Design Society: Shenzhen anders bekeken

Shenzhen, een van de meest welvarende steden van China, wil ook bekend worden als Designstad. De uitwisseling tussen China en de wereld van ideeën en ontwerpen laat een grotere achterliggende ambitie zien.

VN organisatie Unesco heeft een internationaal netwerk van Creative Cities, steden waar de creatieve sectoren een hoofdrol krijgen in de duurzame ontwikkeling. In Shenzhen ging vorig jaar Design Society open, een museum waarmee de stad past in dat netwerk.

Design Cities

In die steden bestaat de ambitie om samenwerkingen te laten ontstaan tussen de private en de publieke sector, professionele organisaties, gemeenschappen en culturele instellingen. De lokale creatieve industrie krijgt er stimulansen door de uitwisseling van ervaringen, kennis en middelen. Met het Creative Cities Network wil Unesco wereldwijd een duurzame aanpak van verstedelijking bevorderen. Een subnetwerk, Design Cities, verbindt steden met elkaar om over design te communiceren. De steden hebben een gemeenschappelijke markt en promoten elkaars evenementen.

Gedeelde principes

Het is duidelijk dat de principes van de Unesco-netwerken Creative Cities en Design Cities goed aansluiten bij vormen van geopolitiek beleid die Chinese overheden hanteren. Xi Jinping laat sinds 2013 merken dat China een actiever lid van de wereldgemeenschap wil zijn, met eigen voorstellen. Begrippen als ‘mondiaal bestuur’ en ‘gemeenschappelijke toekomst voor de mensheid’ (Rénlèi gòngxiǎng wèilái de shèqū) zijn opgenomen in de partijstatuten (2017) en in de Chinese grondwet (2018). Xi heeft ze systematisch gepromoot: in de VN, op het World Economic Forum en laatst nog op het Boao Forum. Beijing zet dus in op internationale samenwerking en concretiseert dat met projecten zoals het Belt & Road Initiative en de Asian Infrastructure Investment Bank.
Die samenwerking kan en mag commercieel en pragmatisch zijn en een uitwisseling van ervaringen en deskundigheid inhouden. Dat alles vinden we terug bij het fenomeen van de Design Cities. Geen wonder dus dat Beijing, Shanghai en Shenzhen lid zijn geworden van het Unesco-netwerk.

Voortrekker Shenzhen

Shenzhen heeft zich als een van de eerste steden in de wereld in 2008 aangesloten bij het netwerk. Van de 17 mogelijke voorwaarden om in aanmerking te komen heeft de stad er tien, wat ruimschoots volstaat. Shenzhen heeft met betrekking tot design onder andere een universiteit, een internationale competitie en een museum. Vorig jaar organiseerde de stad voor het eerst de Shenzhen Design Week. Voortaan zal dat evenement jaarlijks professionals en het grote publiek naar de Peal River Delta lokken. In 2018 vindt het plaats van 20 tot 30 april. Het thema: Possibilities of Design.
Daarnaast zijn er innige contacten met Hongkong. De twee Chinese steden liggen tegenover elkaar, elk aan de oever van dezelfde rivier. Ze hebben al vele jaren een stedenband met de focus op culturele en creatieve sectoren. Als Design Twin-Cities organiseren ze de SZ-HK Design Biënnale.

Design Society

Afgelopen december ging het spectaculaire museum Design Society open. In de voormalige industriezone Shekou vond het onderdak in het Sea World Culture and Arts Center, waar een grote variatie aan activiteiten plaats vindt: winkelen, toerisme, kunst en cultuur. Het museum kreeg in 2017 zijn naam en is eigendom van de China Merchants Group, een projectontwikkelaar van de staat. Het gebouw trekt de aandacht door zijn daktuin. Een enorme trap geeft uitzicht op het boulevard aan de Baai van Shenzhen. Het is ontworpen door een beroemde en bekroonde Japanse architect, Fumihiko Maki.

V&A

Voor het museum is het Chinese staatsbedrijf China Merchants Group een joint venture aangegaan met het Londense Victoria and Albert Museum (V&A). Die befaamde Britse instelling heeft in het Chinese museum zijn eigen zaal. De openingstentoonstelling in die afdeling, Values of Design, bevat 250 stukken uit de miljoenenverzameling van het V&A. Ze loopt tot augustus 2019.

Internationaal

Daarnaast brengt Design Society nog tot juni 2018 Minding the Digital. Deze expositie over hoe digital design kan ‘bemiddelen tussen technologie en menselijke waarden’ is mede ingericht door het Nederlandse architectenbureau MVRDV. Dat internationale (en Nederlandse!) aspect blijkt een wezenlijk kenmerk. Het museum heeft bijvoorbeeld een Nederlandse directeur. Ole Bouman kreeg de baan, na zijn succes als curator van de Shenzhen Architecture and Urbanism Biennale in 2014. Met Boumans inbreng en deskundigheid hoopt men meer inzicht voor design in China te creëren en een intensieve, productieve dialoog tussen designers in China en in de rest van de wereld. Het belangrijke partnerschap met het V&A zal zorgen voor een wederzijdse ‘verrijking van kennis en expertise’.

Dialoog

Vooral niet te vergeten, bij al die internationale inbreng, is het aandeel van Chinese ontwerpen en kunst. Door de tijdelijke tentoonstellingen heen loopt een dialoog tussen Chinese en andere culturen. Daarnaast is er de Haishang Gallery, een tentoonstellingsruimte voor Aziatische cultuur. Verder is de opening gepland van een permanent filiaal van het Guanfu Museum, met cultureel erfgoed zoals kalligrafie, aardewerk en zijde. Shenzhen en de wijk Shekou vormen in essentie een onderdeel van de recente Chinese ontwikkeling. Dat is het thema behandeld door het Shekou Museum of Reform and Opening, een van de vier zalen in Design Society.

Shekou model

Het staatsbedrijf China Merchants Group beheert 35 havens in 18 landen. Het wil zijn Shekou-model reproduceren in buitenlandse havensteden. Onderdirecteur Zhang Lin heeft aan de China Daily verteld dat het een manier kan zijn om havens nog betere resultaten te laten boeken. In Shekou, het zuidelijke stadsdeel van Shenzhen, bruist nu een mix van communicatie, logistiek, zakendoen, informatie, ontspanning en cultuur. Dat model ligt nadrukkelijk in de lijn van het Belt & Road Initiative.

Ambitie

De boodschap is duidelijk. Deze hele designdimensie, met zijn internationale en nationale wisselwerking en connecties wordt het zoveelste paradepaardje van Shenzhen. Dat bracht het van vissersdorp tot wereldstad door 30 jaar van hervormings- en opendeurpolitiek. Het laat zien dat China behalve goedkope producten, snel economisch succes en opzienbarende innovatie, veel meer te bieden heeft aan de wereld.
Het bovenstaande artikel staat sinds 11 april op CHINA2025.NL, het China Crowdblog
http://china2025.nl/design-society-shenzhen-anders-bekeken/