Op 1 juli 1997 heeft het Verenigd Koninkrijk het gebied van Hongkong overgedragen, beter gezegd teruggegeven, aan China. Hongkong werd een Speciale Bestuurlijke Regio, de Hong Kong Special Administrative Region (HKSAR). Voor de twintigste verjaardag van die Handover bracht ChinaSquare een serie artikelen over Hongkong, verleden, heden en toekomst. Wij hebben die artikelen nu opgeslagen in drie dossiers. Het derde is politiek.
De complexe realiteit achter de krantenkoppen over Hongkong
Eind 2014 interviewde een Britse krant Nixie Lam, een jonge politica uit Hongkong, over de protestbeweging die Occupy of the Umbrella Movement werd genoemd. Nixie Lam is districtsraadslid voor de grootste politieke partij van Hongkong en zij had grote bedenkingen bij de protesten.
Nixie Lam
De partij van Nixie Lam is de Democratic Alliance for the Betterment and Progress of Hong Kong (DAB). Ze is de grootste politieke partij van Hongkong en met 32.000 leden goed ingeplant in de 18 districten van het gebied. De DAB vormt de kern van het ‘vaderlandslievende kamp’. Dat zijn de partijen en bewegingen die een verdere democratisering willen, maar dan in het tempo dat de centrale regering (Beijing) voorschrijft. Zij zijn ook voor een nauwere samenwerking met het vasteland, omdat zij China als hun vaderland zien. De DAB heeft plaatselijke netwerken en basisorganisaties die algemeen bekend staan als de meest werkzame in Hongkong. De partij richt zich vooral op het dagelijks bestaan van de burgers en ook dat is een belangrijke reden voor de massale steun die ze geniet. De DAB heeft op dit moment 12 van de 70 zetels in de Legislative Council, het parlement van Hongkong. Ze heeft 117 van de 431 vertegenwoordigers van de wijken in de District Council.
Nixie Lam is in 2011 voor de DAB verkozen als districtsraadslid. Ze was toen 29 en vertegenwoordigt het kiesdistrict Lai Hing in de wijk Tsuen Wan (New Territories). Kenny Coyle* van de Morning Star, een linkse Britse krant, heeft haar in 2014 geïnterviewd over de protestbeweging die de naam Occupy of the Umbrella Movement zou krijgen. Wij nemen delen van het interview hieronder over. Het geeft een andere dan de in het Westen gangbare kijk op die beweging.
Anders
Lam is anders dan de politiek bewuste jongeren van Hongkong zoals wij die uit de westerse media menen te kennen. Zij is jong, hoger opgeleid en heeft gestudeerd in het buitenland. Zij heeft grote bedenkingen bij de harde kern van de Occupy-activisten, hoofdzakelijk tieners en twintigers.
‘Ik ben in 1982 geboren, ik ben dus tien of meer jaren ouder dan de meeste actievoerders. In het huidige onderwijssysteem krijgen ze niet genoeg inzicht in de geschiedenis van voor en na het kolonialisme. Hun beeld van Hongkong en van China is niet gebaseerd op een vergelijking van die perioden. Zij vormen zich alleen indrukken aan de hand van hoe zij de huidige situatie zien in contrast met hoe Hongkong volgens hen zou moeten zijn.’
demonstrant met koloniale vlag
Lam denkt dat dit gebrek aan historisch perspectief een van de factoren is die geleid heeft tot de afkeer van mensen van buiten Hongkong, de beledigingen tegen toeristen uit het vasteland van China die voor ‘sprinkhanen’ werden uitgescholden. Het is ook een mogelijke verklaring waarom sommigen het zelfs zo ver dreven dat ze met de vroegere koloniale vlag van Hongkong gingen rondlopen.
‘Ik maak mij speciaal zorgen over sommige van de radicale anti-Chinagroepen. Ik herinner mij een gesprek met een activist waarin ik hem vroeg waarom hij zo’n heimwee had naar de koloniale tijd, hoewel hij die enkel als klein kind had meegemaakt. Hij ging er prat op dat hij zijn eerste koloniale vlag had aangeschaft tijdens de uitbraak van het SARS-virus in 2003. Het ging toen erg slecht met de economie en zijn ouders hadden het over hoe goed het vroeger was. Hij kocht dus de vlag en gaf de regering van Hongkong de schuld voor de beroerde economische situatie.
Toch was het in die tijd dat China een vereenvoudigd visum invoerde voor inwoners van het vasteland. Op die manier kregen het plaatselijke toerisme en de kleinhandel een boost. En dit was een van de hoofdredenen waarom de economie van Hongkong er na de SARS-epidemie van 2003 weer is bovenop gekomen.’
Complexiteit van de realiteit
‘Elk maatschappelijk probleem heeft een eigen complexiteit, we mogen de oorzaken niet al te eenvoudig voorstellen,’ zegt Lam.
Zij is ervan overtuigd dat de algemene vooruitgang en welvaart van Hongkong afhangen van een constructieve relatie met het vasteland, maar erkent dat niet alle burgers van Hongkong daar direct voordeel van hebben.
‘Sommige mensen hebben in hun dagelijkse leven nauwelijks iets met China, zij zien geen verbondenheid tussen China en Hongkong. Ik merk echter een interessant verschijnsel. Veel van mijn vrienden die in het buitenland gestudeerd hebben zijn meer vaderlandslievend dan mensen die hier zijn opgeleid. Volgens mij komt dat door hun verblijf en het onderwijs in een ander land: zij hebben een beter begrip van de band tussen nationaliteit en burgerschap.’
botsing tussen aanhangers en tegenstanders van Occupy
Lam somt ook een reeks sociale grieven op die achter de protesten zitten. De beweging is meer dan alleen maar een verzet tegen de voorgestelde aanduiding van kandidaten voor de verkiezingen tot een nieuwe Chief Executive. (…)
‘Er zijn veel manieren om tegen de huidige protesten aan te kijken. Het hoeft niet te verbazen dat demonstranten, zoals bij eerdere Hongkongse protestbewegingen, ook dit keer veel verschillende eisen stellen. Sommigen gaan tekeer tegen de hoge vastgoedprijzen, anderen tegen het slechte onderwijsbeleid. Er zijn er zelfs die protesteren tegen de slechte dienstverlening van de laatste tijd bij MTR, de metro van Hongkong. En op social media lees je bijna alleen maar over de ongelijke verdeling van de welvaart in Hongkong,’ merkt ze op.
Verkiezingen
Toch is de directe aanleiding van het conflict wel degelijk de procedure om de Chief Executive (Hoge Bestuurder) te verkiezen. Na de terugkeer naar China in 1997 kwam er in plaats van de koloniale gouverneur een Chief Executive die werd verkozen door een comité. De verkiezing van een nieuwe bestuurder zou in 2017 bij algemeen stemrecht gebeuren. Op 31 augustus 2014 heeft het Permanent Comité van het Nationaal Volkscongres beslist dat de 2 of 3 personen die zich waarschijnlijk kandidaat zouden stellen, de goedkeuring moesten krijgen van een voordrachtscommissie van 1200 leden die representatief is voor een groot aantal maatschappelijke sectoren. De demonstranten verzetten zich hier heftig tegen en eisten een ‘voordracht door de bevolking’. Voor de DAB, de partij van Nixie Lam, was het besluit van 31 augustus echter een grote stap voorwaarts op het pad van de politieke hervormingen in Hongkong, en niet noodzakelijk het sluitstuk van die hervormingen.
Lam meent dat verdere hervormingen zeker mogelijk zijn binnen het voorgestelde kader. ‘Wij zien inderdaad ruimte voor verbeteringen bij de selectie van die 1200 mensen. Onderhandelingen en een eenvoudige oplossing zijn bijvoorbeeld mogelijk over hoeveel vertegenwoordigers elke sector toegewezen krijgt.’ (…)
Politisering
De DAB: ‘accentuate the positive’
Een neveneffect van de protesten is volgens Lam dat er een grotere politisering komt in de beide kampen die tegenover elkaar staan. ‘Politieke onverschilligheid is altijd een probleem in Hongkong. De mensen zijn nogal praktisch en ze zien politiek als iets dat ver van hen afstaat. Veel mensen spreken zich liever niet uit over politiek of zijn er gewoon niet in geïnteresseerd. Daarom zijn er ook zoveel zwevende kiezers, misschien wel 60%. Nu zien we echter in verschillende wijken een toename van discussies over sociale of politieke kwesties, vooral bij aanhangers en bij tegenstanders van Occupy. Veel zwevende kiezers komen voor hun mening uit.’
Lam erkent dat de overheid van Hongkong iets moet doen aan de onderliggende sociale grieven, vooral de kloof met de jongeren.
‘Als grootste politieke partij in Hongkong heeft de DAB een zeer goed netwerk waarin we naar de mensen en hun meningen kunnen luisteren. Vooral voor de jongeren zijn er verbeteringen nodig. Er zijn gesprekken hierover, bijvoorbeeld over de mogelijkheid om een dienst voor innovatie en technologie op te richten of bijvoorbeeld om jongeren aan huisvesting te helpen’.
De verdeeldheid in Hongkong zal niet snel of gemakkelijk opgelost worden, maar Lam is ervan overtuigd dat de interne dialoog en de constructieve relatie met de rest van China de enige weg voorwaarts is.
‘One Country, Two systems’, blijft formule voor de toekomst van Hongkong
Carrie Lam (Chief Executive Hongkong) en Xi Jinping (President China)
Kenny Coyle heeft nog eens Nixie Lam*, politica uit Hongkong, geïnterviewd. Ditmaal over 20 jaar Hongkong Special Administrative Region en over haar verwachtingen voor de toekomst van de SAR. Speciaal voor ChinaSquare.
Gisteren publiceerden wij de ingekorte versie van een interview met Nixie Lam uit 2014 over Occupy. Nixie Lam is in 2011 voor de DAB verkozen als districtsraadslid. Ze was toen 29 en vertegenwoordigt het kiesdistrict Lai Hing in de wijk Tsuen Wan (New Territories). Haar partij, de Democratic Alliance for the Betterment and Progress of Hong Kong (DAB), is de grootste politieke partij van Hongkong.
Kenny Coyle (KC) Wat zijn de afgelopen 20 jaar sinds de instelling van de Special Administrative Region de positiefste ontwikkelingen geweest voor Hongkong?
Nixie Lam (NL) We hebben kunnen zien hoe de formule One Country Two Systems is geïmplementeerd, welke obstakels er zijn en hoe de regering van de Hong Kong SAR en die van de Volksrepubliek China eraan werken om die obstakels op te ruimen.
One Country Two Systems is een uniek constitutioneel systeem. Hoe beter ik het begrijp hoe meer ik gefascineerd ben door de visie van onze vroegere leider (KC: Deng Xiaoping). Het is belangrijk dat de mensen beseffen wat de uitdrukking ‘50 jaar lang zonder veranderingen’ inhoudt. Dit betekent eigenlijk dat China de tijdspanne van 50 jaar wil benutten voor een inhaalslag en voor zijn ontwikkeling naar een verder integratie met de wereld. Het is dus zeker niet de bedoeling Hongkong neer te halen, zoals ik vaak hoor van mensen die geloven in de ‘Chinese Dreiging’.
Sociaal werk van de overheid
We hebben de afgelopen jaren gezien hoe veel inwoners van Hongkong die waren weggegaan uit angst voor de plannen van de Chinese regering, ervoor hebben gekozen om terug te komen omwille van hun familie en voor de ontwikkeling van hun loopbaan. We zagen ook hoe China zijn problemen met corruptie en met het milieu aanpakt om zijn eigen gang te kunnen gaan. We maakten mee dat de beide partijen op allerlei manieren communicatiekanalen in het leven riepen om dit unieke systeem te laten werken. Er kwamen uitwisselingsprogramma’s, stages voor jongeren. Centra voor Handel en Ontwikkeling richtten kantoren op in een groot aantal steden, organisaties of ngo’s namen initiatieven voor tweerichtingsverkeer en -communicatie.
Misschien is het niet allemaal perfect, maar ik geloof echt dat het de belangen van ons, mensen van Hongkong, het beste dient, samen met onze diepgaande en rijke, veelzijdige Britse invloed, vooral op het professionele vlak. Het recent genomen Belt & Road initiatief geeft bovendien Hongkong de kans zijn activiteiten en bereik uit te breiden tot in Centraal-Azië en daarbuiten.
KC Ongerustheid over sociale ongelijkheid en toenemende politieke onrust zijn zwaarwegende factoren geworden. Hoe kunnen ze worden overwonnen?
NL Politieke onrust is volgens mij niet iets specifieks voor Hongkong. Kijk naar recente verkiezingsresultaten in allerlei landen, de laatste jaren gaat het niet zo best. Mensen zijn zich meer bewust van hun politieke rechten en willen meer betrokken worden, vooral de jongeren die hun informatie en nieuws van internet halen. Onder invloed van de eisen die de reclame stelt worden bepaalde soorten nieuws en belangen er bij de lezers ingehamerd. Veel onderzoek wijst uit dat dit alles extremisme stimuleert. Ik zie in elk geval dat mensen minder en minder genoegen nemen met eenvoudige dagelijkse communicatie. De media maken dat duidelijk erger.
Kijk echter eens naar alles wat de regering van de HKSAR alleen al de afgelopen vijf jaar heeft tot stand gebracht.
1) De volkshuisvesting is met 42% toegenomen, het aantal privéwoningen met 48% .
2) De overheid heeft een officiële armoedegrens ingesteld en heeft het budget sociale voorzieningen laten stijgen met 71%. Dat geld gaat naar de toelagen voor werkende en lage inkomensgezinnen, de Working Family Allowance en de Low Income Family Allowance. Nog een voorbeeld van sociaal beleid is het Work Incentive Transport Subsidy Scheme dat mensen met lage inkomens de kans geeft om de vervoerskosten van en naar hun werk te drukken en zo hun baan te hebben en te houden. Verder is er het Community Care Fund, de bijstand die 1,52 miljoen mensen kunnen genieten.
3) Met de Old Age Living Allowance krijgen 440.000 rechthebbende bejaarden maandelijks een extra uitkering. De gunsttarieven van 2 Hongkong dollar op het openbaar vervoer voor bejaarden en invaliden werd uitgebreid tot alle minibus- en busdiensten. Met reductiebonnen van het Health Care Voucher Scheme krijgen meer bejaarden toegang tot privé-geneeskunde, een goede hulpverlening aanvullend op de overbelaste openbare gezondheidszorg.
De regering heeft heel wat tot stand gebracht, ondanks de algemeen bekende obstructie van de oppositie in de LegCo (de wetgevende vergadering). Die belemmering vormde een vervelende maar niet onoverkomelijke uitdaging, zoals is gebleken. Natuurlijk zou het helpen als er minder gefilibuster (opzettelijke vertraging door onnodig lange toespraken) was.
KC De zogenaamde millennials (geboren tussen grofweg 1980 en 2000) lijken de aanstichters van het ‘localisme’ en de beweging voor ‘onafhankelijkheid’ in Hongkong. Vanwaar de forse steun voor dat soort stromingen bij die groep? Voorzie je dat jongeren in de toekomst er ook voor gaan vallen of denk je dat die trend specifiek is voor de eerste postkoloniale generatie?
NL Het is altijd gemakkelijk om aanhang te winnen als je de mensen een illusie kunt aanpraten.
Onafhankelijkheid is een waanbeeld in de fraaie verpakking van het localisme. Op een dag moet je dat beseffen. Er is niets verhevens aan om haat te zaaien, jezelf localist te noemen en te zeggen dat je spreekt namens Hongkong, om intussen stenen te gooien naar gewone mensen en de regering ook nog van vervolging te beschuldigen. Onderzoek van mei 2017 laat zien dat de steun voor ‘onafhankelijkheid’ op een jaar tijd is gedaald van 17,4% naar 11,4% en dat 71.2% van de geënquêteerden van mening is dat One Country Two Systems de beste weg voor Hongkong is.
(n.v.d.r. ChinaSquare: de cijfers staan in de persberichten van juni 2017 en juli 2016 van het Centre for Communication and Public Opinion Survey, Chinese University of Hong Kong)
One Country Two Systems is een unieke constructie en het vraagt tijd om de twee een geheel te laten vormen, door de zeer verschillende juridische en sociale achtergronden. Ik heb positieve verwachtingen over de generaties van de toekomst. De feiten zullen voor zich spreken.
KC Hoe zie jij de ontwikkeling van de status van de vrouwen in de HKSAR, vergeleken met de koloniale periode?
NL De status van de vrouwen is in Hongkong geen al te groot probleem, als je het vergelijkt met de situatie in veel landen en steden in het buitenland. Het is interessant om te constateren dat in veel van onze politieke partijen vrouwen de leidende figuren zijn. Toch blijft het een uitdagende situatie voor vrouwen om hun werk en dagelijks leven in evenwicht te krijgen. Per slot van rekening hebben wij nog altijd een traditionele Chinese, op de familie gerichte, mentaliteit. Dus het blijft moeilijk de balans te vinden. Ik kijk echter uit naar de toekomst: de nieuwe Chief Executive Carrie Lam heeft gezegd dat ze meer vrouwelijke leiders in haar regering wil.
KC Laten we eens vooruitkijken naar de 30 jaar die voor ons liggen tot het einde van de overgangsperiode van 50 jaar, die Deng Xiaoping voor ogen had en die vastgelegd is in de Basic Law. Wat voor een Hongkong zou jij tegen dan willen zien?
Districtsraadslid Nixie Lam in de wijk
NL Ik zou willen dat onze Chief Executive op dat moment met algemeen stemrecht wordt verkozen, uit kandidaten geselecteerd door een voordrachtcomité met een meer diverse samenstelling. Dat comité zou dan eerst verkozen zijn door stemgerechtigde Hongkongers. De leden ervan zouden de brug kunnen slaan tussen Hongkong en China en ervoor zorgen dat de wonderbaarlijke situatie van One Country Two Systems blijft bestaan.
Ik zou graan zien dat China zijn regionale levenscyclus-economie tot stand kan brengen. Daarin kan Hongkong deel uitmaken van het gebied Guangdong-Hongkong-Macao Bay. In die zone zou Hongkong de financiële, juridische, regulerende en professionele dienstverlening voor zijn rekening kunnen nemen. Samen met de ‘smart cities’ die Guangdong bezig is te bouwen en met Macao als centrum van toerisme zouden we een nieuw Aziatisch mirakel kunnen creëren. Dat zou gunstig zijn voor de regio, het land en zelfs voor de wereld.
Ik zou graag zien dat meer jongeren uit Hongkong bereid zijn om hun comfort zone te verlaten en wat avontuurlijker te worden, bijvoorbeeld door een loopbaan te zoeken in de steden van het Belt and Road initiatief. Een nieuw onderwijssysteem zou de druk wat moeten wegnemen van studenten in Hongkong en de rest van China, hen inspireren om innovatiever en zorgzamer te worden.
Het is een optimistische visie, maar ze is haalbaar.
