Sinds de tweede helft van dit jaar treden steeds meer elektriciteitstekorten op. Na de industrie worden nu ook de burgers getroffen. Verhoogde vraag en obstakels in de productie liggen aan de basis. De regering grijpt in. Op korte termijn moet steenkool soelaas bieden.
In de eerste jaarhelft steeg het elektriciteitsverbruik met liefst 15,6% tegenover 2020. Met 2019 als referentie bedraagt de stijging toch nog 4,4%. De snelle economische herleving van China na het uitbreken van de coronapandemie speelt een rol in de sneller dan verwachte toename.
Beperkingen van het verbruik
Momenteel wordt het elektriciteitsverbruik in fabrieken beperkt; naargelang de bron gebeurt dat in 10 tot 20 provincies. Daarbij zijn ook economische kampioenen zoals Jiangsu, Guangdong en Zhejiang. Normaal zijn fabrieken uit de zware nijverheid georganiseerd om zich een tijdje te kunnen behelpen bij stroomuitval, maar wanneer het teveel of te lang wordt dan volgt productieverlies. In Jiangsu zijn sommige minder strategische fabrieken zoals in de textielsector zelfs tijdelijk volledig stilgelegd.
In het Noordoosten zijn er ook al onderbrekingen van de elektriciteit voor gezinnen. In Shenyang werken sommige verkeerslichten niet meer. In Jilin is soms de watervoorziening door gebrek aan elektriciteit onderbroken. Deze week beginnen Beijing en Shanghai ook met beurtelingse stroomonderbrekingen. Voor Beijing vallen in vier districten telkens ongeveer 10.000 gezinnen voor enkele uren zonder stroom.
Dure steenkool, beperkte elektriciteitsproductie
Naast de toegenomen vraag komen de problemen vooral uit obstakels bij de productie. De Chinese elektriciteitsproductie draait nog steeds voor meer dan 56% op steenkool. Sinds het einde van de winter volgt het aanbod van steenkool de vraag niet meer. Dat heeft te maken met strengere controles op de veiligheid en de milieuschade van binnenlandse mijnen. Door het onvoldoende aanbod steeg de prijs van steenkool dit jaar al 56%. Invoer – 10% van het verbruik – bood geen oplossing. De internationale steenkoolprijs ligt hoog wegens de hoge gasprijzen.
De steenkoolcentrales kunnen de verhoogde prijs echter niet recupereren op de klant, want de prijzen van elektriciteit zijn gereglementeerd. Daarom gebruiken ze zoveel mogelijk hun nog goedkope steenkoolvoorraad op en produceren zo weinig mogelijk verliesmakende elektriciteit. Maar de centrales zitten nu stilaan door hun voorraden en moeten weer aankopen. De prijs van steenkool blijft echter stijgen.
Een laatste element is de Chinese klimaatpolitiek. De regering legt aan de lokale overheden beperkingen op van de CO2 uitstoot. Om die reden verplichten lokale overheden soms energie-intensieve bedrijven beperkingen van het stroomverbruik op. En door minder te produceren stoten de elektriciteitscentrales ook minder CO2 uit.
Onrust en tastbare gevolgen
Al die factoren maken dat de onrust bij het publiek toeneemt, niet alleen over de stroomonderbrekingen, maar ook over de verwarming deze winter, zeker in het noorden van China. Waar die niet met steenkool gebeurt is men overgeschakeld op gas waarvan de wereldprijzen blijven stijgen.
Studiediensten voorzien ook dat het tekort aan stroom een becijferbare invloed op de economische productie gaat krijgen. Goldman Sachs heeft de verwachte groei voor 2021 teruggeschroefd van 8,2% naar 7,8%.
Regering beschermt vooral kleine consument
De regering kon niet langer laten betijen. Vanaf juli zijn al schoorvoetend maatregelen genomen, maar in september is ze meer doortastend gaan optreden, niet alleen om deze winter voldoende elektriciteit te hebben, maar ook om voldoende gas en steenkool te hebben voor collectieve verwarmingsinstallaties.
Om de tekorten te remediëren doet de regering inspanningen om de stijgende prijs van steenkool af te remmen. Het ministerie van energie heeft een aantal vergaderingen gehouden om de bevoorrading van steenkool voor elektriciteitsproductie en aardgas voor de verwarming van woningen deze winter te kunnen verzekeren.
Om de invloed van prijsstijgingen te neutraliseren mikt men op langetermijncontracten tussen leveranciers en centrales. De regels voor de steenkoolmijnen zullen soepeler toegepast worden. De strategische reserves zullen aangesproken worden en verhoogd worden. Er wordt ook gestreefd naar meer invoer uit Indonesië, Mongolië, Rusland, de VS enz. Die moet de Australische invoer, die wegens de slechtere politieke relaties grotendeels weggevallen is, compenseren. Alle bronnen van aardgas worden eveneens aangeboord om de druk op steenkool te verlichten.
Om steenkoolcentrales aan te moedigen maximaal elektriciteit te produceren, zal er een bredere marge toegelaten worden tegenover de officiële richtprijs. Daarbij wordt gesteld dat dit niet mag ten koste van de particuliere consument. De bedrijven staan voor duurdere elektriciteit.
Deze winter zal de geïnstalleerde capaciteit 2.400 miljard kilowatt bedragen, een stijging met 200 kilowatt in één jaar. Dat moet volstaan voor de vraag.
Aan de kant van het verbruik wordt de druk op energie-intensieve bedrijven zoals staal of aluminium opgevoerd. Er zal ook meer ingezet worden op peakshaving ( vrijwillig afkoppelen van belangrijke verbruikers op momenten van piekvraag).
Groene revolutie almaar dringender
Niemand verwacht dat dit een onmiddellijke mirakeloplossing is. Maar tegen de winter moet de toestand toch verbeterd en de verwarming verzekerd zijn. Intussen blijven de beperkingen op elektriciteit vooral van toepassing op bedrijven. Het doel is de kleine consument – die voor zowat 20% van het verbruik staat – zoveel mogelijk te sparen. Dat dit niet helemaal mogelijk is blijkt intussen al uit de – weliswaar beperkte – stroomonderbrekingen in Beijing.
De maximale inzet van steenkool voor een maximale elektriciteitsproductie botst met de strijd tegen de klimaatsverandering. Lokale overheden mogen stroomonderbrekingen niet gebruiken om hun klimaatdoelstellingen te halen, en moeten er voor zorgen dat er voldoende steenkool is voor de centrales.
De regering stelt nadrukkelijk dat dit een voorlopige oplossing is. Ze streeft naar een evenwicht tussen elektriciteitsbevoorrading, beperking van CO2 uitstoot en economische groei en mikt daarvoor op een nog snellere uitbreiding van de groene elektriciteit, zowel van de productie als van de transportinfrastructuur. Op korte termijn komen er nog steenkoolcentrales bij , maar op langere termijn zullen die alleen nog als reservecapaciteit dienen.
Bronnen: China Daily, Global Times, South China Morning Post, Financial Times, Nikkei, Pekingnology
