelf, hoe het een groots verleden van veldslagen koestert. Hetzelfde proef je bij Oeigoeren. Hun prachtige dolken lijken wel het allerbelangrijkste wat er bestaat. De Han-Chinezen echter willen vooruit, ze steken hun ambitie niet onder stoelen of banken. Hun beide ogen zijn op de toekomst gericht. En die moet en zal anders en beter zijn dan vandaag. Het sterkste heb ik de ambitie ervaren bij het bezoek aan een reusachtig ‘Loire-kasteel’ van de Changyu-groep in Shihezi. De Chinezen willen niet alleen de grootste wijnproducent ter wereld worden, maar ook de beste wijn produceren. Dat bleek niet uit de degustatie op het ‘Loire-kasteel’. De witte wijn werd aangevuld uit plastic flesjes, de rode wijn was nauwelijks drinkbaar. De vorm van de degustatie leek het belangrijkste. Dat zijn de eerste indrukken. Maar eigenlijk was het kasteel nog niet open voor het publiek, en werden er nog geen degustaties georganiseerd; er werd dus vooral geïmproviseerd. En wat kan je dan verwachten in een land zonder wijncultuur? Juist, er waren geen brood en water om de smaak te neutraliseren. Juist, ze hadden geen wijn mogen laten proeven die nog jaren moet rijpen. Juist, je schenkt geen wijn bij uit plastic flesjes. Allemaal juist, en vergelijk het maar met de onzin die wij vertellen over rijst en thee, en waar ook wij wat in bijleren. Maar de Chinezen zouden wel eens sneller kunnen bijleren dan wij… Schrik niet als ze in 2020 prijzen wegkapen bij blind proeven. Als je het nummer één wil worden van de wereld op een gebied waar het Westen onklopbaar lijkt, en waar je de fouten opstapelt, dan heb je ambitie. De Chinese auto’s hebben de westerse crashtests niet overleefd, maar denk niet dat hen dat nog vijfmaal zal  overkomen. Een pijnlijke vaststelling is dat waar de moslimcultuur domineert, je stagnatie snuift. Deze vaststelling is niet nieuw. Thomas Friedman, de bekende topjournalist van The New York Times, en auteur van The Lexus and the Olive Three en The World is Flat, heeft dit al bij herhaling en met klem gesteld. Wat eens de drager was van wetenschap, algebra, en zintuiglijk genot (‘sprookjes van Duizend-en-een-nacht’), geeft zo vaak opnieuw de indruk van stilstand, ouderwets, erg voorbijgestreefd. Wat maakt de moslimcultuur toch zo ‘defensief’, zo ‘gesloten’? Waar is hun ambitie heen?
Marc BuelensDe auteur is partner-hoogleraar aan de Vlerick Business School.
www.trends.be , 17 oktober 2013