Er gaat geen dag meer voorbij of China is in het nieuws of de social media. Vrijwel uitsluitend met negatieve berichtgeving. Het moet en kan anders.
Opiniestuk op de LinkedIn-pagina van Gordon Dumoulin dat we van hem mochten overnemen (EN versie, NE versie). De meningen zijn per definitie voor de verantwoordelijkheid van de auteur.
Er gaat geen dag meer voorbij of China is in het nieuws of de social media. Vrijwel uitsluitend met negatieve berichtgeving over schendingen van mensenrechten in Xinjiang of de veiligheidswet in Hongkong, over de propaganda van de overheid of ernstige zorgen dat China en zijn communisme de wereld gaat overnemen. Vele rapporten en opinies van westerse think tanks en onderzoekers zijn dit jaar gepubliceerd over wat er in China gebeurt en hoe China benaderd of aangepakt moet worden. De inhoud varieert van grote waakzaamheid tot directe aanvallen waarbij China wordt bestempeld als een ernstige bedreiging voor de toekomst van de ‘vrije wereld’. Deze stukken worden breed uitgemeten in de media en veelal overgenomen door politici voor het China-beleid van een aanzienlijk aantal westerse regeringen. Alternatieve berichtgevingen met andere geluiden of perspectieven worden ondergesneeuwd of platgeslagen. Dit heeft als gevolg dat de beeldvorming over China in de westerse wereld is gekrompen tot een zeer beperkt aantal beschuldigende criteria met een ongekend dieptepunt in hoe het Westen naar China kijkt.
Hoe is het zover kunnen komen ?
Alvorens op deze vraag in te gaan, dit artikel heeft niet als doel om opinies of invalshoeken weer te geven over specifieke situaties of ontwikkelingen in China die keer op keer weer naar voren komen. Dit artikel gaat over het hoe en waarom het steeds extremere (anti) China-beleid in de westerse media en politiek tot stand is gekomen. Er wordt ook een aantal bedenkingen over het beleid weergegeven met suggesties voor de relatie tussen China en het Westen.
Allereerst is er
langzamerhand het besef gekomen dat het China gelukt is om een maatschappij op
te bouwen waarin een zekere mate van welvaart is ontstaan met een sterk
groeiende middenklasse en een verbazingwekkende uitroeiing van armoede.
Dit is de eerste keer sinds de koloniale tijd en industriële revolutie dat
een land met een significant andere bestuursvorm, cultuur en verleden dit voor
elkaar heeft gekregen in de moderne tijd, wat tot nu toe alleen voorbehouden is
geweest aan de westerse wereld (en Japan).
Hierbij moet opgemerkt dat de basis van de huidige westerse welvaart natuurlijk niet gebouwd is op zijn huidige politieke stelsels. Zonder de geopolitieke en financiële erfenis van de koloniale tijd zouden de huidige welvaartsverhoudingen wellicht heel anders zijn geweest.
De gedachte dat China na de opening in 1978 wel zou moeten bijdraaien naar een vergelijkbaar democratisch model als enige weg naar de welvaart is een misvatting geweest. Men leest en hoort bij deze gedachte geluiden in media dat het Westen voor deze welvaart in China heeft gezorgd maar een misrekening heeft gemaakt betreffende de verwachting van een ommekeer.
Deze conclusie heeft een narcistische inslag. China heeft zeker in hoge mate geprofiteerd van de sterk groeiende vraag naar goederen vanuit het Westen maar deze ontwikkeling is niet uit liefdadigheid tot stand gekomen. Het meedogenloze kapitalisme van centjes tellen samen met een gebrek aan of bereidheid van laaggeschoolde arbeidskrachten en strengere milieuwetgevingen in het Westen hebben ervoor gezorgd dat goedkope, arbeidsintensieve en vervuilende industrieën naar China zijn verhuisd. De goedkope halffabricaten of eindproducten gingen en keren nog steeds terug richting Westen. Westerse maatschappijen en mensen mochten niet meer blootgesteld worden aan deze vervuiling of arbeid maar er wordt wel volop geprofiteerd van deze verhuizing van vervuiling en laaggeschoolde arbeid.
Ten tweede treedt China steeds meer op de voorgrond van het wereldtoneel, middels o.a. de nieuwe zijderoute, megaprojecten in de infrastructuur, Chinese overnames in de commerciële wereld maar ook actieve deelname en invloeden in multilaterale organisaties zoals de WHO of UN.
De westerse hegemonie en heerschappij over het ‘wereldbeleid’ staan onder druk door de opkomst van China.
Het Westen geeft aan dat het beleid in China in snel tempo autoritairder en extremer is geworden gedurende de afgelopen jaren waarbij ontwikkelingen zoals in Xinjiang en Hong Kong, het Social Credit System of de groeiende macht van de Chinese President Xi Jinping met scherpe veroordelingen als een duidelijke basis voor het westerse China-beleid naar voren worden gebracht. Ook de geschillen over economisch beleid, zeker betreffende handelsovereenkomsten, tarieven en markttoegang dragen bij aan deze verscherping. Het bovenstaande is een korte samenvatting van de kernpunten en oorzaken van het huidige China-beleid zoals het naar voren worden gebracht in veel westerse landen.
Een kijkje achter de façade van dit beleid
Naast de snel verslechterende verstandhouding met China hebben Westerse maatschappijen te maken met een toenemende druk van binnenuit om de tevredenheid van de eigen bevolking betreffende beleid en functionering op peil te houden. Economische malaise, sociale onrust en groeiende polarisatie zie je in verschillende maatschappijen terug.
Zeker gedurende dit jaar heeft de COVID-19 pandemie politieke en sociale systemen te kijk gezet betreffende hun vermogen, hun beweegredenen en de wijze waarop verschillende overheden en mensen met het virus omgaan. Het coronavirus is als een groot examen over hoe overheden en mensen in maatschappijen met extreme veranderingen omgaan. En geen maatschappij ontkomt op dit moment aan deze test case.
Westerse maatschappijen hebben decennialang in een warm bad gelegen waaraan geen enkel ander land kon tippen (mede dankzij de koloniale erfenis). Vrijheid, individualisme, sociaal welzijn, open economie, een hoge mate van welvaart en de ‘onaantastbare’ meetlat van waarden en normen waarmee de rest van de wereld moest worden gemeten.
Dit warme bad begint echter barsten te vertonen vanwege gebrek aan onderhoud en innovatie (ook versneld door de pandemie). De recente geschiedenis komt aan de deur kloppen; er zijn het systemisch racisme, verouderde administratieve en overheidssystemen, discussies over de samenhang van vrijheid, privacy en verantwoordelijkheid, en ook het milieu klopt al jaren aan deze deur vanwege de ongekende, schaamteloze manier waarmee het door mensen behandeld wordt. De houdbaarheidsdatum van het huidige bad lijkt te zijn overschreden maar nieuwe scheurtjes worden nog steeds dichtgeplakt met stukjes duct tape. Liever dat dan groot onderhoud of een nieuw bad.
Heerst er een mate van onzekerheid dat waarden en normen het niet zullen overleven in een nieuw bad ? Vooral als we de huidige geopolitieke en economische veranderingen in ogenschouw nemen ?
De druk neemt ook toe door nieuwe en steeds snellere technologische innovaties die vele mogelijkheden zouden kunnen bieden voor een betere wereld. Het milieu, de economie, maatschappijen en overheden kunnen veel baat hebben bij technologie voor een betere en duurzame toekomst voor onze kinderen.
Er is echter dan wel de wil tot ingrijpende veranderingen voor nodig, alsmede veerkracht en vertrouwen in de overheid en mensheid. Maar deze wil lijkt veelal te ontbreken in 2020. Het besef begint boven te drijven maar technologie wordt veelal als bedreiging gezien, zeker zodra er nieuwe spelers met andere achtergronden op het toneel verschijnen.
Dit alles heeft als gevolg een groeiende weerstand tegen verandering en invloeden van buitenaf, gepaard aan een zich heftiger afzetten tegen ‘buitenstaanders’. Met als ‘wapen’ een zeer uitgebalanceerde selectie van perspectieven en beoordelingen waarmee politiek en media tegenstellingen aanwakkeren om duidelijke grenzen tussen goed en kwaad neer te zetten. Ook al lijkt het water langzaam weg te sijpelen van binnenuit het bad.
En dan is er Xinjiang
De kwestie met betrekking tot China die op vele politieke en maatschappelijke lippen ligt: de schending van mensenrechten in Xinjiang
De scherpe veroordelingen van specifieke situaties in China door westerse landen heeft als gevolg dat er nog maar heel weinig ruimte is voor alternatieve en bredere inzichten ter beoordeling van China als dynamische en diverse maatschappij, en deel van de hedendaagse wereld of met een geopolitieke invloed. Propaganda wordt meestal geassocieerd met autoritaire manieren van politiek bedrijven maar het Westen kan zich in deze tijd op de borst kloppen met zijn eigen uitgebalanceerde propagandacampagne tegen China. De media en politiek lijken maar één geluid over China te willen laten horen, elke dag weer. Een van de speerpunten is de veroordeling van mensenrechtenschendingen in Xinjiang. Middels zorgvuldig geselecteerde rapporten en onderzoeken is de veroordeling klip en klaar voor het Westen ; de ‘these are the facts and norms’ mentaliteit zegeviert. Alternatieve geluiden of rapporten worden weggezet als propaganda. Bijvoorbeeld een uitgebreid rapport over Xinjiang opgesteld door de Human Rights Institute van de Southwest University of Political Science and Law in Chongqing is compleet genegeerd door de westerse media en politiek. Zie link rapport : https://www.chinadaily.com.cn/pdf/2020/20201020investigationreport.pdf
Aan de andere kant wordt er ook weinig naar buiten gebracht betreffende de herkomst en bronnen van de eigen zorgvuldig uitgekozen publicaties en wie deze heeft gepubliceerd. Laat staan een onderzoek naar de menselijke of politieke motieven achter deze rapporten.
Het zou tot op zijn minst een reden zijn tot verdere kritische beschouwingen over het feit dat Dhr. Adrian Zenz, de voornaamste Westerse onderzoeker betreffende Xinjiang, letterlijk heeft vermeld dat hij als diepgelovige ‘born-again Christian’ direct door God wordt geleid bij zijn onderzoeken over Xinjiang. Zenz is verbonden aan zeer conservatieve, anticommunistische en religieuze stichtingen in Amerika. Er komt ook nauwelijks publiciteit of onderzoek naar voren betreffende de financiering en ondersteuning gegeven aan verschillende westerse think tanks zoals ASPI in Australië die China voortdurend bombarderen met veroordelingen, aannames en hypotheses.
Dit zijn
echter wel de bronnen die voor een aanzienlijk gedeelte de basis van het
China-beleid in verschillende westerse landen bepalen.
Door wie laten de politici zich nu eigenlijk leiden op de achtergrond en met
welke motieven ?
Zoals gesteld aan
het begin, het doel van dit artikel is niet om een oordeel te geven over
waarheden of onwaarheden in specifieke situaties. Het grote gevaar is het (bewust
of onbewust) ontbreken van de behoefte aan verdere kritische overwegingen en
diepgang aangaande achtergronden, aannames, motieven en inhoud alvorens een
ongekend scherp beleid of veroordeling neer te zetten. Media en politiek lijken
op dit moment als enig doel te hebben om de veroordelingen tegen China verder hard
te maken, en niet om er verder over na te denken.
Is dit niet een symptoom van propaganda ? Herinner u de reden voor Amerika en
het Verenigd Koninkrijk om Irak binnen te vallen in 2003.
Twee soorten antiterrorisme
Betreffende Xinjiang is er ten tweede de kwestie van perspectief in verhouding tot andere antiterrorisme maatregelen door verschillende landen in de wereld. Het huidige beleid in Xinjiang is voornamelijk tot stand gekomen na een aantal dodelijke terroristische aanslagen in de eerste helft van het afgelopen decennium in China.
Na de verschrikkelijke terroristische 9/11 aanslagen in 2001, zijn Amerika en Westerse geallieerden de ‘War on Terror’ begonnen (waaraan Nederland ook heeft deelgenomen). Afgelopen september is een rapport gepubliceerd over de gevolgen van de War on Terror door het Watson Institute International and Public Affairs, Brown University in Rhode Island. Zie link rapport : https://watson.brown.edu/costsofwar/files/cow/imce/papers/2020/Displacement_Vine%20et%20al_Costs%20of%20War%202020%2009%2008.pdf
Een aantal highlights; 800,000 oorlogsdoden, meer dan 3 miljoen doden door armoede, honger en gebrek aan gezondheidszorg als gevolg van de oorlogen, 37 miljoen economische, politieke en godsdienstige vluchtelingen verdreven van haard en huis. Een enorme afbraak van mensen- en burgerrechten in de oorlogsgebieden. Dit rapport is echter niet of nauwelijks in het westerse nieuws gekomen of besproken door westerse regeringen. Hoe staat dit rapport en deze gevolgen in verhouding tot veroordelingen van andere antiterrorisme beleidsacties ?
Het gebrek aan verdere diepgang en kritische overwegingen van de geloofwaardigheid en motieven van informatiebronnen evenals het gebrek aan perspectief en reflectie vormen een cruciale invloed op het huidige China-beleid in een aantal westerse landen.
Langzamerhand zien we ook dat bewijzen al niet altijd meer nodig zijn zoals bijvoorbeeld bij het uitbannen van Huawei in verschillende landen. Wantrouwen, achterdocht en in toenemende mate ideologie gaan het China-beleid langzamerhand overheersen.
Is het hedendaagse China-beleid eigenlijk niet eerder een façade voor de enorme politieke, economische en sociale uitdagingen die in westerse maatschappijen van binnenuit op de deur kloppen in plaats van een reactie op de ‘bedreigingen’ uit China ?
Een breder perspectief van het China-beleid
Als over mensenrechten geoordeeld zou moeten worden, kunnen we stellen dat we allemaal als mens nog ver weg zijn van de idealen op dit gebied. Het is narcistisch en gevaarlijk om duidelijk onderscheid aan te gaan wakkeren tussen ‘wij en zij’. Ja, mensen en politiek mogen en kunnen oordelen over anderen en ja, ook in China is er nog veel te verbeteren zoals in vrijwel iedere maatschappij. Maar politiek en maatschappij zou vooral eerst eens in de spiegel moeten kijken om perspectieven en motieven in eigen omgeving te beoordelen alvorens naar anderen te kijken. Deze spiegel wordt in deze tijd echter in de huidige Westerse propaganda zorgvuldig genegeerd.
‘Indien China niet verandert, dan…’ of ‘China zou moeten veranderen zodat…’
Deze uitspraken
komen we dagelijks tegen in vele opinies of beleidsstukken over China, op
economisch, politiek of sociaal vlak. In deze uitspraken sluipt het gevaar dat westerse
maatschappijen er nog steeds heilig van overtuigd zijn dat hun beleid,
economische model, normen en waarden de ijkpunten voor de mensheid zijn.
Anderen moeten zich aanpassen. Maar wat hebben de afgelopen 70 jaar gebracht
betreffende bijvoorbeeld armoede, oorlogsvoering, milieu, ongelijkheid, racisme
of mensenrechten? Het lijkt of er geen ruimte of behoefte meer is voor
verbetering, met de benodigde zelfkritiek of reflectie.
Zijn deze twee uitspraken eigenlijk niet wederom een verbloeming van het
feit dat westerse maatschappijen voor grote veranderingen staan ? Of beter
gezegd, dat ze een duidelijker eigen beleid en visie voor een betere toekomst
zouden moeten uitstippelen, met een heel belangrijk een duidelijk actieplan, in
plaats van een reactief beleid tegen anderen.
Verbetering betekent echter aanpassing wat door veel mensen in het Westen wordt gezien als een opoffering of een inbreuk op hun vrijheid. Dit zorgt voor een enorme weerstand tegen verandering, zelfs al zou dit noodzakelijk blijken te zijn voor de toekomst van volgende generaties. Maatschappijen met de hakken in het zand gaan eroderen en verder polariseren, zeker in een sterk en snel veranderende wereld met nieuwe kansen in technologie, kennis en communicatie.
China en het Westen op weg naar de toekomst
Voor het streven naar een positieve, duurzame, menselijke en veilige toekomst waar dan ook ter wereld, lijkt samenwerking tussen mensen over de gehele wereld onvermijdelijk en noodzakelijk. De integrale uitdagingen of problemen van milieu, armoede, sociale ongelijkheden of bijvoorbeeld de COVID-19 pandemie stoppen niet aan de grenzen en vereisen multilaterale organisaties om ze aan te pakken. Deze organisaties bestaan reeds maar interne maatschappelijke veranderingen, geopolitieke verhoudingen en technologische innovaties vragen om heroverwegingen en eventuele reorganisaties van opzet en structurering. In dit artikel worden maar een beperkt aantal invalshoeken van het Westers China-beleid aangestipt. Culturele, historische, sociale en raciale verschillen tussen beide geopolitieke machten hebben ook grote invloed op hoe men elkaar ziet en beoordeelt.
Kennis en de juiste mensen op de juiste plek ter bevordering van meer wederzijds begrip en toenadering is cruciaal voor de toekomst. Dit is geen 10-urige cursus ‘Hoe kan ik China of Europa beter begrijpen?’ maar een lang, intensief en continu proces met elkaar. Op dit moment is er verbazingwekkend weinig kennis, inzicht en interesse ten opzichte van elkaar.
Samenwerking en wederzijds begrip zijn, op zijn zachtst gezegd, geen woorden die prominent in het huidige politieke China-beleid van Westerse landen naar voren komen.
Economisch wordt er (gelukkig) nog wel samengewerkt op vele vlakken maar dit komt in het beleid ook meer naar voren als bittere noodzaak om de eigen economieën draaiende te houden. Politiek, sociaal en ook raciaal wordt het ravijn steeds breder en dieper tussen China en het Westen met mogelijk gevaarlijke gevolgen.
Zou het niet beter zijn om een beleid neer te zetten dat eerst en vooral als doel heeft een strategische samenwerking tussen China en het Westen op gemeenschappelijke gronden te bevorderen?
Inderdaad niet makkelijk, beter gezegd ongekend gecompliceerd met immense aanpassingen en compromissen vereist aan alle zijden. Met dan ook nog de noodzaak om een duidelijke eigen zelfbeschouwing, visie en actieplan te formuleren voor de toekomst als inbreng voor de opbouw van een nieuwe strategische multilaterale samenwerking met anderen. Maar de wereld is aan het veranderen en als mensheid staan we voor enorme integrale uitdagingen zoals duurzaamheid of ongelijkheid waarvoor verantwoordelijkheid moet worden genomen. We kunnen dit niet tegenhouden of de ogen ervoor sluiten. Dat zouden we trouwens ook niet moeten willen.
Als we nu eens uit zouden gaan van de positieve kansen in plaats van de bedreigingen bij een China-beleid ? Zeker in dit COVID-19 jaar waarin vele maatschappelijke aspecten worden blootgelegd en veranderingen reeds plaatsvinden.
De verschillen en tegenstellingen tussen het Westen en China zijn vele malen kleiner dan wat ons bindt en dan de verantwoordelijkheden die beide geopolitieke machten met elkaar gemeen hebben in de wereld van vandaag. 2020 is de unieke gelegenheid voor het begin van een nieuw bloeiend hoofdstuk in de mensheid. Het nieuwe hoofdstuk wordt sowieso al geschreven, opbouwend in samenwerking of polariserend ten koste van milieu en mensheid.
Twee voorstellen voor een nieuwe geopolitiek
Twee kernpunten van een positief China-beleid of eigenlijk een positief beleid voor een nieuwe geopolitiek:
- Samenwerking in beleidsvorming voor gemeenschappelijke gronden en uitdagingen zoals het milieu, armoede en duurzame economische modellen waarbij technologie een positieve rol speelt.
Hiervoor is het ontzettend belangrijk om de juiste personen en kennis op de juiste plek te hebben om dit proces goed neer te zetten. Meer integratie in samenwerkingsmodellen op het gebied van bijvoorbeeld duurzame economie, armoedebestrijding en milieu zal leiden tot een vermindering van scherpe tegenstellingen en meer overeenkomsten. Samenwerking geeft ook meer invloed om je eigen beleid, waarden en normen uit te dragen.
- Wederzijds begrip en kennis naar en van elkaar wat tot gezamenlijke nieuwe inzichten en modellen kan leiden voor het opbouwen en verbeteren van een betere, integrale en duurzame toekomst in diversiteit.
Het opbouwen van people-to-people relaties, zeker onder jongere generaties zijn ontzettend belangrijk hierin aangezien dit beleid over decennia heen gaat. Een beter wederzijds maatschappelijk en menselijk begrip van elkaar bevordert vertrouwen en stimuleert verdere toenadering.
Op voorwaarde dat …
Belangrijke interne, uitdagende voorwaarden voor zo’n beleid zijn echter de volgende:
- Een duidelijk eigen beleid en visie naar de toekomst toe betreffende milieu, sociale en duurzame ontwikkelingen met als heel belangrijke voorwaarde een politiek model en maatschappelijke ruimte om dit beleid ook daadwerkelijk uit te kunnen voeren.
- Geen reactief beleid maar actief eigen beleid en visie wat kan worden meegenomen in de vorming van een multilateraal beleid in samenwerking.
- Een zelfbeschouwing en reflectie met het besef dat structurele verandering en verbetering plaats moeten vinden om een duurzame, menselijke en veilige toekomst te waarborgen in samenwerking met anderen.
Een enorme uitdaging maar ook ‘once in a lifetime’ kans voor de huidige generatie om de bladzijde om te slaan. Of gaan we maar door met het aansturen van verdere politieke, culturele, raciale en sociale polarisatie, en korte termijn profit-based economisch en politiek gewin ten koste van het milieu en de mensheid… ? Ongetwijfeld gepaard met nieuwe, verschrikkelijke oorlogen vroeg of laat.
Zijn we dit niet verplicht aan onze toekomstige generaties ?
Gordon Dumoulin, Beijing 2020-11-11
*Gordon Dumoulin is ondernemer en zakelijk en cultureel adviseur in Beijing. Dit is zijn website: 5iZ China (5iz-china.com)
