Er waren veel eerder Europees-Chinese contacten dan we dachten. Daarvan zijn archeologen overtuigd na recente vondsten in Xinjiang en Xian.
Bronzen paardenspan
Velen beschouwen Marco Polo (1254 –1324) als de eerste Europeaan die met de Chinese beschaving heeft kennisgemaakt. Dat komt door de uitvoerige en spectaculaire beschrijving van zijn reizen.
Chinezen en Romeinen
Historici wisten al langer dat westerlingen voor de 13e eeuw China hadden bezocht. Zo spreken Chinese bronnen over afgezanten van Romeinse keizers die sinds de tweede en derde eeuw naar China kwamen, soms via de Zuid-Chinese Zee. Peter Frankopan heeft het in zijn boek De Zijderoutes over Chinese zijde die rond de eerste eeuw erg populair was in Rome. Chinezen zelf reisden niet veel later die richting uit. Generaal Ban Chao en zijn militaire ambassadeur Gan Ying wilden een informatieve en diplomatieke missie naar Rome ondernemen, die uiteindelijk halt moest houden aan de Zwarte Zee. De Chinezen hadden behoorlijk veel informatie over het Romeinse Rijk dat zij Daqin noemden.
Europeanen in Xinjiang
Niet lang geleden zijn er bij opgravingen in Xinjiang, de meest westelijke regio van China, sporen van Europeanen aangetroffen. Het gaat om mitochondriaal DNA (DNA van buiten de kern van de cel) dat specifiek zou zijn voor Europeanen. Het is goed mogelijk dat westerlingen zich tot hun dood hebben gevestigd in Xinjiang. Dat DNA kan dateren van voor of direct na de tijd van de eerste Chinese Keizer. Die leefde van 260 tot 210 voor onze tijdrekening. Xinjiang behoorde toen nog niet tot het Chinese Rijk. Maar de vondst maakt het denkbaar dat Europeanen al meer dan 2.000 jaar geleden in contact zijn geweest met Chinezen.
Terracottakrijgers een noviteit?
Documentairemakers
Dat is een steuntje in de rug voor een bepaalde theorie toegespitst op het terracottaleger in het keizerlijke mausoleum van Xian. Volgens die hypothese hebben de kunstenaars die de terracottakrijgers hebben gecreëerd op zijn minst hun inspiratie bij de oude Grieken gehaald. Misschien hebben ze zelfs wel hulp van Griekse collega’s gekregen.
Qin Shi Huang, de eerste Chinese Keizer, had opdracht gegeven om een enorm praalgraf te bouwen en een entourage voor hem te maken. Duizenden soldaten, kruisboogschutters, ruiters met strijdwagens en paarden van terracotta zouden hem hier na zijn dood vergezellen. Qin leefde van 260 tot 210 voor onze tijdrekening. Het is pas sinds zijn tijd dat er in China levensgrote beelden van mensen zijn gemaakt. Voordien waren beeldjes niet groter dan 20 cm. Li Xiuzhen, de hoofdarcheoloog van het Museum bij het Mausoleum van Keizer Qin Shi Huang, is ervan overtuigd dat de Chinese beeldhouwers met Griekse collega’s hebben gesproken.
Grieken in Xian?
Het is volgens Prof. Lukas Nickel van de Universiteit van Wenen zelfs niet uitgesloten dat er Griekse beeldhouwers naar Xian zijn gekomen. Zij hebben de Chinese ambachtslieden misschien wel opgeleid. Bronzen beelden en beelden van circusacrobaten zijn onlangs in het gravencomplex gevonden. Dat is belangrijk bewijsmateriaal voor de theorie. De Griekse invloed kan ook afkomstig zijn van beelden en andere voorwerpen meegekomen met Alexander de Grote (336 tot 323 voor onze tijdrekening). De Macedonische koning had land veroverd tot aan de Indus, in het noordwesten van India. Hij en zijn opvolgers hebben steden gebouwd en regio’s beheerst in Centraal-Azië.
Grote verwachtingen
Voor archeoloog Zhang Weixing, die bij de opgravingen in Xian de leiding heeft, zijn recente vondsten de belangrijkste van de afgelopen 40 jaar. Zhang is net als de andere betrokken archeologen overtuigd van de Grieks-Chinese link. Hij meldt echter ook dat de onderzoekers met moderne technieken de plek van het mausoleum grondiger kunnen en willen onderzoeken en dat wat ze zullen bovenhalen de wereld versteld zal doen staan. Over het Mausoleum, het terracottaleger en de mogelijke Grieks-Chinese samenwerking van meer dan 2000 geleden heeft BBC een documentaire die zondag op BBC2 en National Geographic Channel wordt vertoond.
BBC, China Daily,National Geographic, The Independent, Wikipedia
