De Chinese overheid besteedt 4000 miljard yuan aan het bestrijden van de economische crisis. Tegelijk kregen de Chinese staatsbanken opdracht alle kredietaanvragen positief te beoordelen. Dat laatste doet nu twijfels rijzen bij sommige experten.
Grote staatsinspanningen om de crisis te bezweren gebeurden al eerder, naar aanleiding van de Aziatische crisis in 1998. Toen stak de centrale regering 200 miljard yuan in een saneringsplan voor verouderde staatsbedrijven, en pompte ze tussen 2000 en 2003 nog eens 1000 miljard in een ontwikkelingsplan voor westelijk China. Toen echter hield de regering de bankkredieten onder controle, met stijgingen op jaarbasis van ongeveer 15%.
In 2009 echter zijn de teugels volledig gelost en de toegekende bankkredieten in de eerste jaarhelft tegenover 2008 meer dan verdubbeld, tot 7.370 miljard yuan. Halfweg het jaar is het totale bedrag aan uitstaande schulden gestegen met 33% tegenover 2008. Tegen het einde van het jaar zouden 12.000 miljard yuan kredieten kunnen toegekend zijn, en zou het totale volume uitstaande schulden met 40% gestegen zijn. Bovendien moedigt de regering naast de nationale projecten ook de lokale projecten aan, zelfs de minst rendabele; indien die allemaal gerealiseerd worden, zou niet 4000 miljard maar 20.000 miljard yuan in de economie gepompt worden. Lokale besturen kunnen zelfs de vereiste 30% eigen inbreng in een project lenen van ontwikkelingsbanken, en met dat ‘eigen kapitaal’ de overige 70% lenen bij commerciële banken.
Binnen niet al te lange termijn gaan de banken dus opgezadeld zitten met grote sommen niet terugbetaalbare leningen; voorlopig vraagt de bankregulator alleen dat de banken hun provisies voor deze slechte schulden optrekken.
Men kan zich ook vragen stellen bij het nut van al die nieuwe projecten: nieuwe wegen, stuwdammen, fabrieken, … moeten vroeg of laat gebruikt worden voor iets, en dat kan alleen wanneer de binnenlandse vraag snel sterk gaat stijgen. Een stijging van de totale schuld met 33% om het BNP met 7% te doen stijgen, is niet duurzaam. En wat te zeggen van de naar schatting 20% leningen die afgeleid zijn naar speculatieve bouw van appartementen die niet verkocht geraken, of erger nog, naar de aankoop van aandelen op de beurs van Shanghai, die 100% gestegen is sinds het dieptepunt van november 2008?
Wanneer de toename van de bankkredieten nog een tijdje voortduurt, dan krijgen we echte zeepbellen op de immobiliënmarkt en op de beurs en kan de inflatie gaan stijgen, met sociale en economische instabiliteit tot gevolg (inflatie lag aan de basis van de incidenten in 1989!). In dat geval kan de regering moeilijk echter op de rem gaan staan en de nieuwe bankkredieten brutaal afremmen, want dan volgen zeker massa’s faillissementen.
Op 27 juli bleek dat ook de Chinese regering zich zorgen begint te maken. De bankregulator gaf de banken opdracht voortaan beter na te trekken of nieuwe kredieten wel naar echte levensvatbare economische projecten gaan en niet naar speculatie. Verder wordt verwacht dat China binnenkort de banken terug hogere sommen zal doen vastzetten als reserve bij de Nationale Bank, nadat deze vereisten einde 2008 verminderd waren. Overigens werden ook in Zuid-Korea en Vietnam gelijkaardige maatregelen getroffen.
(Bron: Financial Times, Caijing en anderen)
Er komen meer tekenen dat de Chinese regering het gevaar van te veel slechte kredieten niet onderschat.
De Chinese Volksbank (People’s Bank of China), die de rol van centrale bank vervult, heeft de rem gezet op een aantal banken die erg veel nieuwe kredieten verleenden: ze worden verplicht laagrentend schatkistpapier te kopen zodat hun kredietmogelijkheden automatisch ingeperkt zijn. Bovendien heeft de Chinese Volksbank de rente verhoogd op de kortlopende interbankenmarkt, dat is de markt waar banken zich zelf van geld kunnen voorzien wanneer ze te veel uitgeleend hebben.