Het lijkt erop dat de Filipijnen en China kiezen voor economische samenwerking. Er zijn ook hoopgevende signalen dat er overleg komt betreffende hun geschil in de Zuid-Chinese Zee.
De nieuwe president van de Filipijnen, Rodrigo Duterte, rondt vandaag een vierdaags bezoek aan China af.
Buren en gezamenlijke afkomst
De leiders van de Filipijnen en van China hebben uiterst vriendelijke woorden uitgewisseld. Duterte wees op zijn Chinese afkomst: zijn grootvader was een immigrant uit Xiamen in de provincie Fujian. Xi Jinping zei: ‘China en de Filipijnen zijn overburen aan zee. Hun volkeren zijn bloedbroeders.’ Xi noemde het bezoek een mijlpaal voor de bilaterale betrekkingen.
Ontwikkeling is beter dan conflict
De leiders van beide landen leken het erover eens te zijn dat ze ‘niet moeten zoeken naar wat hen scheidt, maar naar wat hen verbindt’. Dat laatste is vooral een mogelijke uitwisseling op economisch gebied. Het streven naar economische groei en ontwikkeling zorgt ervoor dat de relatie het territoriale geschil in de Zuid-Chinese Zee zal overstijgen, en misschien zal helpen om het op te lossen.
De minister van Handel van de Filipijnen heeft aangekondigd dat zijn land en China contracten ter waarde van 13,5 miljard dollar zullen afsluiten. Er zijn nog geen concrete details bekend. Het zou gaan om landbouwproducten, drugsbeleid en infrastructuur, bijvoorbeeld een spoorweg in het noorden van de Filipijnen. Volgens onderminister van Buitenlandse Zaken Liu Zhenmin geeft China aan 27 Filipijnse ondernemingen opnieuw vergunningen om fruit (o.a. mango’s) naar China te exporteren. Hij noemde ook contracten betreffende financiën, industrieproductie, en toerisme.
Een belangrijke vraag blijft of China bereid is Filipijnse vissers toegang te geven tot het gebied rond Scarborough Shoal, het Scarborough-rif. Daarover doen geruchten de ronde. Het Scarborough-rif, Huangyan Dao, is een geheel van eilandjes en riffen in een atol in de Zuid-Chinese Zee. De Filipijnen, China en Taiwan claimen het Scarborough-rif als hun grondgebied. Momenteel wordt het de facto bestuurd door China. Het rif is onder andere belangrijk voor de visserij van de betrokken landen.
Filipijnen en China: een andere ‘wending’?
President Duterte heeft in zijn bekende spectaculaire stijl de ‘scheiding’ van de VS aangekondigd. Dit was de mediagenieke klap op de vuurpijl van een maand waarin hij volgens de Financial Times ‘brug na brug met de VS verbrand heeft’. De Filipijnse leider deed de uitspraak voor een forum voor zakenmensen en in aanwezigheid van de Chinese vicepremier Zhang Gaoli. Een woordvoerder van het Amerikaanse State Department ‘was verbijsterd’. Volgens hem zijn de woorden van Duterte volledig in tegenspraak met ‘de goede banden die de VS heeft met het Filipijnse volk’. Dit jaar nog had de VS van de Filipijnen een toezegging verkregen voor de opslag van militair materieel op vijf luchtmachtbasissen. Het plan was verder dat de Amerikaanse marine het Zuidoost-Aziatische land vaker zou aandoen.
Het blijft spannend
Komt er nu echt een totale ommekeer in de buitenlandse politiek? Chinese buitenlandexperts spreken van ‘meer dan een verbetering van bilaterale betrekkingen tussen China en de Filipijnen’. Zij voegen er voorzichtig aan toe: ‘ misschien, het zou wel een schokgolf zijn op een aantal gebieden’. Volgende week zou een viceminister van Buitenlandse Zaken van de VS tekst een uitleg gaan vragen in Manila, de hoofdstad van de Filipijnen.
In Washington hoopt men dat er in de Filipijnen weerstand zal ontstaan tegen deze verwijdering. Volgens waarnemers is het slechts retoriek en moet Duterte’s komende bezoek aan Japan meer klaarheid bieden over wat er echt zal gebeuren. Ook met Japan, de trouwste bondgenoot van de VS in Azië, had de Filipijnen recent nauwere militaire en economische relaties.
Dat belooft wat.
De Filipijnse president begroette een nieuw tijdperk van Chinees-Filipijnse betrekkingen. Hij heeft laten doorschemeren dat er een de-escalatie komt van het geschil in de Zuid-Chinese Zee. Duterte zou bereid zijn om de uitspraak te negeren van het Arbitragehof van Den Haag. Het hof had partij getrokken voor de Filipijnen tegen China. Tegenover Chinese media noemde de Filipijnse president het Haagse vonnis ‘maar een vel papier met vier hoeken’. Hij zal wellicht de kwestie niet gebruiken tegen China als zijn land waarnemend voorzitter van ASEAN is in 2017. De koers van de president is ook gunstig voor de deelname van het land aan de projecten rond OBOR (de Nieuwe Zijderoutes).
Officiële verklaring
(upd) De Filipijnen en China hebben vandaag een officiële verklaring publiek gemaakt. Ze zetten een bilaterale overlegstructuur op om hun geschillen in de Zuid-Chinese Zee te bespreken. De beide landen beloven dat ze vertrouwenwekkende maatregelen gaan nemen. Ze zullen geen activiteiten ondernemen die de kwestie bemoeilijken of laten escaleren. Zij zien het overleg als een zaak van twee betrokken landen, dat gevoerd wordt naast de al bestaande vormen van overleg. De Filipijnen en China herhalen hun streven naar vrede en stabiliteit, en naar vrijheid van navigatie en overvlucht. Ze zullen zich houden aan de Verklaring over het Gedrag van 2002. De kustwacht van de twee landen zal samenwerken bij de hulpverlening in de Zuid-Chinese Zee.
Financial Times, South China Morning Post, Quartz.com, Xinhua, China Daily Asia
