Het vonnis van het Permanent Arbitragehof in Den Haag over de Zuid-Chinese Zee leidt zoals verwacht tot diplomatiek armworstelen tussen China en de VS.
Kerry en Wang Yi
Ter herinnering: de Filipijnen hebben een zaak tegen China aangespannen bij het Permanent Arbitragehof op basis van de UNCLOS-zeewet. China heeft vanaf het begin gesteld dat de UNCLOS-zeewetten niet van toepassing zijn op geschillen rond soevereiniteit en heeft elke medewerking geweigerd. Het hof heeft zichzelf toch gedeeltelijk bevoegd verklaard en een voor China bijzonder negatieve uitspraak gedaan. China legt die naast zich neer.
De VS hebben onmiddellijk China opgeroepen de besluiten van het arbitragehof te respecteren.
De voorbije dagen vonden de eerste diplomatieke schermutselingen plaats. In Vientiane (Laos) kwam de ASEAN (de 10 landen van Zuidoost Azië) bijeen en de Filipijnen stuurden aan op een veroordeling van China in het slotcommuniqué. Vier van de tien ASEAN-landen zijn partij in de disputen rond de Zuid-Chinese zee maar er kwam geen unanieme veroordeling door de organisatie. Het communiqué roept op tot verzoening en dialoog en rept met geen woord over Den Haag. Dat was een succes voor de Chinese buitenlandminister Wang Yi en een nederlaagje voor de Amerikaanse buitenlandminister Kerry, die beiden in Vientiane waren voor overleg met ASEAN.
Kerry ging dan meteen in de tegenaanval en liet de buitenlandministers van drie landen- de VS, Japan en Australië, allen aanwezig in Vientiane, een gemeenschappelijke verklaring ondertekenen waarin China opgeroepen wordt de uitspraak van het arbitragehof, die definitief en bindend genoemd wordt, te respecteren. Wang Yi heeft daarop het ‘onbetamelijk gedrag’ van deze drie landen veroordeeld en verklaard dat dergelijke acties niet van aard zijn vrede en stabiliteit in de regio te brengen. De Slovaakse buitenlandminister die ter plaatse de EU vertegenwoordigde sprak de hoop uit dat de conflicten door rechtstreekse dialoog tussen de betrokken partijen opgelost kunnen worden.
China van roept de partijen op Den Haag te vergeten en in het kader van ASEAN verder te onderhandelen over een ‘Code of Conduct of Parties ‘, een bindende gedragscode voor alle betrokken landen in de Zuid-Chinese Zee. Daarnaast blijft het bij de strategie van bilaterale besprekingen tussen de betrokken landen over de grond van de zaak. De Chinezen hebben volgens verklaringen van een viceminister voor buitenlandse betrekkingen goede hoop dat er met de nieuwe Filipijnse regering- de rechtszaak was door de vorige aangespannen- te onderhandelen valt. De voormalige president Ramos is als speciaal onderhandelaar aangesteld. John Kerry vloog intussen van Vientiane door naar de Filipijnen waar hij de situatie met de president wil gaan bespreken.
Alhoewel China het arrest principieel verwerpt omdat de UNCLOS-zeewetten niet van toepassing zijn op de disputen rond soevereiniteit in de Zuid-Chinese zee zijn de Chinese media nu ook begonnen met de neutraliteit van het arbitragehof zelf in vraag te stellen. Vooral de aanstelling van een Japanse voorzitter met een curriculum van politiek nationalisme, die dan op zijn beurt de andere rechters gekozen heeft doet meer dan een vermoeden van partijdigheid rijzen. Het Permanent Arbitragehof in Den Haag is een privé-instelling en heeft in tegenstelling tot het Internationaal Gerechtshof in Den Haag geen band met de Verenigde Naties.
Bronnen: Global Times, China Daily, SCMP
