De Chinese filmmaker Wang Bing staat centraal in een reeks evenementen in CINEMATEK. Dit is uit de aankondiging van het filminstituut zelf: ‘van 22-10 tot 30-11 staan op het programma: een volledige retrospectieve, een expo, een lezing en een masterclass.’
De retrospectieve is een reeks van negen voorstellingen: acht documentaires en een fictiefilm. Op de tentoonstelling zijn foto’s en video’s te zien, onder andere de 14 uur durende installatie Caiyou Rij (A journal of crude oil, 2008) over het harde bestaan van arbeiders die in de Gobi woestijn werken in de oliewinning. De Engelstalige master class met Wang Bing vindt plaats op 22 oktober. Op 30 oktober geeft Christophe Verbiest een lezing waarin hij wil nagaan of de portretten van Wang Bing het hedendaagse China weerspiegelen. Ten slotte vertoont Cinematek een cyclus van Europese films. Wang Bing heeft de selectie zelf samengesteld uit films die hem het meest hebben geïnspireerd.
Een groot (en eigenzinnig) documentairemaker
In Europa vinden kenners Wang Bing een van de belangrijkste hedendaagse kunstenaars van China. Cinematek weer: ‘…radicale aanpak qua lengte en stijl vragen … een grote inspanning van de toeschouwer. Daar krijg je veel voor terug. … internationaal erkend als een van de grote documentairemakers van onze tijd’. Hij is ook een goede bekende van het Filmfestival Rotterdam, waar de installatie Caiyou Rij in première ging.
Nog een reden om kennis te maken met de filmmaker en zijn werk is dat het gaat over ‘het leven zoals het is’ in China. Belangrijk is het daarbij te bedenken dat Wang Bing (geboren in 1967, eerste film 2003) opzettelijk focust op bepaalde individuen en dat hij een specifieke keuze maakt van wat voor mensen dat zijn. Het individualisme is hem dierbaar. Hij werkt hoofdzakelijk alleen, met een wisselende groep van medewerkers en hij zegt expliciet: ‘ik ben geïnteresseerd in het individu binnen de Chinese maatschappij. Ik wil zijn of haar bijzondere en concrete verhaal vertellen.’ De cineast zegt dat hij geen politieke ambities of doelstellingen heeft. Een ideologie heeft hij natuurlijk wel, maar die komt alleen indirect of in vage bewoordingen naar voren: ‘een verhaal moet mensen nader tot elkaar brengen. Het persoonlijke innerlijke leven is belangrijk. De echte geschiedenis en realiteit, dat zijn de daden en de dagelijkse ervaringen van de individuen’. Volgens Wang Bing bestaan er in China – en in de Chinese film – maar weinig verhalen die gericht zijn op individuen. En dat is nu juist wat hem het meeste interesseert.
Kleine details, groot verhaal?
De keuze die Wang maakt voor het soort van persoonlijke dagelijkse levens is opvallend eenzijdig: stadsbewoners die worden geconfronteerd met de teleurgang van een industriedistrict, een slachtoffer van de Culturele Revolutie, een werkkamp in 1960, mensen die de harde realiteit beleven van de steenkoolontginning, een jonge psychiatrische patiënt, een man die gekozen heeft voor een leven alleen in een grot, drie kinderen die hun ouders nauwelijks zien.
Journal of Crude Oil
Het zijn duidelijk geen verhalen waarvan je in een hoerastemming komt. Westerse intellectuelen zullen er al gauw veel meer in zien: ‘een metafoor voor wat er misgelopen is of nog misloopt in China’ (Christophe Verbiest, zie boven). Wang Bing is zich daar wel van bewust en hij ontkent regelmatig dat hij een politiek filmer is. Als een Italiaans journalist (in een overigens uitstekend interview) hem vraagt ‘wat belet ons Europeanen om China echt te zien en te kennen?’ geeft Wang een antwoord om even op door te denken: ‘de geografische afstand, de uiterst verschillende geschiedenis en achtergrond van China en Europa, de politiek’.
Het is wellicht een intrigerend gedachte-experiment om (een deel van) het programma rond Wang Bing mee te maken, met in het achterhoofd de visie op kunst die Xi Jinping deze week naar voren heeft gebracht. Raakpunten en contrasten verzekerd!
Bronnen: www.cinematek.be; www.lafuriaumana.it (Italiaans filmtijdschrift); www.filmfestivalrotterdam.com
De website van het hele programma rond Wang Bing: http://www.cinematek.be/?node=10&event_id=100160102
CINEMATEK is het centrum van het Koninklijk Belgisch Filmarchief en bevindt zich in de BOZAR-gebouwen aan de Baron Hortastraat 9 in Brussel. Voor 2009 was het bekend als het filmmuseum. De instelling richt zich op de twee grote taalgemeenschappen in België en heeft allerlei functies: amusement, educatie, onderzoek enz.
En het houdt maar niet op:
Ook de Vereniging België China brengt volgende week een hedendaagse Chinese film, zij het van een heel ander kaliber: Dear Enemy van de actrice en cineaste XU Jinglei. Voorstelling: zaterdag 25 oktober 2014 om 15:00 in de VBC Paul Deschanellaan 92, 1030 Brussel. Deze film werd eerder vertoond tijdens het Festival van de Chinese film in het Flagey Center. Hij schildert volgens de uitnodiging ‘het moderne China, de nieuwe generatie van een elite, de onverbiddelijke financiële wereld, van macht en geld. Een wereld waar alles toegelaten is. Met een positieve noot … op het scherm !’ Gratis voor leden van de VBC
Over de eenzijdige keuze van Wang Bing:
Ik heb de negen uur durende documentaire Tiexi (ten Westen van het spoor) gezien vlak voor ik in 2006 naar Shenyang ging wonen. De film toont de smart van mensen uit een verouderde industriestad die afgebroken wordt. Toen ik er aankwam kreeg ik een schok: de wijk Tiexi was van een vervuilde industriestad omgetoverd tot een moderne dynamische innovatieve stad. De documentaires van Wang Bing zijn belangrijk voor het collectieve geheugen van de Chinezen: ze tonen welke offers de Chinezen moe(s)ten brengen voor de ontwikkeling van hun land . De welvaart die er het gevolg van is toont hij niet en hoeft hij niet te tonen; die ondervinden de Chinezen elke dag aan den lijve.