Een aanvaring in de Zuid-Chinese Zee houdt verband met tegengestelde opvattingen over stabiliteit en vrede in de regio en met gevaarlijke invloeden van buitenaf die daar spelen.
Schepen van de Filipijnse en Chinese kustwacht kwamen op 19 augustus met elkaar in aanvaring bij een atol in de Zuid-Chinese Zee. Volgens China hebben Filipijnse schepen dit incident opzettelijk uitgelokt. (zie video)
Claims en namen
De atol waar dit voorviel behoort tot de betwiste ‘Spratly-eilanden’ in de Zuid-Chinese Zee. Deze eilandengroep wordt geheel of gedeeltelijk opgeëist door verschillende landen: China, Taiwan (als onderdeel van de nog steeds volgehouden claim dat daar de ‘echte Chinese regering’ zou zitten), de Filippijnen, Vietnam, Maleisië en Brunei. Behalve Brunei hebben alle eisende landen op een of meer eilandjes troepen geïnstalleerd. Dat leidt tot meningsverschillen die in conflicten kunnen verkeren, vooral rond de exclusieve economische zones rond de eilandjes. De dominante westerse media spreken standaard van de Spratly-eilanden, naar een Britse walvisvaarder uit de 19e eeuw. De eisende landen geven aan de gebiedjes verschillende eigen namen. China spreekt bijvoorbeeld van Nansha Qundao. Ook de eilanden en atollen zelf hebben om die reden verschillende namen gekregen. China noemt het koraalrif waar de aanvaring tussen zijn schip en die van de Filipijnen plaatsvond Xianbin Jiao. In de gevestigde media zal hiervoor meestal de naam Sabina Shoal worden gebruikt.
Incident
Ziehier de Chinese versie van de gebeurtenis, gegeven door mevrouw Mao Ning, woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken van China. Mao Ning beantwoordde tijdens de reguliere internationale persconferentie vragen hierover van Reuters en Bloomberg.
‘Op 19 augustus drongen twee schepen van de Filipijnse kustwacht zonder toestemming van de Chinese regering de aangrenzende wateren van Xianbin Jiao van China’s Nansha Qundao binnen. Zij ramden, zonder acht te slaan op het advies en de waarschuwing van de Chinese overheid, een schip van de Chinese kustwacht dat bezig was zijn taken van wetshandhaving uit te voeren, wat groot gevaar opleverde. De verantwoordelijkheid voor het veroorzaken van de aanvaring ligt volledig bij de Filipijnen. De Chinese kustwacht nam de nodige maatregelen in overeenstemming met de nationale en internationale wetgeving. De manoeuvres ter plaatse waren professioneel, beheerst en gepast’.
‘Filipijnenplan’
Het standpunt van China is dat Xianbin Jiao deel uitmaakt van Nansha Qundao en dat de overigens onbewoonde atol altijd Chinees grondgebied is geweest. De Chinese regering vermoedt dat de Filipijnen hun schepen de wateren rond Xianbin Jiao binnen lieten dringen met de bedoeling voorraden te sturen naar een schip van de Filipijnse kustwacht dat voor anker ligt in de lagune daar. China denkt dat de Filipijnen opnieuw een situatie van voldongen feiten willen creëren door daar langdurig aanwezig te zijn, zoals met het oude Filipijnse marineschip op een koraalrif genaamd Ren’ai Jiao, dat Manila weigert weg te halen ook al had het dat toegezegd. Volgens Mao Ning vormt dit gedrag ‘een ernstige inbreuk op de soevereiniteit van China, schendt het de Verklaring inzake het gedrag van de partijen in de Zuid-Chinese Zee (Declaration on the Conduct of Parties in the South China Sea, DOC) en bedreigt het de vrede en stabiliteit in de Zuid-Chinese Zee’. China belooft verder krachtig verzet hiertegen.
Hoop op vrede?
Een journalist van Bloomberg meende te kunnen constateren dat het maritieme conflict tussen de Filipijnen en China hoog blijft oplopen ondanks een tussentijds pact dat de twee landen vorige maand hebben gesloten om hun meningsverschillen vreedzaam te regelen. Mao Ning verzekerde de vragensteller echter dat China vastbesloten blijft om de maritieme geschillen met de Filipijnen op de correcte manier aan te pakken: door middel van dialoog en overleg. Verder zei ze: ‘We hopen dat de Filipijnen hun belofte zullen nakomen, de afspraken en regelingen die met China zijn gemaakt serieus zullen naleven, zich zullen onthouden van acties die de situatie kunnen compliceren en met China zullen samenwerken om de situatie op zee onder controle te krijgen’.
De context
Het is de vraag of dit geen ijdele hoop zal blijken te zijn. De Verenigde Staten voeren in de Stille Oceaan, waar de Zuid-Chinese Zee een belangrijk deel van is, een grootscheepse operatie uit om China met militaire basissen, wapens en schepen te omsingelen. De rekrutering van bepaalde landen in de regio, zoals Japan, Zuid-Korea, Australië voor een Aziatische NATO, de illegale bewapening van Taiwan, de organisatie van telkens nieuwe provocaties: dat zijn allemaal belangrijke onderdelen van hun project. De Amerikaanse en Britse massamedia geven hun medewerking door eenzijdig en systematisch de verhalen van het Pentagon over een verzonnen toenemende Chinese agressiviteit te verspreiden, verhalen die dan op hun beurt zonder meer naverteld worden door Europese media. Ook sommige Europese regeringen leveren een bijdrage. Zo hebben de Filipijnen en Duitsland beloofd om binnenkort een samenwerkingsovereenkomst op het gebied van defensie te ondertekenen zogenaamd om ‘de internationale, op regels gebaseerde orde in de Indo-Pacific te handhaven’. De Duitse minister van Defensie Boris Pistorius (een sociaaldemocraat) beweert dat de Duitse verplichtingen en engagementen in de regio ‘de vrijheid van scheepvaart en het beschermen van handelsroutes’ beogen.
Wegen naar vrede en stabiliteit
China wijst erop dat er nog nooit problemen zijn geweest met betrekking tot de vrijheid van navigatie in de Zuid-Chinese Zee. Dat is logisch omdat het vlotte en vreedzame handelsverkeer langs de handelsroutes in die regio in het belang van alle landen daar is, en niet in het minst van China zelf. Het zijn eerder de provocaties van de VS en zijn bondgenoten vlakbij de Chinese kusten en de pogingen om landen partij te laten kiezen tegen China die doen vrezen dat de VS bij een grote geopolitieke crisis de handelsroutes zal willen controleren, verstoren of zelfs afsluiten.
Mao Ning vroeg verder aan ‘landen buiten de regio’ dat ze datgene zullen doen wat bevorderlijk is voor vrede en stabiliteit in de regio. Dat wil onder andere zeggen: de ASEAN-landen in de regio samen met China, dus alle staten die uiteenlopende meningen hebben over de exclusieve economische zones in de Zuid-Chinese Zee, hun tegenstellingen via regels en overleg zelf laten regelen. Bevorderlijk voor vrede en stabiliteit zou het zijn als er geen westerse inmenging kwam in de voortgaande complexe onderhandelingen tussen ASEAN en China om van de Declaration on the Conduct of Parties in the South China Sea van 2002 definitief een verdergaande Code of Conduct in the South China Sea (COC) te maken.
Bronnen: fmprc.gov.cn, National Geographic, Wikipedia, ASEAN.org,
