Na de EU-China top in Brussel op 9 april hebben beide partijen in een gemeenschappelijke slotverklaring hun wil tot meer samenwerking bevestigd. Voorafgaand aan de top hadden sommige Europese kringen eisen gesteld aan China die deden vrezen dat er geen slotverklaring zou mogelijk zijn. De rede en de diplomatie hebben het echter gehaald.
De Chinese premier Li sprak in Brussel met Commissievoorzitter Juncker en Europees president Tusk. In de gemeenschappelijke verklaring bevestigen ze dat de EU en China meer willen samenwerken. Meer nog, ze bevestigen hun engagement voor multilateralisme, respect voor de internationale wet en voor de fundamentele normen van de internationale betrekkingen, met als kern de VN. Een ondubbelzinnige sneer naar ‘America first’.
Een investeringsverdrag in 2020
De partijen zijn overeen gekomen de besprekingen over een investeringsverdrag , die sinds 2013 lopen zonder doorbraak, te versnellen met als streefdoel een verdrag in 2020. Daartoe zal substantiële vooruitgang geboekt worden op een aantal betwiste terreinen zoals markttoegang, niet-discriminatie enz. die nu de bezorgdheid van de partijen vormen. Tot nog toe worden investeringsrelaties geregeld door verdragen tussen China en individuele landen.
De EU hoopt met dit verdrag een onbeperkte toegang te verkrijgen tot meer sectoren in China voor Europese investeerders. De redenering is dat de meeste sectoren van Europa open staan voor Chinese investeerders en dat dit wederkerig ook moet gelden. China belooft bij monde van premier Li dat het streeft naar verdere opening, en dat de lijst van sectoren met beperkingen op buitenlandse investeringen verder zal ingekort worden. Die lijst is de voorbije jaren overigens al flink uitgedund.
Premier Li voegde eraan toe dat China ook van de EU openheid voor Chinese bedrijven verwacht. Daarbij zinspeelde hij op recente nieuwe regels voor scherpere controle op Chinese investeringen in strategische sectoren in de EU.
Technologietransfer
Een tweede aspect bij investeringen is wat de VS en de EU de gedwongen transfer van technologie noemen. Het gaat vooral over westerse bedrijven die in sommige sectoren wettelijk verplicht zijn om een joint venture aan te gaan met een Chinese partner om in China te kunnen investeren. Dit wordt door de EU beschouwd als een vorm van verplichte technologietransfer, vermits het moeilijk is de technologie te verbergen voor de Chinese partner.
China ontkent dat dit gedwongen transfer is, tenzij in gevallen van machtsmisbruik door lokale overheden. Die worden tegenwoordig actief opgespoord en bestraft. Wanneer in meer sectoren volledig buitenlandse investeringen toegestaan worden, zal dit probleem zich automatisch minder stellen.
China heeft de voorbije jaren overigens al een aantal wetten uitgevaardigd, die de volledig gelijke behandeling van alle bedrijven (staat, privé of buitenlands) nastreven. In het slotcommuniqué verklaart China zich bereid verder met de EU te discussiëren over het probleem.
Gelijke behandeling
Meer in het algemeen verklaarde premier Li dat Europese bedrijven op een gelijke behandeling als de anderen zullen kunnen rekenen. Dit was een antwoord op de ongerustheid in Europese kringen dat een eventueel akkoord tussen de VS en China over het beëindigen van de handelsoorlog gunstiger voor Amerikaanse bedrijven dan voor Europese zou kunnen uitdraaien.
Staatsinmenging
China en de EU zijn bereid samen te werken aan de modernisering van de Wereldhandelsorganisatie WTO.
Voor China gaat het erom de opkomende landen in de wereld een grotere stem te geven in de organisatie.
Het doel van de EU is nieuwe strengere WTO regels die tussenkomst van de staat in de economie aan banden gaan leggen. De EU heeft op dit punt dezelfde agenda als de VS. Ze gaan ervan uit dat China technologisch sterk vooruit gaat en Chinese bedrijven marktaandeel in de wereld winnen door wat zij ‘ongeoorloofde staatssteun ‘ noemen. In het slotcommuniqué toont China zich bereid te discussiëren over het aspect staatssubsidies.
Interessant om weten: zowel de EU als de VS zijn binnen de bestaande regels van de WTO veroordeeld wegens ongeoorloofde staatssteun aan hun luchtvaartindustrie.
Haviken halen slag niet thuis.
Dat er een slotcommuniqué is betekent op zich een nederlaag voor de haviken die het voorbije jaar de toon tegen China bitser maakten. Zo werd op een vergadering van Europese leiders in maart China voor het eerst gebrandmerkt als ‘systemische rivaal’ voor Europa. Dat heeft een dubbele betekenis.
China wordt een rivaal met hetzelfde economisch gewicht en technologisch niveau van de EU. De haviken roepen op om de vooruitgang van China zoveel mogelijk tegen te houden. Zij zien een welvarend China als een gevaar voor de Europese privileges, niet als een kans om er economisch mee samen te werken.
Ten tweede heeft China een ander politiek-economisch systeem dan de EU: het ‘socialisme op zijn Chinees’. Een groeiend deel van de Europese en Amerikaanse elite ziet het succes van een land met een ander systeem als een ideologische bedreiging voor het wereldwijd overheersende neoliberale systeem; eerder dan de open dialoog en concurrentie tussen de twee systemen aan te gaan moet China gedwarsboomd worden.
Met het slotcommuniqué geeft de EU echter te kennen dat ze samenwerking boven confrontatie verkiest. Het vermeldt dat de China-EU 2020 Strategic Agenda for Cooperation volledig zal uitgevoerd worden en dat tegen de volgende bijeenkomst een nieuwe samenwerkingsagenda opgesteld wordt voor de periode na 2020.
In een tiental artikelen wordt beknopt de verdere samenwerking in diverse sectoren beschreven. Zo is er een artikel over gezamenlijke strijd tegen cybercriminaliteit. En over de uitbouw van 5G communicatie staat er : ‘China en de EU verwelkomen vooruitgang en verdere uitwisseling in de China-EU dialoog en het werkmechanisme voor 5G, gebaseerd op de Gezamenlijke Verklaring over 5G van 2015, inclusief voor technologische samenwerking tussen de respectievelijke zakengemeenschappen’. De taal mag gekunsteld zijn, de boodschap is duidelijk: de EU is niet bereid op bevel van de VS China uit te sluiten van haar 5G netwerk.
Bronnen: Xinhua, Financial Times, Reuters, Bloomberg
De volledige tekst van het communiqué staat hier
