Op het eiland Malta hebben topdiplomaten van de VS en China onaangekondigd gedurende twee dagen een aantal gesprekken gevoerd. De dialoog wijst erop dat beide regeringen een zekere ontspanning nastreven. Er wordt gewerkt naar een topontmoeting Xi-Biden.
Wang Yi, directeur van de commissie buitenlandse zaken van de Communistische Partij van China (CPC) heeft op het eiland Malta dit weekend onaangekondigd gedurende twee dagen 12 uur gesprekken gevoerd met zijn tegenhanger, de Amerikaanse nationale veiligheidsadviseur Jacques Sullivan.
Chinees verslag: Taiwan rode lijn
Volgens persagentschap Xinhua schoof Wang Yi vooral de kwestie Taiwan naar voor. Voor China is dat de absolute rode lijn die niet mag overschreden worden. De VS moet zijn vroegere beloften van de ‘drie communiqués‘ waar maken en mag zoals eerder beloofd op geen enkele manier de ‘onafhankelijkheid van Taiwan’ ondersteunen. (De ‘drie communiqués’ waren de basisdocumenten die in 1979 leidden tot het aanknopen van diplomatieke betrekkingen tussen de VS en China; de VS erkenden erin dat Taiwan een deel van China was en beloofden hun wapenleveringen aan Taiwan af te bouwen.)
Wang verklaarde nog dat de motor van de snelle ontwikkeling van China zijn binnenlandse sterkte is; de opkomst van China ligt in de logica van de geschiedenis en kan niet gestopt worden; het Chinese volk heeft recht op ontwikkeling en dat kan niemand afnemen.
Volgens Xinhua verliepen de gesprekken strategisch, open, inhoudelijk en constructief met als doel de relaties tussen beide landen te stabiliseren en te verbeteren.
De belangrijkste gespreksonderwerpen waren de regionale situatie in de regio Azië-Stille Oceaan, in Oekraïne en op het Koreaanse schiereiland. Maar ook andere internationale en regionale knelpunten kwamen ter sprake.
Ze kwamen overeen de consensus die Biden en Xi tijdens hun ontmoeting op het eiland Bali in november 2022 bereikten, verder uit te werken. Ze zullen de communicatie op hoog niveau verderzetten over de situatie in de regio Azië-Stille Oceaan, over maritieme kwesties en over buitenlandse politiek.
Er zijn maatregelen besproken om de persoonlijke contacten tussen beide landen te vergemakkelijken.
Amerikaans verslag: Geen Chinese wapens voor Rusland in Oekraïne
In een communiqué van het Witte Huis staat dat de besprekingen gingen over Oekraïne, Taiwan en de betrekkingen tussen de VS en China in het algemeen. Er werd overeengekomen ‘verdere gesprekken op hoog niveau te voeren en elkaar te consulteren over belangrijke onderwerpen’. De bespreking was een onderdeel van de inspanningen ‘om de communicatielijnen open te houden en de relaties op een verantwoordelijke manier te onderhouden’. Verder noteert de VS ‘het belang van vrede en stabiliteit in de straat van Taiwan’.
Volgens een hogere regeringsambtenaar herhaalde Sullivan de Amerikaanse bezorgdheid over de recente militaire manoeuvres van China in de buurt van Taiwan en andere dwangmaatregelen, en verklaarde dat twisten en conflicten vredelievend moeten opgelost worden. Hij beklemtoonde ook dat China Rusland niet mag helpen in de oorlog tegen Oekraïne. De ambtenaar bevestigde dat China tot nu toe geen wapens geleverd heeft.
Beide partijen uit op dialoog
De New York Times stelt dat de relaties tussen beide landen een dieptepunt bereikten met de Chinese spionageballon begin dit jaar (dat de VS-veiligheidsdiensten formeel erkend hebben dat het niet om spionage ging negeert de krant), maar dat president Biden sindsdien via gesprekken op hoog niveau probeert de betrekkingen te stabiliseren.
Zowel China als de VS zien de gesprekken als de voorbereiding op een ontmoeting tussen de presidenten van beide landen. Dat zou eventueel in november in San Francisco kunnen gebeuren, ter gelegenheid van een internationale top waaraan president Xi waarschijnlijk zal deelnemen.
Intussen is ook een ontmoeting aangekondigd tussen vice-president Han Zheng en buitenlandminister Blinken in New York, in de marge van de algemene vergadering van de VN.
De South China Morning Post, een liberale krant uit Hongkong, ziet hierin een duidelijke aanwijzing dat er politieke wil is om de spanningen te doen afnemen. De gesprekken op Malta waren de tweede ontmoeting van Wang en Sullivan in vier maanden tijd. Ze volgen op een aantal recente bezoeken van hoge Amerikaanse politici aan China: Buza minister Blinken, minister van financiën Yellen, minister van handel Raimondo en klimaatgezant Kerry.
Achtergrond: Amerikaanse verkiezingen en oorlogsrisico Taiwan
De Post citeert Wang Yiwei, professor aan de Renmin Universiteit in Beijing, die een geleidelijke opwarming van de relaties ziet. Volgens hem heeft Washington daar veel bij te winnen.
Nu de Amerikaanse verkiezingen aan de horizon opduiken wil de regering-Biden graag ‘iets verwezenlijken in de relaties met China’. De VS kan misschien ook de hulp van China gebruiken om een oplossing te vinden voor Oekraïne. En Biden staat onder toenemende druk van de zakenwereld die betere relaties met China nodig heeft.
Wang Yiwei wijst verder op het belang van de kwestie rond Taiwan : beide partijen maken zich steeds meer zorgen over de mogelijkheid van een oorlog over Taiwan. Er moest daarover dringend gepraat worden.
Bronnen: Xinhua, New York Times, South China Morning Post
