Vele kunstenaars willen een maatschappelijke functie vervullen. Dat is zo in landen met verschillende systemen en culturen, zoals bijvoorbeeld Frankrijk en China. Dat sociale betrokkenheid van kunstenaars vele vormen kan aannemen en hoe inspirerend internationale contacten kunnen zijn, valt op te maken uit het onderstaande artikel van Mao Xi*. Het is verschenen in China Daily European Weekly en we mochten het – enigszins ingekort – overnemen van de auteur.
Kansen scheppen: in de KUNST komen WAARDEN en BURGERSCHAP samen.
Ontmoeting van Creative Handicap en 5 Colours Foundation in Chengdu
MAO XI
Op 18 september nodigde de Chinese ngo 5 Colours Foundation, gevestigd in Chengdu, vijf kunstenaars met een handicap uit de VS, Frankrijk en Singapore uit voor een bezoek en voor deelname aan de tentoonstelling Possibility: International Disabled Artists Exhibition. Creative Handicap, een Franse vereniging voor kunstenaars met een handicap kwam naar de tentoonstelling. Het was hun eerste optreden in China.
De Franse beeldhouwster Sylvie Sanchez, die zelf niet gehandicapt is, heeft in 2004 de vereniging Creative Handicap opgericht. Creative Handicap is een groep van kunstenaars, waaronder ook andersvaliden, die op het artistieke terrein samenwerken om de voorwaarden te scheppen voor de realisatie van een grote ambitie: het vinden van nieuwe mogelijkheden en een benadering voor beeldende kunst en mindervaliditeit. ‘We merkten bij een meerderheid van de bevolking een tekort aan begrip voor de positie van andersvaliden en mensen die anders zijn. Het is het doel van Creative Handicap om de kunstwereld, die normaal gesproken het terrein is van ingewijden, open te stellen voor iedereen. Kunst speelt dan een bemiddelende rol en neemt taboes weg.’ Sanchez beschreef in Chengdu haar initiatief om Creative Handicap op te zetten. In een ruimte van 150 vierkante meter in Asnières-sur-Seine, een voorstad van Parijs, organiseert Creative Handicap interactieve workshops, een brede selectie van tentoonstellingen met een rondleiding. De vereniging verzorgt ook advies en opleiding. In Creative Handicap hebben Sylvie Sanchez en haar partner, Franck Spengler, de zoon van de bekende Franse schrijfster Régine Deforges, talenten ontdekt en gevormd zoals Monique Plumecoq en André Soler, die met hun werk aan de tentoonstelling deelnemen.
De 5 Colours Foundation is opgericht in 2009 door Zhou Chunya, een kunstenaar van Chengdu, en een van de invloedrijkste hedendaagse kunstenaars van China, bekend om zijn reeksen rond de thema’s De Groene Hond en Perzikbloesem. Zhou’s motivatie was een andere dan die van de Franse collega’s: in een eerste fase richtte hij zijn kunstproject op scholieren die gewond waren geraakt bij de verschrikkelijke aardbeving van 12 mei 2008 in Sichuan. ‘Na de verwoestende aardbeving, direct vanaf het moment dat ze om te herstellen in het ziekenhuis waren opgenomen, kregen de scholieren, die invalide waren geworden als gevolg van de aardbeving, ondersteuning van de 5 Colours Foundation, zowel om hun leven van alledag weer te kunnen oppakken als om kunst te beoefenen.’ Die 5 Colours Foundation wil bij scholieren artistieke vaardigheden aankweken om hen een mogelijke kans te geven op een baan in een sector zoals die van productontwerp. Scholieren die slachtoffer waren van de ramp konden op die manier ook psychologisch en fysiek rehabiliteren. Zhou is ervan overtuigd dat ‘Kunst de ziel heelt, de creativiteit stimuleert en helpt om het leven aan te kunnen.’
Tot nog toe hebben meer dan 200 jongeren, in Sichuan, maar ook elders, baat gehad bij het werk van de stichting. Hun kunstwerken zijn nu te zien in dezelfde ruimte als die waar Chinese en internationale kunstenaars tentoonstellen. Dat zal een springplank zijn voor wederzijdse inspiratie en uitwisseling. Maar de beide organisaties hebben nog meer om te delen. Ze zien zich met gelijkaardige uitdagingen geconfronteerd. In een workshop na de tentoonstelling bracht Sanchez van Creative Handicap het relaas van de geschiedenis van de mindervaliden en van het kunstonderwijs voor gehandicapten in Frankrijk. (…) Volgens Sanchez zijn er nog heel wat praktische problemen voor de 15% andersvaliden onder de Franse bevolking. Zij ondervinden moeilijkheden bij het invullen van formulieren en als ze bij de overheid een uitkering moeten aanvragen. Er zijn maar weinig voorzieningen voor andersvaliden, zoals bij rondleidingen in museums en andere openbare instellingen. De meeste ‘serieuze’ kunstenaars vinden het moeilijk om het talent van gehandicapte kunstenaars te beoordelen of te erkennen. De 5 Colors Foundation is zelf ook nog steeds bezig zijn weg te zoeken als eerste ngo in China die werkt rond gehandicapten en kunst. Het is de bedoeling van de 5 Colours Foundation, en die van zijn donoren, om hulp te bieden aan meer en aan allerlei groepen van andersvaliden in China en in het buitenland.
De Franse kunstenaars Monique Plumecoq en André Soler hadden nooit gedacht dat de wereldbekende Chinese schilder Zhou Chunya hen zou vragen om werk in China te exposeren. Ter gelegenheid van de tentoonstelling Possibility op 17 september 2014 in Chengdu, zei organisator Zhou dat hij bij de beoordeling van de kunstwerken voor wel en niet gehandicapte kunstenaars dezelfde criteria had toegepast.
Monique Plumecoq is nu twintig jaar beeldhouwster en heeft de afgelopen vijf jaar ook geschilderd. Als kind was het haar droom om schilderes te worden, maar de Franse kunstscholen namen in de jaren zestig geen slechtzienden aan. Zij ging dan maar werken als accountant. Dat beroep oefende ze 15 jaar lang uit tot haar handicap erger werd en haar belette om verder te werken. Ze wilde actief blijven en volgde een opleiding psychotherapie. Later volgde ze les bij de beeldhouwster Sylvie Sanchez, in een cursus van Creative Handicap (…)
André Soler maakt graag portretten omdat hij zo met mensen in contact komt, hen leert kennen en hun persoonlijkheid kan laten uitkomen. Behalve portrettist is André Soler een gepassioneerd fotojournalist die al 10 jaar fotografeert. (…) Zijn foto’s in de tentoonstelling zijn genomen tijdens de reizen die hem sinds 2003 naar verschillende landen hebben gebracht. In 2008 besloot hij, een paar maanden nadat hij een televisiereportage had gezien over de terracottakrijgers van Xian, dat hij naar China moest om het terracottaleger zelf te zien. Hij was 20 dagen in China en bezocht Shanghai, Hongkong, de Chinese muur en ten slotte het mausoleum van keizer Qin Shihuang. Soler was gefascineerd door de krijgers en nam heel wat foto’s. Hij focuste op het gezicht van een soldaat in gracht drie, om de textuur van de klei te laten zien, de techniek bij het beeldhouwen en het karakter van de trotse figuur. Met zwarte en witte inkt maakt hij de foto van het beeld treffend. Voor Soler is elke foto een middel om iets over het leven te zeggen. Hij wil laten zien dat zijn visuele handicap een sterke kant is geworden. Zijn wil en verlangen om te leren, helpen hem de beperkingen van een visuele handicap te overwinnen.
* Mao Xi doctoreert in de Communicatiewetenschappen aan de Universiteit Gent. Ze is ook freelance radio presentator en curator.
voor de originele artikelen in het Engels, klik hier en hier
Achtergrondinformatie over de 5 Colours Foundation
De 5 Colours Foundation is aangesloten bij het Gehandicaptenfonds van Chengdu, een liefdadigheidsorganisatie. De stichter Zhou Chunya en ook anderen hebben geld ingebracht. Met hun activiteiten willen ze naar eigen zeggen ‘de helende kracht van kunst voluit laten spelen en de creativiteit van gehandicapten stimuleren, zodat de leden van de doelgroep hun leven in handen nemen en hun artistieke talenten de vrije loop laten. Zo kunnen dromen werkelijkheid worden en beseffen ze hun eigenwaarde’.
Na de aardbeving van 2008 in Sichuan gaven de activisten van deze ngo onderwijs en individuele begeleiding aan huis via een mobiele kunstklas, met professionele leraren kunstonderwijs. Die brachten hun eigen materiaal mee en ze gebruikten verder wat er in de scholen al aanwezig was. Er was dus sprake van revalidatie door middel van kunsttherapie en de leerlingen maakten ook kennis met allerlei technieken.
Zhou Chunya, tijdens een persconferentie over de ngo
De eerste groep van 13 van die door de aardbeving getroffen scholieren gaat al naar de universiteit, vindt werk en integreert goed in de maatschappij. Het doel van de stichting en de meeste donoren is nu om het werkterrein uit te breiden tot allerlei groepen van gehandicapten, ook buiten China. Maatschappelijk werk van Sichuan en Chongqing springt bij om kinderen te helpen die moeilijk aansluiting vinden bij de maatschappij en ook de slachtoffertjes van aardbevingen in Wenchuan en Yushu.
Naast zijn onderwijsprojecten organiseert 5 Colours Foundation ook liefdadigheidsacties. Aan mensen vanuit diverse lagen van de maatschappij is gevraagd om mee te helpen de invloed van deze ngo te verbreden. Onder de bekende figuren die hun tijd en energie te beschikking hebben gesteld zijn acteurs, academici, zakenlui, actrices en collega’s van Zhou Chunya, hedendaagse kunstenaars die soms even bekend zijn, zoals Zhang Xiaogang, Zeng Fanzhi of Fang Lijun. De stichting houdt grote exposities voor (oud)leerlingen, wat natuurlijk hun zelfvertrouwen bevordert. Er zijn ook internationale artistieke en academische uitwisselingen, zoals die met het Franse Creative Handicap.
