De Verenigde Staten willen hun bondgenoten in de G7 en in de NAVO overhalen om zich te verenigen tegen China. Ze willen een financieel-economische concurrent creëren voor het Belt and Road Initiative, de NAVO omvormen tot een militaire macht die ook in Azië opereert.
Zowel de G7 als de NAVO gaan daarbij op zoek naar nieuwe partners voor hun campagne om China dwars te zitten en in een dwangbuis te stoppen.
Nieuwe gasten
Voor de G7 kregen ook de leiders van Argentinië, India, Indonesië, Senegal en Zuid-Afrika een uitnodiging. Deze landen treffen geen sancties tegen Oekraïne en blijven bij hun standpunt. Vier van deze landen zijn ofwel lid ofwel kandidaat-lid van het BRICS-verbond. Met uitzondering van India nemen ze deel aan het Belt and Road Initiative. Op de NAVO-top werden de leiders van Georgië, Japan, Australië, Zuid-Korea en Nieuw-Zeeland, – die allemaal voorstander zijn van meer militaire hulp aan Oekraïne –voor het eerst uitgenodigd als gasten. Bij beide conferenties stond een video-optreden van President Zelensky van Oekraïne op het programma.
G7 belooft ..
Tijdens de topconferentie van de G7, vorig weekend, in Duitsland, zette de VS al stappen vooruit op het pad om aan andere landen de betrekkingen met China op het gebied van economie en andere gebieden te ontraden. De G7-landen beloofden 600 miljard dollar aan particuliere en openbare fondsen te verzamelen om infrastructuur in ontwikkelingslanden te financieren. Zo willen ze een alternatief bieden voor het Belt and Road-initiative, dat van China uitgaat.
.. het onmogelijke?
De VS beloofden 200 miljard dollar bij te dragen. De rest zal worden gedeeld door de andere zes landen. Volgens experts in de Global Times is het gewoon onmogelijk voor de VS om 200 miljard dollar bijeen te krijgen voor dit soort investeringen. Het afgelopen jaar heeft de VS slechts 6 miljoen dollar geïnvesteerd in de aanleg van wereldwijde infrastructuur. Bovendien, zo merkt de Global Times op, ‘heeft de VS nog steeds te veel schulden om zijn eigen infrastructuur te betalen’. Volgens een rapport van de American Society of Civil Engineers dat vorig jaar werd uitgebracht, hebben de VS te maken met een tekort van 2,59 biljoen dollar aan infrastructuurbehoeften.
Dus is er grote twijfel aan de capaciteit van de VS en van zijn bondgenoten om hun financieel-economische beloften waar te maken, wanneer die landen niet eens in staat zijn om de infrastructuur, de gezondheidszorg en het milieu in hun eigen land op orde te krijgen (zoals in de VS het geval is). Nog een voorbeeld van dat laatste. De G7 was overeengekomen om tegen 2035 over te schakelen op ‘overwegend koolstofarme elektriciteitssectoren’, maar de landen hebben als gevolg van bezwaren van de Verenigde Staten en Japan op het plan om steenkool uit hun energiepakket te verwijderen geen datum kunnen plakken het afgelopen weekend.
too big to be beaten
Het is bovenal onmogelijk om het BRI te vervangen. Volgens een woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken, Zhao Lijian, constateerde de Wereldbank dat als alle BRI-transportinfrastructuurprojecten worden uitgevoerd, tegen 2030, de BRI 1,6 biljoen dollar aan inkomsten voor de wereld zal genereren, of 1,3 procent van het wereldwijde bbp. En tot 90% van de inkomsten zal worden gedeeld door partnerlanden, en de lage-inkomens- en midden- tot lage-inkomenseconomieën zullen naar verwachting het meest profiteren. Tussen 2015 en 2030 zullen dus 7,6 miljoen mensen uit extreme armoede worden getild en 32 miljoen mensen uit gematigde armoede.
NAVO breidt uit
De agenda van de NAVO-conferentie in Spanje, deze week, staat nog duidelijker in het teken van de operatie ‘een unipolaire wereld zonder en tegen China en Rusland’. Washington zal echter ook hier heel wat hindernissen moeten opruimen voor het zover komt en het is ook op dit terrein zeer de vraag of het zijn slag thuishaalt.
Wie zal dat betalen?
Wel kan de NAVO zijn parate troepenmacht vergroten van 40.000 naar 300.000 manschappen, een uitbreiding maal acht. Er komen meer wapens, militaire voorraden en luchtverdediging. De organisatie zal troepen stationeren in Estland, Letland en Litouwen. Secretaris-generaal Jens Stoltenberg noemde het ‘grootste revisie sinds de koude oorlog’. Voor die herstructurering is een verdere verhoging van de NAVO-begroting nodig en van de lidstaten zal worden geëist dat ze voor het achtste achtereenvolgende jaar hun militaire uitgaven zullen verhogen. Volgens de NAVO-regels moeten landen ten minste 2% van hun bbp uitgeven om de doelstellingen voor militaire uitgaven te halen, die sinds 2014 met 333 miljard euro zijn gestegen. Dat is veel gevraagd aan landen die nu al kreunen onder inflatie, prijsstijgingen en waar voor een recessie wordt gevreesd.
Een gevaar voor het systeem?
De NAVO moet tijdens de top in Spanje een overeenkomst bereiken over het zogenaamde Strategic Concept, de strategie van het bondgenootschap tot 2032. Onder druk van hun collega’s uit Washington zullen leidende politici op de NAVO-top China voor het eerst bestempelen als een ‘systemic challenge’, een land dus met een politiek systeem waar volgens het bondgenootschap een gevaar van uitgaat. In de woorden van Stoltenberg: China ‘ is een uitdaging voor onze veiligheid, belangen en waarden.’
Welke internationale rechtsorde? (UPD)
UPD In zijn verklaring bij de uiteindelijke tekst van het Strategic Concept heeft Stoltenberg er nog een schepje bovenop gedaan: ‘Beijing en Moskou helpen elkaar om de op regels gebaseerde internationale orde te ondermijnen. Dat druist in tegen onze waarden en belangen.’ De NAVO bedoelt met ‘de op regels gebaseerde internationale orde’ uiteraard de wereldorde die gestoeld is op de westerse regels, en in de eerste plaats op de regels gesteld door de Verenigde Staten. De internationale orde die China en andere niet aan de NAVO gebonden landen voorstaan is echter gebaseerd op het Handvest van de Verenigd Naties.
Naar verwachting zullen er de komende tijd milderende woorden worden gesproken over de ‘bereidheid om te werken op gebieden van gemeenschappelijk belang’. Dat China sterk aan die bereidheid bij de NAVO en de VS twijfelt moet niemand verwonderen: de VS en zijn bondgenoten mengen zich al maanden- en zelfs jarenlang in de binnenlandse aangelegenheden van China, voeren er een handelsoorlog tegen, boycotten zijn technologische ontwikkeling en voeren systematisch hun militaire omsingeling en provocaties tegen het land op.
Filiaal in Azië
Japan lijkt op dit moment een trouwe aanhanger van een visie die in de Verenigde Staten is ontwikkeld. Voorafgaand aan een vijfdaagse reis naar Europa, zei de Japanse premier Fumio Kishida dat Japan hoopt de samenwerking met de NAVO ‘naar een nieuw niveau te brengen’. Analisten zien ontwikkelingen die wijzen op een gevaarlijk pleidooi voor een ‘Aziatische NAVO’ of een ‘mondiale NAVO’.
De ongewilde keuze
‘Er zijn echter verschillen tussen de VS en sommige westerse landen, waardoor het voor de VS moeilijk kan zijn om dat ambitieuze plan te realiseren’, vertelde Cui Hongjian, directeur van de afdeling Europese Studies van het China Institute of International Studies, aan de Global Times. De hedendaagse geschiedenis bewijst dat het verhaal over een Chinese militaire dreiging een mythe is. Zo heeft China bijvoorbeeld ‘in tegenstelling tot Russen, Amerikanen en Europeanen sinds de oorlog tegen Vietnam in 1979, recente grensincidenten met India niet te na gesproken, geen oorlog meer gevoerd om zijn belangen te behartigen’, merkt expert internationale politiek Sven Biscop (Egmont Instituut) op. Vanwege de cultuur, geschiedenis, waarden en andere factoren is China een belangrijke speler met over het algemeen goede betrekkingen met de landen in de Asia Pacific zoals de ASEAN-landen. De meeste van de landen in die regio, maar ook in de hele Derde Wereld, willen met China verder werken aan economische betrekkingen met wederzijds voordeel en aan het Belt and Road Initiative. De VS kan hen niet dwingen tot een keuze voor het Westen en tegen China. Dat is zelfs zo voor bondgenoten van de VS zelf.
Oekraïne als wapen
De VS en de haviken in de NAVO hopen dat het ultieme wapen en argument om anderen mee te krijgen de oorlog is die Rusland tegen Oekraïne voert en de weigering van China om mee te doen met de sancties en de poging om Rusland te vernietigen. Maar mondiaal gezien is er een grote weerzin tegen de sancties, die dreigen de hele wereld en de minder welvarende regio’s in een grote economische crisis mee te sleuren. Velen in het Zuiden zien de oorlog als een Europese aangelegenheid. Of ze begrijpen niet waarom de wereldopinie nu wordt gemobiliseerd tegen de inval van Rusland en waarom dat niet het geval was of is tegen de oorlogen die de VS en de NAVO in andere delen van de wereld heeft gevoerd of die ze daar nog steeds steunt. Het besef wint veld dat de oorlog in Oekraïne misschien had kunnen vermeden worden en moet gestopt worden door onderhandelingen. Dat is wellicht zelfs in sommige Europese landen het geval, al is het uit welbegrepen eigenbelang. Landen als China en India, die weigerden om zich aan te sluiten bij de sancties van de G7 tegen Rusland, kopen nu Russische petroleum met een korting van 30 tot 40 dollar per vat, terwijl de consumenten in Europa en de VS de volle prijs betalen.
Welbegrepen eigenbelang vs. ideologisch idealisme
China, dat de op één na grootste economie ter wereld is geworden, zal ook niet zo gemakkelijk klein te krijgen zijn. Politieke leiders in Frankrijk en Duitsland, belangrijke leden van de NAVO en de EU, begrijpen dat terdege. Eenentwintig leden van de 30 landen tellende NAVO zijn ook EU-lid, en in 2021 was China de op twee na grootste partner voor EU-uitvoer van goederen en de grootste partner voor EU-invoer. In die context kunnen we de opmerkelijke uitspraken van de premiers van Nederland en België begrijpen aan de vooravond van de NAVO-top. ‘Het verbreken van de banden met China zal niemand in Hongkong of van de Oeigoeren helpen’, zei de Nederlandse premier Rutte ‘we moeten ons eigen beleid ten aanzien van China ontwikkelen’. Uiteraard voegde hij er voor alle zekerheid aan toe: ‘in nauwe samenwerking met de VS’. Nederland was volgens de EU zelf in 2021 de grootste importeur van goederen uit China. China is de derde grootste handelspartner van het land, na buurlanden Duitsland en België. ‘Een handelsconflict met China zou voor Nederland hoge kosten met zich meebrengen’, waarschuwde het Nederlandse Centraal Planbureau. En de Belgische premier De Croo zei op een forum in Brussel: ‘het laatste wat we moeten doen, is China de rug toekeren zoals we Rusland de rug toekeren’. Toch is het anderzijds niet uitgesloten dat voormalige Oostbloklanden, zoals de Baltische staten, Tsjechië en Polen, meegaan met het Amerikaanse verhaal over de dreiging van het Chinees-Russische front, de ‘strijd tussen autocraten en democraten’ en het ‘Chinese gevaar’ zowel in Europa als Azië.
De pertinente vragen van China
China heeft sinds het begin van het conflict in Oekraïne pertinente vragen over de oorlog gesteld. Het heeft samen met de BRICS-leden en andere opkomende landen besloten niet mee te doen met de sancties en de escalatie van de oorlog. De permanente vertegenwoordiger van China bij de Verenigde Naties, Zhang Jun, zette maandag 28 juni toen hij waarschuwde voor koude oorlogstendensen van de NAVO, nog een keer de puntjes op de i. Zhang zei: ‘Veiligheid is ondeelbaar. Een blind vertrouwen in de machtspositie, de uitbreiding van de militaire alliantie en het nastreven van de eigen veiligheid ten koste van de veiligheid van andere landen zal onvermijdelijk leiden tot veiligheidsdilemma’s.’
Azië houdt teveel van vrede
Zhang waarschuwde de NAVO niet op zoek te gaan ‘naar denkbeeldige vijanden in de Azië-Pacific of kunstmatig tegenstellingen en verdeeldheid te creëren’. Hij benadrukte het verzet tegen bepaalde elementen die pleiten voor betrokkenheid van de NAVO in de Azië-Pacific, of ‘een Azië-Pacific-versie van de NAVO op basis van militaire allianties’. Daarvoor houden de landen in die regio met zijn allen te veel van hun ‘zwaarbevochten vrede en welvaart’. ‘Zij willen zich concentreren op wederzijds voordelige samenwerking bij het nastreven van gemeenschappelijke ontwikkeling en revitalisering’.
Multipolaire aantrekkingskracht
‘Elke poging om tegen de stroom van de geschiedenis in te gaan, is gedoemd te mislukken’, aldus Zhang Jun. Hij doelde met de ‘stroom van de geschiedenis’ op de evolutie naar een multipolaire wereld. Inderdaad, de aantrekkingskracht van multipolariteit is groot en China stelt dit model van een gezamenlijke toekomst consequent en hardnekkig voor aan de wereld.
China & Co
De Volksrepubliek heeft aan verschillende landen, ook die met een ander systeem en een andere cultuur, heel wat te bieden. Denk aan: infrastructuur, gezondheidszorg, een competitief ontwikkelingsmodel dat niet alleen een inspirerend alternatief voor de derdewereldlanden is, maar hen ook meer keuzemogelijkheden geeft om aan de greep van oude en nieuwe kolonisatoren te ontsnappen. China vormt hierbij een multipolaire bondgenootschap voor vrede en ontwikkeling, onder meer met de landen in het Belt and Road Initiative (BRI), in de Shanghai Cooperation Organisation (SCO) en met de andere BRICS-landen. Nadat Zuid-Afrika erbij kwam, en BRIC-landen, BRICS werden, is die groep, die een kwart van het wereldwijde BBP, 18 procent van de wereldhandel en 25 procent van ’s werelds buitenlandse investeringen vertegenwoordigt, een essentieel platform geworden voor het versterken van de samenwerking tussen de vijf grote opkomende landen. De handelssamenwerking tussen de BRICS-landen heeft in de loop der jaren opmerkelijke resultaten geboekt. Dat gaat door, ook in de nasleep van de COVID-pandemie. Sinds de oprichting in 2015 heeft de New Development Bank, ‘de BRICS-bank’, meer dan 80 projecten goedgekeurd op het gebied van transport, energie en andere soorten infrastructuur met een totale portefeuille van zo’n 30 miljard dollar om het welzijn van mensen te verbeteren. En bij SCO, BRI, BRICS zal het niet blijven. Vorig jaar lanceerde Xi Jinping het Global Development Initiative (GDI), waarin alle landen werden opgeroepen om een verenigd, gelijkwaardig, evenwichtig en inclusief mondiaal ontwikkelingspartnerschap te smeden. Zo groeit het besef dat enkel een multipolaire wereld met samenwerking tot wederzijds voordeel (het befaamde win-win) een werkbare oplossing kan bieden voor de grote wereldproblemen (epidemieën, klimaatverandering, oorlogsdreiging, honger en ongelijkheid, vluchtelingenvraagstuk).
Bronnen: Asia Times, DeWereldMorgen, Europa-nu.nl, Financial Times, Friends of Socialist China, Global Times, the Morning Star, MO*, South China Morning Post, Xinhua,
