Op 7 en 8 december vindt de jaarlijkse EU-Chinatop plaats in Beijing. Waarover wordt er gesproken en wat zijn de verwachtingen?
Charles Michel, Ursula von der Leyen en Josep Borrell werden op de eerste dag verwelkomd door Xi Jinping. Dit was hun eerste echte bijeenkomst sinds de COVID-19 pandemie. Het gesprek was eerder positief. De leiders van beide partijen zegden dat ze ‘elkaar niet moeten zien als rivalen’ en dat ‘meningsverschillen moeten besproken worden’ en dat ze hopen op verdere ‘wederzijds voordelige betrekkingen’. Blijkbaar is aan beide kanten de wil aanwezig om te proberen vooruitgang te boeken aangaande bepaalde belangenconflicten.
President Xi vroeg de Europese leiders geen confrontatie te zoeken omwille van de verschillende politieke systemen. Hij drong er ook op aan ‘elke vorm van interferentie’ in de bilaterale relaties uit te schakelen, een toespeling op de Amerikaanse pogingen om Europa mee in de koude oorlog tegen China te betrekken. Xi verklaarde nog dat China en de EU ‘gezamenlijk de wereldwijde uitdagingen moeten aanpakken en samenwerken om stabiliteit en welvaart in de wereld te bevorderen’.
EU-Commissievoorzitter von der Leyen zei dat China de grootste handelspartner van de EU is, maar dat ‘er duidelijke onevenwichtigheden en verschillen zijn die we moeten aanpakken’.
‘Op sommige punten vallen onze belangen samen’, zei ze, met een verwijzing naar de samenwerking op het vlak van artificiële intelligentie en klimaatactie. ‘En waar ze niet samenvallen moeten we onze bezorgdheden op een verantwoorde manier aanpakken’.
Voorzitter van de Europese Raad Michel zei dat de Unie een ‘stabiele en wederzijds voordelige’ relatie nastreeft ‘gebaseerd op transparantie, voorspelbaarheid en reciprociteit’.
Deze EU-standpunten verschillen van de Amerikaanse die tijdens de recente top tussen Biden en Xi vooral focusten op rivaliteit met China.
De geloofwaardigheid van de Europese goede wil kreeg echter meteen een knauw toen uitgerekend vandaag Italië bekend maakte dat het als eerste land zijn partnerschap met het Chinese Belt and road Initiative (de nieuwe zijderoutes) opzegt.
Beperkte verwachtingen op economisch vlak
Westerse analisten verwachten tijdens deze twee dagen harde discussies waarin weinig belangenconflicten zullen opgelost raken.
Er kunnen wel akkoorden komen rond klimaat en biodiversiteit. Maar inzake handelsconflicten en geopolitiek wordt weinig vooruitgang verwacht.
De EU zal erg aandringen op de vermindering van het Europese handelstekort (in producten, niet in diensten) dat in twee jaar verdubbelde tot 400 miljard euro. Volgens de EU heeft dit te maken met ongeoorloofde handelspraktijken. China wijt de opstoot in het handelstekort aan zowel tijdelijke als structurele factoren en is bereid met de EU te zoeken naar oplossingen.
De EU bereidt invoerrechten voor op elektrische auto’s uit China, die volgens haar zouden profiteren van onrechtmatige subsidies. Tegelijk werkt de EU aan een zogenaamde ‘derisking’-politiek, die als doel heeft de invoer uit China van een aantal producten, zoals noodzakelijke grondstoffen voor de groene transitie, te verminderen.
China heeft hierop gereageerd door de invoerrechten te omschrijven als protectionisme. ‘Derisking’ komt volgens China neer op het ‘politiseren’ van de handelsbetrekkingen, in het zog van de Amerikaanse koude oorlog tegen China.
In hetzelfde kader beperkt de EU ook de uitvoer van hoogtechnologische producten naar China, evenals Chinese investeringen in strategische sectoren in de EU, dit laatste in naam van de nationale veiligheid.
Geopolitiek dovemansgesprek?
Geopolitiek is het grootste spanningsveld het conflict tussen Rusland en Oekraïne, waar de EU wil dat China Rusland onder druk zet om Oekraïne te verlaten, terwijl China strategisch belang hecht aan de ‘diepe vriendschap’ tussen Rusland en China en oproept tot onderhandelingen tussen de strijdende partijen.
Verder zijn er sterk uiteenlopende standpunten over Israël/Palestina. Terwijl de EU samen met de VS Israël politiek, economisch en militair steunt roept China samen met een ruime meerderheid van landen in de VN op tot wapenstilstand en onderhandelingen over een definitieve oplossing die ook de rechten van de Palestijnen respecteert.
Last but not least neemt de EU in navolging van de Amerikanen standpunten in over de relaties tussen Taiwan en het Chinese vasteland, terwijl dat volgens het internationale recht een Chinese binnenlandse aangelegenheid is.
Bronnen: Al Jazeera, Xinhua, Financial Times, global Times
