De Chinese overheid eist van privébedrijven meer sociale verantwoordelijkheid. Een van de resultaten is de oprichting van vakbondsafdelingen in techbedrijven met personeel in precaire statuten.
Didi, het Chinese equivalent van Uber, helpt zijn chauffeurs – overwegend part-time freelancers – helpen bij het opstarten van een vakbond. De vakbond wordt initieel geleid door werknemers in Beijing en begeleid door de All-China Federation of Trade Unions (ACFTU), de eenheidsvakbond.
Die bocht nam Didi niet zomaar. Het Chinese Hooggerechtshof had juist samen met het ministerie van arbeid een document gepubliceerd over tien gevallen – waarvan sommigen bij technologiebedrijven- waarbij werknemers gedwongen werden tot lange werkuren met negatieve gevolgen. Het document legde in detail uit welke middelen werknemers hebben om zich te verdedigen tegen dergelijke wantoestanden. In juli publiceerde de ACFTU samen met zeven ministeries richtlijnen voor het beschermen van werknemers in precaire statuten en bood het hulp aan om daarover met bedrijven te onderhandelen.
Didi staat niet alleen. Ook de leverancier van maaltijden, Meituan die veel werkt met mensen zonder volwaardig arbeidsstatuut werkt aan het opzetten van een vakbond. E-commerce reus JD.com heeft sinds vorige week een nationale vakbondscel die de bestaande regionale groepen moet coördineren. Werknemers van Alibaba, een e-commerce platform met een eigen distributienetwerk, waarvan de stichter Jack Ma vorig jaar nog blufte dat het rijk werd door het personeel zes dagen per week twaalf uur per dag te doen werken- hebben op het intern netwerk van het bedrijf een oproep gelanceerd om een centrale vakbond te vormen. Sommige regionale afdelingen van Meituan en Alibaba hebben de voorbije maanden al vakbondsafdelingen opgestart.
Campagne voor ‘gemeenschappelijke welvaart’
Een en ander past in nieuwe overheidsrichtlijnen om miljoenen kwetsbare arbeiders in de deeleconomie te beschermen tegen uitbuiting en te lange werkuren. Dit sluit aan bij de dit jaar door president Xi gestarte campagne voor ‘gemeenschappelijke welvaart’ waarbij onder meer van de techbedrijven die de voorbije tien jaar zeer snel gegroeid zijn met de steun van de overheid voortaan meer sociale verantwoordelijkheid geëist wordt. Daarbij hoort beter respect voor de rechten van de werknemers en van de consumenten.
Een vakbondsafdeling in een bedrijf van een zekere grootte is verplicht in China. Maar in de praktijk konden sommige afdelingen van snelgroeiende techbedrijven die verplichting stilzwijgend naast zich neer leggen zolang de druk van de werknemers niet te groot was. Nu wordt die druk van bovenaf opgevoerd.
De Chinese vakbond ACFTU komt voort uit de in 1925 opgerichte communistische vakbond. Da vakbond staat sterk in overheidsbedrijven en -instellingen. Maar de ACFTU had het moeilijker om zijn plaats te vinden in de sinds 1992 ontstane sector van privébedrijven, waar veel arbeiders migranten van het platteland zonder veel strijdervaring zijn. In 2013 heeft president Xi de ACFTU opgeroepen om een meer actieve rol te spelen.
Bronnen: Bloomberg, Reuters.
