De Chinezen fietsen weer. In het land waar de auto meer en meer regeert komt de fiets terug, en hoe. Het deelfietsen met apps is een voorbeeld van vernieuwende technologie en ondernemingsgeest. En, het is een extra route om te ontsnappen aan de vervuiling.
Vrienden en bezoekers van China kennen nog het beeld van duizenden fietsers op straat in de Mao-tijd. Chinezen gebruikten de fiets voor het woon-werkverkeer en als middel voor allerlei transport van pluimvee tot huisraad.
Auto heeft fiets verdrongen
Vanaf de jaren 80 begon dat te veranderen. Met de hervormingen en de opening van China kwamen de welvaart en een snel toenemende vraag naar personenwagens. Tegenwoordig lijkt het dat Koning Auto de scepter heeft overgenomen, met gemengde genoegens als gevolg. Comfort en mobiliteit komen samen met luchtvervuiling en verkeersellende. In 1980 ging nog 63% van de mensen op de fiets naar het werk. Tegen 2000 was dat percentage gezakt naar 38% en vandaag is het nog een magere 12%.
Erfgoed
Toch is er nog een half miljard fietsen in gebruik. Van de Flying Pigeon, een beroemde en door kenners over de hele wereld gewaardeerde Chinese fiets, zijn er sinds 1950 honderden miljoenen gemaakt. De regering heeft het merk uitgeroepen tot nationaal erfgoed. De Pigeon is nog altijd de populairste fiets van China, maar de binnenlandse verkoop begint in te zakken. De jonge generatie lijkt echter de fiets, dit Chinese monument, te zullen redden.
Daar is de deelfiets
Net als in andere landen verovert het deelfietsen de straten van China. Fietsers omhelzen het in Beijing, Shanghai, Shenzhen, Guangzhou, Chengdu en andere steden. Op je smartphone huur je een fiets en weg ben je. Stilaan kennen ze overal in China Ofo (‘de merknaam die er als een fiets uitziet’) en Mobike. Hun concurrenten heten U-bicyle, Xiaoming bike en Bluegogo. Deze bedrijven werden opgestart door journalisten of studenten en ze zijn in korte tijd torenhoog in waarde gestegen. Met dank aan investeerders zoals de technologiereuzen Didi Chuxing en Tencent, die veel in de starters zien.
Van China naar de rest van de wereld
Typisch voor het Chinese deelfietsen is de vernieuwende technologie. Je hoeft de fietsen niet per se bij een speciaal fietsenrek te lenen en terug te brengen of op slot te zetten. Met je mobiel scan je de QR code op de fiets, die je achterlaat als je hem niet meer nodig hebt en bijvoorbeeld overstapt op een bus of trein. Alle fietsen zijn ook voorzien van gps, wat de klanten de kans geeft snel te vinden wat ze nodig hebben. Mobike en Ofo zijn trots op hun ‘bike-sharing technology’ die volgens hen de meest geavanceerde in de wereld is. Nu willen ze hun vaardigheden op grote schaal verder delen, eerst in eigen land en dan in de wereld. Mobike is actief in negen Chinese steden en maakt plannen voor Singapore. Ofo probeert zijn mondiale uitbreiding te beginnen in Londen en Silicon Valley, California.
Kinderziekten
Niet alles van het deelfietsen loopt gesmeerd. Natuurlijk zijn er gebruikers die hun huurfiets achteloos of fout stallen, beschadigen (of voor zichzelf houden!). Hier en daar komen de eerste klachten van andere weggebruikers over versperde trottoirs of pleintjes. Er moeten verzekeringen en regelingen voor aansprakelijkheid worden ontwikkeld. Shenzhen heeft echter als eerste de basisregels en het toezicht voor de sector ontworpen en dat beleid zal wel navolging krijgen. De gps op de deelfietsen is een gemak voor de gebruikers, maar maakt het voor de ondernemingen ook mogelijk hun eigendommen en de klanten terug te vinden.
Lof en advies
Enthousiast beschrijven media de opkomst van het betrekkelijk nieuwe verschijnsel voor China. Stedelijke autoriteiten krijgen het advies om het deelfietsen te verwelkomen en zich aan te passen door publieksgerichte regels te bedenken die geschikt zijn voor de plaatselijke situatie. Dus ‘niet zoals Chengdu’ dat 200 fout geparkeerde fietsen in beslag liet nemen (een ingreep waarop de stad terugkwam), ‘maar wel zoals Shenzhen’. De overheid heeft de starters in het begin financieel op weg geholpen, en nu springt het particulier initiatief in met zijn investeringen.
De blije overheid
Ondernemingsgeest en innovatie, twee toverwoorden van het lopende vijfjarenplan, zijn hier volgens veel Chinezen van toepassing. Sun Shaobo van de Universiteit van Shandong zegt over het deelfietsen: ‘het wint aan populariteit in China en in de rest van de wereld. Het gaat over een koolstofarme economie, minder auto’s, innovatie van eigen bodem. Plus, fietsen is goed voor je. Een verstandige overheid kan hier alleen maar blij mee zijn.’
China Daily, Guardian, SCMP, Bloomberg, Wikipedia, Caixin
