Eandis en China: voor een eerlijk en nuchter debat

Eandis en China: voor een eerlijk en nuchter debat. Een antwoord aan de heer Schrans.
Gisteren kwam Hervé Schrans, voorgesteld als expert in privatiseringen én Chinakenner, uitvoerig aan bod in verschillende Vlaamse media. Hij velt een uiterst kritisch oordeel over het akkoord tussen Eandis en het Chinese State Grid. Maar klopt het?

Dit is een opiniestuk.  Het vertolkt het standpunt van de auteur dat niet noodzakelijk overeenkomt met het standpunt van de redactie.

De redenering van de heer Schrans dat men een natuurlijk monopolie zoals een distributienet elektriciteit het beste volledig in overheidshanden kan laten is deugdelijk. Al zijn andere beweringen zijn echter problematisch.
Hij stelt voor de Vlaamse spaarder in Eandis te laten deelnemen. Dat moet dan via uitgifte van aandelen op de beurs, niet via de uitgifte van een volkslening want Eandis zoekt kapitaal, geen leningen, die het voldoende kan krijgen. Hier wordt het probleem meteen duidelijk: eenmaal de aandelen uitgegeven op de beurs zijn ze vrij verhandelbaar. De deur staat dan open voor een bod door om het even welk groot binnen- of buitenlands bedrijf, ook een vijandig. Is dat een aantrekkelijk alternatief?
Als er een nieuwe aandeelhouder gezocht moet worden, is het Chinese State Grid dan een goede partner? Schrans betwijfelt het omdat State Grid ‘niet onbesproken’ is. State Grid is een zeer groot staatsbedrijf. Het wordt onderworpen aan controle door de Chinese Nationale Audit zoals het Rekenhof dat bij ons doet met staatsinstellingen. De Nationale Audit beoordeelt net zoals het Rekenhof zelden een bedrijf als 100% zuiver, en dat moet niemand verwonderen. In het kader van de grootscheepse anti-corruptiecampagne zijn de grote staatsbedrijven bovendien extra grondig aangepakt. De genoemde speculatie met vastgoed om de povere balans van de eigen bedrijfsresultaten wat op te smukken was een veel voorkomend fenomeen bij staatsbedrijven dat de overheid nu probeert uit te roeien. Schrans vermeldt ook een geval van ‘vermoedelijke’ corruptie; mag ik erop wijzen dat zijn bron de Epoch Times is, de notoir onbetrouwbare website van Falungong? Nu de Chinese staat midden in een anti-corruptie offensief zit, is de vrees dat een staatsbedrijf als State Grid een ongunstige, corrumperende invloed op Eandis zal hebben volslagen ongegrond.
Volgens Schrans is het contract buitensporig gunstig voor State Grid. Zijn redenering is als volgt: de prijs van de instap door State Grid (830 miljoen euro) ligt wel boven de boekwaarde van de aandelen, maar is niet volgens de markt getest, dus zeker te laag. De Chinese partner heeft onder bepaalde voorwaarden het recht zijn aandelen aan Eandis terug te verkopen, tegen de marktprijs. Een nooit gezien voordeel dus: laag inkopen, duur verkopen. Schrans gaat hier volledig voorbij aan het gevoerde selectieproces voor een partner: volgens burgemeester Tobback waren er vijftig kandidaten en is er met vier ernstig gepraat. Behalve de Chinezen was niemand bereid meer dan 500-600 miljoen euro te betalen. De opbrengst van een eventuele beursgang werd nog lager geschat. De redenering van Schrans kan hier gewoon omgedraaid worden: State Grid betaalt meer dan de marktprijs en krijgt daarvoor in het geval van een verkoop slechts de marktprijs terug. Waar is het buitensporige voordeel dan?
Komt het punt van de drie bestuurders voor State Grid; veel te veel, volgens Schrans. Een eenvoudige mathematische berekening leert dat State Grid met 14% van de aandelen recht heeft op zeven van de 48 bestuurders. Je moet veel fantasie hebben om drie op 48 in dit geval veel te noemen. State Grid legt veel geld op tafel omdat het hoopt met Eandis een technologisch deskundige partner te hebben. Is het dan niet meer dan normaal dat de Chinezen een vertegenwoordiger vragen in de strategische comités waarin de belangrijke beslissingen genomen worden? Dat partnerschap is overigens ook voor Eandis bijzonder interessant en kan met de snelle technologische ontwikkeling van de Chinese energiesector alleen maar interessanter worden.
Een jaarlijks rendement van 4% zou te gunstig zijn voor State Grid. Het zou eerlijk zijn er bij te vermelden dat State Grid evenveel dividenden zal krijgen als de gemeenten, maar dat dit neerkomt op een lager rendement dan de gemeenten omdat ze voor de aandelen een hogere prijs betalen. Je hoeft ook geen economist te zijn om te weten dat het vergelijken van het rendement van een bedrijfsinvestering met bijbehorend risico met het rendement van de kleine spaarder op zijn rekening neerkomt op appels met peren vergelijken. Hameren op het uitkeren van dividenden aan China, te betalen door de elektriciteitsverbruiker, is bijna demagogie. Weet iemand hoeveel winsten er uit de Belgische energiesector naar Frankrijk vloeien? Zouden de gebruikers beter af zijn als de dividenden naar een Vlaamse ondernemer in plaats van naar China zouden gaan?
Opvallend is dat de beweringen van de heer Schrans onverkort overgenomen worden door progressieve organisaties zoals MO*, de partij Groen en de afdeling Gent van de PVDA. Burgemeester Tobback, in een reactie op de website van De Standaard, ziet in de hetze rond Eandis een campagne gestuurd door belangengroepen die gehoopt hadden het aandeel in Eandis voor een appel en een ei te kunnen kopen en alsnog hun slag willen thuis halen door progressieve organisaties voor hun kar te spannen. Misschien heeft hij wel gelijk.